با بررسی نحوه ابطال چک همراهتان هستیم.
آیا با مفهوم چک آشنایی دارید؟ تفاوت چک و دیگر اسناد تجاری چیست؟ منظور از محال علیه در قانون صدور چک کیست؟ مقررات کلی و مقررات خاص راجع به چک در کدام قانون بیان شده؟ صدور چک چه زمانی عملی تجاری محسوب می شود؟ در رابطه با هر چک، چند شخص وجود دارد؟ صادر کننده چک چه وظیفه ای دارد؟ وظایف دریافت کننده و پرداخت کننده چک چیست؟ مراحل اقدام در رابطه با چک مفقودی چیست ؟ درخواست کننده دستور عدم پرداخت، ظرف چند روز باید به مراجع قضایی مراجعه و شکایت کند؟ وظیفه ی بانک بعد از دریافت دستور عدم پرداخت چک، چیست؟ دارنده ی چکی که نسبت به آن دستور عدم پرداخت صادر شده جهت دفاع از حقش چکاری می تواند انجام دهد؟
ابطال چک
در میان اسناد تجاری، چک، به علت رواج و امتیازات بیشتری که نسبت به برات و سفته دارد از جایگاه ویژه ای برخوردار است. چک به نوشته ای گفته می شود که به موجب آن صادرکننده، وجوهی را که در نزد محال علیه (بانک) دارد. تمام و یا قسمتی از آن را مسترد می کند و یا به دیگری واگذار می نماید. البته محال علیه طبق تعریف قانون تجارت می تواند بانک و یا هر شخص دیگری باشد، ولی محال علیه در این ماده معنای خاص خود را پیدا کرده است، با این وصف که چک را فقط بانک ها در اختیار مشتریان دارای حساب جاری خود قرار می دهند.
چک سند به رویت محسوب می شود و به محض ارائه باید کارسازی شود، برخلاف برات که وسیله ای برای تحصیل اعتبار می باشد، بنابراین صاحب حساب باید هنگام صدور چک، حداقل به همان میزان که در چک قید کرده، نزد بانک اعتبار داشته باشد. صدور چک فقط زمانی عمل تجاری محسوب می شود که بین تجار و یا برای عمل تجاری باشد.
اشخاص درگیر در چک صادر شده
در مورد هر چک سه شخص وجود دارد:
- صادرکننده: به صاحب حساب یا همان شخصی که چک را می کشد، صادرکننده می گویند. صادرکننده وظیفه دارد ضمن اینکه وجه چک را در موعد مقرر تامین نماید، چک را به گونه ای تنظیم کند، که خط خوردگی نداشته و چک را به همان امضائی که نزد بانک دارد، ممضی نماید.
- دریافت کننده: دریافت کننده چک برای نقد کردن آن باید به همراه اسناد هویتی خود و برگ چک به بانک مراجعه کند.
- پرداخت کننده: بانک صادرکننده دسته چک، پرداخت کننده آن می باشد و موظف است پس از احراز هویت ارائه دهنده چک، وجه آن را پرداخت نماید.
نکته: سه عنوان مطالبه وجه چک، لاشه چک و ابطلال چک از دعاوی شاخص مطروحه در دادگاه ها به حساب می آیند، همواره ممکن است چکی که نزد ثالث و یا خود صادرکننده است، مفقود و یا گم شود و نداشتن اطلاع و عدم اقدام به موقع ممکن است خسارات سنگینی را به بار آورد.
نحوه اقدام صحیح در رابطه با مفقود شدن
- در اولین قدم، شخص باید به بانک مراجعه کرده و با در دست داشتن مدارک هویتی خود، مفقود شدن چک را اعلام کند و ضمن آن دستور عدم پرداخت چک را دهد.
نکته: صادرکننده چک یا ذی نفع یا قائم مقام قانونی آن ها با بیان اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده می تواند، مکتوب دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد، بانک بعد از احراز هویت دستوردهنده از پرداخت وجه چک خودداری می کند و در صورت ارائه چک، بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر دلیل اعلام شده صادر و تسلیم دارنده چک می نماید. (در این صورت بانک پس از احراز هویت، از پرداخت وجه چک خودداری و چک را به مدت یک هفته مسدود می نماید و در صورت ارائه چک به بانک، گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت که اعلام مفقودی چک می باشد صادر می گردد.)
ذی نفع در این ماده (ماده ۱۴ قانون صدور چک) به شخصی گفته می شود که چک در ید اوست (در وجه حامل) و یا به نام او صادر و یا ظهرنویسی و یا به او انتقال یافته شده است.
- در گام بعدی، دستوردهنده باید ظرف یک هفته به مراجع صالح قضایی (شورای حل اختلاف و یا دادسرا) مراجعه کند و بعد اعلام مفقودی و طی کردن تشریفات قانونی و تشکیل دادن پرونده، گواهی مفقودی چک را از این مرجع دریافت می کند.
- در گام سوم باید گواهی مفقودی چک را که از مراجع قضایی دریافت کرده به بانک ارائه نماید. مطابق با تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون صدور چک دستور دهنده باید بعد از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم و حداکثر ظرف یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک ارائه نماید در غیر این صورت پس از انقضاء مدت مذکور بانک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک وجه آن را پرداخت می کند.
بعد از صدور دستور عدم پرداخت، بانک موظف است وجه چک را تا زمان تعیین تکلیف و یا تا انصراف دستوردهنده در حساب مسدودی نگهداری کند.
البته دارنده چک می تواند علیه شخصی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند و هروقت خلاف ادعایی که موجب عدم پرداخت شده، ثابت گردد دستوردهنده علاوه بر مجازات مقرر در ماده ۷ قانون صدور چک، به پرداخت تمام خسارات وارده به دارنده چک محکوم می شود.
جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های ۸۸۶۶۳۹۲۵-۸۸۶۶۳۹۲۶-۸۸۶۶۳۹۲۷ با ما در ارتباط باشید.
ابطال انواع چک و شرایط باطل کردن چک
صدور چک نشان از بدهکاری می باشد و دارنده، طلبکار محسوب می شود، اما در مواردی می توان درخواست ابطال انواع چک را تقدیم دادگاه نمود و چکی را که صادر نموده ایم را باطل نماییم. در صورتی که چک مفقود، سرقت و یا جعل شده باشد صاحب حساب یا صادرکننده چک یا قائم مقام آن ها می تواند درخواست ابطال انواع چک را به دادگاه ارائه داده، و بطور کتبی دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد.
فرآیند رسیدگی به دعوای ابطال چک
چنانچه چک صادر شده مورد سرقت و یا جعل قرار گیرد یا چک مفقود شود هر کدام از افراد ذی نفع چک و صادرکننده چک و یا دارنده چک می توانند دادخواست ابطال انواع چک در دفاتر خدمات قضایی تنظیم نمایند. پس از تعیین وقت رسیدگی و تشکیل جلسه و احراز سرقت و یا مفقودی و یا جعل چک، مرجع صالح به رسیدگی که شورای حل اختلاف یا دادسرا می باشد، دستور به ابطال انواع چک می دهد.
مدارک و منضمات مورد نیاز برای طرح دعوای ابطال چک
۱- تصویر مصدق چک،
۲- تصویر مصدق سند عادی،
۳- به همراه داشتن کارت ملی جهت احراز هویت و کارت عابر بانک جهت پرداخت هزینه دادرسی الزامی است.
و در صورت عدم وجود مدارک اختیاری فوق می توانید یکی از دلائل ذیل را ارائه نمایید:
- استماع شهادت شهود و مطلعین
- شماره پرونده استنادی
- سایر دلایل و منضمات
- اتیان سوگند
سوءاستفاده از چک سفید امضاء
چک در صورتی سفید امضاء است که بدون درج مندرجات (تاریخ، مبلغ، در وجه) باشد و در غیر این صورت اگر هریک از این موارد همراه با امضاء باشد، چک دیگر سفید امضاء محسوب نمی شود.
در قانون مجازات اسلامی، بخش پنجم تعزیرات قانونگذار ضمانت اجرای سوءاستفاده از چک سفید امضاء را چنین مقرر می دارد؛ “هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل؛ سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت، به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیاء مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.
هرکس از سفید مهر یا سفید امضائی که به او سپرده شده است یا به هر طریق به دست آورده، سوءاستفاده نماید به ۱ تا ۳ سال حبس محکوم خواهد شد.”
موسسه حقوقی بین‌المللی مهر پارسیان با مدیریت آقای محمدرضا مهری متانکلائی در راستای ترویج اطلاع رسانی و آشناسازی با حق و حقوق شما سروران با در اختیار داشتن کادری مجرب متشکل از وکلای پایه یک دادگستری و کارشناسان حقوقی آماده ی پاسخگویی به تمامی سوالات و مشکلات شما عزیزان در زمینه ی حقوق داخلی ، حقوق بین‌الملل و مهاجرت ، حقوق خانواده ، امور مربوط به صدور چک ، ابطال چک و غیره می باشد.
جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های ۸۸۶۶۳۹۲۵-۸۸۶۶۳۹۲۶-۸۸۶۶۳۹۲۷ با ما در ارتباط باشید.
سلام
سوالی درباره ابطال اجرائیه چک دارم
چنانچه دادگاه اجراییه موضوع ماده ۲۳ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷) را صادر و اجرا کند، اما متوجه شود که این تصمیم اشتباه بوده است، آیا دادگاه می‌تواند از تصمیم خود عدول کند؟
یا باید برای ابطال اجرائیه چک دادخواست حقوقی بدیم؟
سلام و عرض احترام
اگر دادگاه پس از صدور اجراییه موضوع ماده ۲۳ قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب ۱۳۹۷، متوجه اشتباه در صدور اجراییه شده است، برابر ماده ۱۱ قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶، رأساً یا به درخواست هر یک از طرفین به اقتضاء مورد، اجراییه را باطل یا عملیات اجرایی را الغا می‌کند و در این مورد دستور دادگاه صادرکننده اجراییه کافی است و نیازی به طرح دعوای مستقل ابطال اجراییه نیست.
موسسه حقوقی مهر پارسیان