جرم قاچاق حیوان

با بررسی ماهیت، شرایط، آثار و مجازت جرم قاچاق حیوان ها همراه شما هستیم.

طبق گزارش های نهادها و سازمان های بین المللی پس از جرائم قاچاق اسلحه، موادمخدر و انسان، قاچاق حیوان های وحشی و اعضای بدن آن ها سودآورترین فعالیت غیرقانونی در جهان است. با این حال، در همان زمان، مدافعان و فعالان نیز درحال بررسی قاچاق غیرقانونی حیوانات اهلی هستند برای مثال قاچاق توله سگ در اروپا و ایالات متحده.

قاچاق حیوان ها زمانی اتفاق می افتد که مردم حیوان ها را به طور غیراخلاقی حمل می کنند. به طور معمول این اصطلاح زمانی استفاده می شود که این حمل و نقل برخلاف قانون به منظور فروش حیوان ها، اغلب در استان یا کشور دیگر انجام می شود. درحالی-که قاچاق حیوانات اهلی، مثل توله سگ های مینیاتوری یا فانتزی اتفاق می افتد، اصطلاح «قاچاق حیوان ها» اغلب در زمینه حیوان های وحشی استفاده می شود. برای مثال اگرچه برخی حیوان ها برای مقاصد تجاری پرورش داده می شوند و به روش‌هایی حمل می‌شوند که به طور منطقی می‌توان آن را غیراخلاقی نامید، مثل حمل گوسفندان یا گاوها برای ذبح به کشتارگا‌ه، ولی اصطلاح «قاچاق حیوان ها» به طور معمول حمل و نقل حیوان های پرورشی را مستثنی می‌کند.

هسته اصلی قاچاق غیرقانونی حیات وحش، تقاضای فراوان، روبه گسترش و درحال تسریع شدن برای انواع محصول ها در سراسر جهان است (گوشت، پوست، بوته گیاه و…) برای مثال مواد لازم برای طب سنتی چینی، حیوانات خانگی عجیب و غریب، جواهرات، زیورآلات و لوازم جانبی ازقبیل؛ ست های شطرنج، خز برای مصارف مختلف از کت گرفته تا لباس های سنتی و…

جرم قاچاق

جرم قاچاق یا همان نهان فروشی درواقع هرگونه ورود و خروج، هر شی یا کسی که به صورت مخفیانه و بدون رعایت ضوابط و مقررات مرزی و بدون اخذ مجوزهای لازم از نهادهای ذی ربط بالاخص دولت از مرزهای کشور وارد یا خارج می شود و به شخص یا اشخاصی که مبادرت به ارتکاب جرم قاچاق می نمایند، قاچاقچی گفته می شود.

جرم قاچاق حیوان ها

قاچاق حیات وحش غیربومی

قاچاق حیات وحش به تجارت حیوانات یا گیاهان غیراهلی اطلاق می شود که به طور معمول از محیط طبیعی آن ها استخراج می-شوند یا تحت شرایط کنترل شده، اعم از حیوانات زنده یا مرده یا اعضای بدن آن ها پرورش می یابند.

منظور از اصطلاح «قاچاق حیات وحش» این است که؛«قاچاق حیوان های آزاد که شامل تجارت غیرقانونی یا قاچاق، ربودن، جمع-آوری و کشتن حیوان ها است و اغلب مربوط به گونه های جانوری (در معرض انقراض)، چه زنده صید شده و چه آن ها که کشته و به یک محصول تبدیل شده باشند.» حتی حیوان هایی که مردم آن ها را از زیستگاه  شان می‌برند، حمل می‌کنند، مورد خرید و فروش قرار می دهند و یا آن ها را می‌کشند. برای مثال حیوان های وحشی که در باغ وحش ها در اسارت پرورش داده و نگهداری می شوند، یا شکار غیرمجاز و ذبح آن ها نیز در این تعریف از قاچاق حیات وحش گنجانده می شوند.

لازم به ذکر است که، قاچاق غیرقانونی هرگونه حیات وحش جرم مرتبط با محیط زیست است که شامل تجارت غیرقانونی قاچاق، شکار غیرقانونی، صید یا جمع آوری گونه های درحال انقراض، حیات وحش حفاظت شده (ازجمله حیوانات و گیاهانی که مشمول سهمیه برداشت هستند و توسط مجوزها تنظیم می شوند)، مشتقات یا محصولات آن ها است. تجارت غیرقانونی حیات وحش، یک مشکل حفاظتی گسترده و جدی است که تأثیر منفی بر زنده ماندن بسیاری از جمعیت‌های حیات وحش دارد و یکی از تهدیدهای اصلی برای بقای گونه‌های مهره‌دار است. قاچاق غیرقانونی حیات وحش چهارمین تجارت غیرقانونی بزرگ جهانی پس از موادمخدر، قاچاق انسان و محصولات تقلبی را تشکیل می دهد و این همچنان به رشد خود ادامه می دهد، زیرا شبکه های جنایی بین المللی درگیر در موادمخدر و قاچاق انسان برای تکمیل درآمد خود بیشتر درگیر می شوند.

قاچاق حیوان های آزاد و بومی

طبق قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هرگونه اقدام بدون اخذ مجوز قانونی از سازمان حفاظت محیط زیست و رعایت نکردن سایر ترتیبات پیش‌بینی شده در قوانین و مقررات، منجر به صدور حیوانات وحشی عادی، در معرض نابودی و کمیاب، انواع موجودات آبزی، پرندگان شکاری و غیرشکاری اعم از بومی یا مهاجر وحشی به طور زنده یا غیرزنده و نیز اجزای این حیوانات جرم قاچاق حیوان های آزاد و بومی محسوب می شود.

مصادیق ارتکاب جرم قاچاق حیوان ها

مرتکب قاچاق حیوان ها در تمامی موارد هرچند عمل مرتکب به خروج موارد مذکور از کشور نشود، اما محکوم به ضبط و مجازات کالای ممنوع خواهدشد و تعیین مصادیق این حیوان  ها برعهده سازمان حفاظت زیست است.

• واردات و خرید و فروش حیوان های وحشی غیربومی،
• واردات غیرقانونی حیوان ها وحشی، موجودهای آبزی و پرندگان وحشی،
• واردات غیرقانونی موجودهای آبزی و پرندگان وحشی،
• تکثیر و پرورش و صدور و ورود حیوان های وحشی،
• ورود و صدورگونه های در معرض خطر،
• قاچاق ماهی خاویاری.

اهمیت مقابله با قاچاق حیوان ها

• تجارت حیات وحش اکوسیستم محلی را تهدید می کند و همه  گونه ها را در زمانی که با تهدیدهایی مثل صید بی رویه، آلودگی، لایروبی، جنگل زدایی و سایر اشکال تخریب زیستگاه مواجه هستند، تحت فشار بیشتری قرار می دهد،
• همچنین باعث عدم تعادل در اقتصادهای محلی می شود و بر جوامع محلی تأثیر می گذارد،
• معیشت انسان در مناطق روستایی در سراسر جهان به شکار حیات وحش برای غذا و درآمد بستگی دارد،
• در سراسر جهان بسیاری از مردمان برخی منطق که فرهنگشان درحال گذر از یک اقتصاد معیشتی به یک اقتصاد بازار است، به شکار به عنوان یک راه بازگشت در مواقع سختی وابسته هستند،
• از دست دادن حیات وحش در امتداد جاده های تازه ایجاد شده، به بازارهای دور به معنی از بین رفتن یک منبع حیاتی است،
• مردم منطق دورافتاده که گزینه های کمی دارند یا هیچ جایگزینی ندارند، حتی بیشتر به سمت فقر سوق داده می شوند،
• تبدیل مکان های خاصی در جهان که تجارت حیات وحش در آن ها به ویژه تهدید کننده است، مناطق«آزاد تجارت حیات وحش».

دلایل قاچاق حیوان ها

با افزایش جمعیت انسانی، تقاضا و تمایل برای حیات وحش نیز افزایش یافته است. مردم در بسیاری از کشورها باتوجه به سبک زندگی که تقاضا برای حیات وحش را افزایش می دهد، عادت دارند. آن ها انتظار دسترسی به انواع غذاهای دریایی،کالاهای چرمی، الوار، مواد دارویی و منسوج ها را دارند. از سوی دیگر، فقر شدید به این معناست که برخی از مردم حیات وحش را به عنوان مبادله-ای ارزشمند برای تجارت می بینند.

• تقاضا،
• شکاف در حفاظت،
• این یک تجارت بزرگ با حاشیه سود بالا است،
• عدم انطباق مجازات با عمل مرتکب و فقدان تأثیر بازدارندگی (به ندرت با جنایت مطابقت دارد).

آثار زیان بار ناشی از  قاچاق حیوان ها

قاچاق حیوان ها یک مشکل بزرگ است، زیرا منجر به رنج و آزار حیوان ها می شود. همچنین تجارت غیرقانونی حیات وحش و حیوان هایی که آزاد متولد شده اند، منجر به مشکل ها و آثار زیان باری به شرح ذیل می شودکه عبارتند از؛

انقراض گونه های مختلف حیوان ها

قاچاق حیات وحش می تواند جمعیت گونه ها را کاهش دهد و باعث انقراض محلی یا حتی جهانی شود. هنگامی که گونه های درحال انقراض درگیر هستند، هرگونه شکار غیرقانونی یا برداشت آن گونه برای عرضه تجارت غیرقانونی باعث انقراض گونه می-شود.

از دست دادن تنوع زیستی

بسیاری از با ارزش ترین گونه های جهان در آستانه انقراض هستند و تجارت غیرقانونی حیات وحش سهم خود را در این امر دارد. تجارت غیرقانونی حیات وحش جمعیت گونه ها را تهدید می کند و می تواند منجر به انقراض گونه ها در سطح محلی و جهانی شود.

به چالش کشیدن سلامت عمومی جوامع انسانی

حیوان های زنده ای که از زیستگاه طبیعی خود گرفته می شوند، در طبیعت و خلقت خود حیوان های مهاجم، خطرناک باشند یا انسان را در معرض بیماری های مشترک بین انسان و دام قرار دهند. براساس گزارش کمیسیون تجارت بین الملل سازمان ملل متحد، حدود 72 % از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان ها، بیماری هایی است که از حیوان ها به انسان منتقل می شود، یعنی منشاء بیماری ها حیوان های وحشی یا آزاد می باشند.

ظهور بیماری های ویروسی جدید

تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از خطرناک ترین بیماری های ویروسی جهان از اهلی کردن و مصرف حیوانات وحشی پدید آمده اند. در طول دهه گذشته، ابولا و آنفولانزای پرندگان به عنوان بیماری های ویروسی جدید ظهور کرده اند که می تواند با فعالیت های تجاری و مصرف محصولات آلوده حیات وحش مرتبط باشد.

پیامدهای زیست محیطی

جابجایی حیوان های رها و آزاد از زیستگاه های طبیعی شان و قرار دادن آن ها در محیط های جدید نه تنها سلامت حیوان ها را به خطر می اندازد، بلکه می تواند برای اکوسیستم هایی که از آن ها آمده اند نیز یک بستر بروز بحران و آسیب های زیست محیطی ایجاد کند. همچنین، اگر آن ها وارد اکوسیستم های ناآشنا شوند، ممکن است آن زیستگاه های محلی را مختل کرده و بیماری هایی را گسترش بدهند.

خطرهای امنیت زیستی

قاچاق حیات وحش می‌تواند تهدیدی برای سلامتی انسان، گونه‌های بومی و دام باشد، به‌ویژه اگر ویروس‌ها، باکتری‌ها یا گونه‌هایی را معرفی کند که جمعیت‌های بومی به اندازه کافی در برابر آن مقاوم نیستند، گونه‌های عجیب و غریبی که قاچاق می‌شوند می‌توانند خطر امنیت زیستی داشته باشند، زیرا می‌توانند به طور بالقوه در طبیعت مستقر شوند و به آفت تبدیل شوند. آن ها همچنین می‌توانند حامل دانه‌ها، انگل‌ها و ویروس‌هایی باشند که در صورت انتشار در محیط، تأثیرات منفی بر حیات وحش بومی و بر صنایع کشاورزی، باغبانی و آبزی پروری خواهند داشت.

ظلم به حیوان ها

روش‌هایی که شکارچیان غیرقانونی برای کشتن یا گرفتن حیوانات استفاده می‌کنند و شیوه‌های رفتار با حیوان ها اغلب بسیار بی‌رحمانه است و با استانداردهای رفاه حیوان ها مطابقت ندارد.

کشتار اتفاقی گونه های غیر هدف

مثل گونه‌های دریایی که از طریق صید تصادفی کشته می‌شوند، کشتار اتفاقی حیوانات نیز در خشکی اتفاق می‌افتد، یا تله‌های خامی که برای گوزن‌های مشک یا دوکورها نصب می‌شود، به غیر از آنچه در نظر گرفته شده است، باعث آسیب و مرگ حیوانات مختلف می‌شود.

وقفه در طبیعت

استثمار بیش از حد از گونه ها به روش های گسترده تری تأثیر بر طبیعت و محیط زیست می گذارد.

از بین رفتن گونه ها و آسیب دیدن مکان زیستگاه ها

قاچاق حیات وحش می تواند جمعیت گونه ها را کاهش دهد و منجر به انقراض محلی یا حتی جهانی شود. هنگامی که گونه های در حال انقراض درگیر هستند، هرگونه شکار غیرقانونی یا برداشت برای تأمین تجارت غیرقانونی خطرهایی را به همراه دارد که باعث انقراض گونه می شود.

تهدید ناشی از گونه های مهاجم

به طور عمده بسیاری از گونه های مهاجم توسط تاجران به خریداران حیات وحش معرفی شده اند، پس از مدتی توسط صاحبانشان رها می شوند و اینگونه های مهاجم گونه های بومی را شکار کرده یا با آن ها رقابت می کنند و تهدیدی بزرگ برای تعادل طبیعت هستند.

تهدید جان محیط بانان

شکارچیان متخلف و شکارچیان اغلب به اسلحه یا سلاح های دیگری مسلح می باشندکه نه تنها برای کشتن، دستگیری یا جمع-آوری حیات وحش استفاده می شود، بلکه علیه محیط بانان، مقام های  حفاظت، پلیس و مردم محلی که از حیوانات درحال انقراض محافظت می کنند یا در مجاورت آن ها زندگی می کنند نیز استفاده می شود.

ترویج خشونت و سایر فعالیت های مجرمانه

در نهایت، جرایم غیرقانونی حیات وحش اغلب منجر به خشونت، ازجمله قتل و صدمات شدید بدنی می شود. شکارچیان اغلب اسلحه و سایر سلاح ها را حمل می کنند که نه تنها برای شکار حیوانات استفاده می شود، بلکه برای مبارزه یا قتل مقامات حفاظت از حیات وحش نیز استفاده می شود.

معضل اقتصادی

تجارت غیرقانونی حیات وحش و حیوانات اهلی اغلب با جنایت های سازمان یافته فراملی مرتبط است، جنایت های سازمان یافته به غیر از مرگ و میر حیوان ها که با قاچاق حیوان ها مرتبط است، خشونت و مرگ و میر انسان را تولید می کند.

تهدید امنیت

 وجود تجارت غیرقانونی تلاش های کشورها برای حفاظت از منابع طبیعی خود را تضعیف می کند. تجارت غیرقانونی حیات وحش توسط شبکه های جنایی با گستره وسیع و بین المللی اداره می شود. برخی موادمخدر، اسلحه و حتی افراد غیرقانونی قاچاق می-کنند. شواهد اخیر نشان می دهد که برخی از شبکه ها نیز با سازمان های تروریستی مرتبط هستند.

تغییر معیشت

بسیاری از جوامع، اغلب فقیرترین، در کشورهای درحال توسعه، قاچاق حیات وحش محلی را منبع مهمی برای کسب درآمد و تأمین معاش خود می دانند.

عمده گونه های حیوان های قاچاق شده در جهان

گونه های نمادین تجارت غیرقانونی حیات وحش شامل؛

• خزندگان زنده،
• لاک پشت،
• مارماهی اروپایی،
• گواناکو،
• گوریل،
• اورانگوتان،
• فیل،
• ببر،
• کرگدن،
• آنتلوپ (گونه گوزن شاخ دراز)،
• پانگولین (پولک پوست)،
• مرجان،
• پرندگان،
• کوسه ها،
• ماهیان خاویاری.

نکته: از فلس های پانگولین در طب سنتی استفاده می شود و گوشت آن ها در چین و ویتنام یک غذای لوکس است.

مرجع صالح به رسیدگی جرم قاچاق حیوان ها

طبق قانون قاچاق کالا و ارز مرجع صالح جهت رسیدگی به جرم قاچاق حیوان ها مستلزم مجازات حبس و یا انفصال از خدمات دولتی در صلاحیت دادسرا و دادگاه انقلاب است و طبق دستورالعمل نحوه تکلیف کالاهای موضوع ماده ۲۵ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز سایر پرونده‌‌های قاچاق حیوان ها تخلف محسوب و رسیدگی به آن در صلاحیت سازمان تعزیرات حکومتی است. چنانچه پرونده ای، متهمان متعدد داشته و رسیدگی به اتهام یکی از آنان در صلاحیت مرجع قضائی باشد، به اتهامات سایر اشخاص نیز در این مراجع رسیدگی می‌شود.

مبارزه با جرم قاچاق حیوان ها در اسناد بین المللی

جنایات حیات وحش و جنگل ها به یک تهدید فراملی جدی برای امنیت، ثبات و اقتصاد کل کشورها و مناطق تبدیل شده است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد و شورای امنیت، شورای اقتصادی و اجتماعی و کمیسیون پیشگیری از جرم و عدالت کیفری سازمان ملل متحد نگرانی شدید خود را در مورد غارت بی رویه منابع طبیعی و میراث ملی ابراز کرده و در تلاش است تا با آگاه کردن مردم و کشورهای آسیب پذیر از این تهدید فراملی جلوگیری کند.

طبق کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های در معرض خطر جانوران و گیاهان وحشی؛ کسب سودهای سرسام آور، جرائم حیات وحش را اکنون در میان قاچاق موادمخدر، اسلحه و انسان قرار دارد و ممکن است تا20میلیارد دلار در سال برای مجرمان درآمد داشته باشد، درحالی که تجارت چوب غیرقانونی بین30 تا100 میلیارد دلار در سال به اقتصاد جهان خسارت وارد می کند. فساد چرخ های این تجارت را چرب می کند، زیرا پرداخت رشوه در تمام مراحل فرآیند از بهره برداری از منبع زیست محیطی، پرداخت می-شود و درحالی که انگیزه ها برای مجرمان بسیار واضح است، ابزارهای مبارزه با آن ها به طرز تاسف باری ناکافی است.

در نوامبر2010، کنسرسیوم بین المللی مبارزه با جنایات حیات وحش (ICC WC) به طور رسمی در انجمن بین المللی حفاظت از ببر در سنت پترزبورگ، روسیه راه اندازی شد، کنسرسیوم متشکل از پنج سازمان است؛

• دبیرخانه کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های در معرض خطر جانوران و گیاهان وحشی (CITES)،
• سازمان پلیس جنایی بین المللی(INTERPOL)،
• دفتر موادمخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC)،
• بانک جهانی(WB)،
• سازمان جهانی گمرک .(WCO)

اهداف تشکیل کنسرسیوم بین المللی مبارزه با جنایات حیات وحش

عمده اهداف کنسرسیوم بین المللی مبارزه با جنایات حیات وحش، توسط این پنج سازمان به صورت مجموعه ای منحصر به فرد از تخصص فنی و برنامه نویسی تشکیل می شود که مبتنی بر دانش تخصصی است و عبارت است از؛

رویکرد این کنسرسیوم به دولت‌های کشورهای آسیب‌دیده سازمان‌های مجری قانون حیات‌ وحش و جنگل‌ها و شبکه‌های زیر منطقه‌ای که برای حفاظت از منابع طبیعی جهان در برابر بهره‌کشی جنایی کار می‌کنند،  پشتیبانی هماهنگ ارائه می‌کند،

• تاکید بر بهبود هماهنگی و همکاری بین مناطق و در سراسر زنجیره اجرایی است،
• ایجاد ظرفیت بلندمدت برای آژانس های ملی مسئول اجرای قانون،
• بهبود آگاهی عمومی و حمایت سیاسی برای مبارزه با جرایم حیات وحش و جنگل،
• ایجاد دانش در مورد مقیاس، طبیعت، انگیزه ها و پاسخ های بالقوه به جنایات حیات وحش و جنگل.

در میان‌ مدت تا بلندمدت، کنسرسیوم بین المللی مبارزه با جنایات حیات وحش، به طور منحصر به ‌فردی برای توسعه موفقیت‌آمیز برنامه‌هایی به  شرح ذیل دارد که عبارتند از؛

• افزایش آگاهی از جنایات حیات وحش،
• ارائه تحلیل و پشتیبانی نهادی،
• ایجاد ظرفیت نهادهای ملی، سازمان های اجرایی زیر منطقه ای و منطقه ای با در نظر گرفتن طیف وسیعی از تکنیک های تحقیقاتی و دادستانی،
• اقدامات اجرایی هماهنگ را تقویت کنید،
• پشتیبانی از بررسی های تحلیلی،
• ایجاد جریان اصلی اطلاعات در مورد جرایم حیات وحش در سراسر سازمان های ملی،
• ارتقاء مدیریت و توسعه منابع طبیعی،
• درک و رسیدگی به رانندگان جرایم حیات وحش و کاهش تقاضا.