دزدی و سرقت

یکی از قدیمی‌ترین جرم‌های تاریخ بشریت دزدی و سرقت است که شاید قدمت آن به اندازه قدمت خود بشر باشد.
در این مقاله به بررسی تعریف دقیق دزدی و سرقت، انواع آن‌ها و مجازات‌ها می‌پردازیم. ابتدا با هم ببینیم سرقت چیست؟

دزدی و سرقت چیست؟

سرقت یعنی دزدیدن، برداشتن و ربودن مالی که متعلق به دیگری است. سرقت از جرم‌های شایع کیفری است. به موجب ماده دویست و شصت و هفت قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است.

سرقت مستلزم انجام فعلی از قبیل ربودن، کش رفتن، برداشتن، بلند کردن و قاپیدن مال دیگری بدون رضایت و بدون اطلاع مالک یا متصرف کردن آن است. سرقت و دزدیدن برای اموال منقول (اموالی که بتوان آن‌ها را از محلی به محل دیگر جابجا یا انتقال نمود) استفاده می‌شود، چرا که اموال غیر منقول (اموالی که نتوان آنها را از محل به محل دیگر جابجا نمود مثل زمین و خانه) را نمی‌توان دزدید.

شاید بپرسید اموال منقول شامل چیست؟ در حقوق جزا هر چیزی که قابلیت جا به جا شدن دارد منقول محسوب می‌شود. البته در نظر داشته باشید استثناهایی در این زمینه وجود دارد، برای مثال بر خلاف ماده هفده قانون مدنی که ادوات (وسایل) و ابزار کشاورزی را در مال‌ غیرمنقول (مالی که نتوان جابجا نمود مثل خانه و زمین) دانسته است اما در حقوق جزا وسایل یاد شده منقول و می‌تواند موضوع سرقت قرار گیرد.

وکیل کیفری دادگاه ارشاد

دزدی و سرقت خود دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام از آن‌ها مجازات متفاوتی دارند.
در تمامی انواع مربوط به سرقت، سارق و دزد باید مالی را که دزدیده است به صاحب اصلی آن بازگرداند و در صورتیکه مال دزدیده شده، موجود نباشد باید قیمت آن را پرداخت کند و قیمت مال دزدیده شده بر اساس قیمت روز تعیین می‌گردد.

هدف دزد و سارق

بعد از دزدی و سرقت، هدف اکثر سارقان فروش مال دزدی است. تعدادی از دزدان نیز دزدی را در مسیر و در حین انجام یک جرم دیگر انجام می‌دهند، برای مثال بسیاری از دزدان ماشین، از ماشین دزدی برای جا به جا نمودن کالای قاچاق یا قاچاق انسان بهره می برند.

انواع سرقت

همانطور که در بالا نیز توضیح دادیم، دزدی و سرقت انواعی دارد که برای مجازات دارای قوانین متفاوتی هستند. در این بخش از مقاله به بررسی انواع سرقت می‌پردازیم.

به طور کلی، سرقت بر دو نوع است:

• سرقت تعزیری
• سرقت حدی

مشاوره حقوقی جرم سرقت

سرقت تعزیری

سرقت تعزیری خود به دو حالت تقسیم می‌شود، سرقت تعزیری ساده و سرقت تعزیری مشدد (دارای شرایط تشدید مجازات می‌باشد). مجازات سرقت تعزیری در قانون تعیین شده است. البته در برخی از مواقع دزد به حبس از شش ماه تا سه سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

در چه حالتی سارق به حبس و شلاق محکوم می‌شود؟

• اگر سرقت در محل مسکونی یا در محل‌های عمومی مانند مسجد، حمام و… انجام گیرد
• سرقت در جایی واقع شده باشد که در آن درخت، بوته، پرچین یا نرده قرار گرفته و سارق آن را شکسته باشد
• عمل سرقت در شب واقع شده باشد
• سارقین دو نفر یا بیشتر باشند
• سارق مستخدم بوده و مال صاحب کار خود را دزدیده باشد
• مال شخص دیگری را از منزل شخص دیگری که به اتفاق صاحب کارش به آن‌جا رفته بدزدد
• یا شاگرد و کارگر باشد و از محلی که محل کار وی باشد از قبیل خانه، دکان، کارگاه، کارخانه و انبار سرقت کرده باشد
• اگر اداره کنندگان هتل، مسافرخانه، مهمان خانه، کاروان سرا و کاروان و به طور کلی کسانی که به اقتضای شغل اموالی در دسترس آن‌هاست، تمام یا قسمتی از آن را مورد دستبرد قرار دهند

در هر یک از این شرایط در یکی از شرایط زیر سارق و دزد به حبس از شش ماه تا سه سال و تا هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

سرقت تعزیری ساده

سرقتی است که نه شرایط حدی و نه شرایط تشدید را مجازات را ندارد.

سرقت تعزیری مشدد

سرقتی که حدی نبوده اما شرایط تشدید مجازات نظیر سرقت در شب، بیش از یک نفر بودن سارقین، سرقت مسلحانه، بالا رفتن از دیوار و یا شکستن حرز (محل نگهداری مال سرقت شده) و مانع ورودی، استفاده از کلید ساختگی، سرقت از منزل مسکونی، سرقت همراه با آزار و تهدید و استفاده از جعل عناوین دولتی در سرقت را دارد.

مجازات سرقت تعزیری

مجازات‌های مربوط به سرقت تعزیری عبارت‌اند از:

• سرقتی که موجب آزار شده باشد و یا دزد مسلح باشد، حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا هفتاد و چهار ضربه
• سرقت مسلحانه گروهی در شب، حبس از پنج تا پانزده سال و شلاق تا هفتاد و چهار ضربه
• راهزنی، سه تا پانزده سال حبس و شلاق تا هفتاد و چهار ضربه
• کیف زنی و یا جیب بری، حبس از یک تا پنج سال و تا هفتاد و چهار ضربه شلاق
• سرقت وسایل و تاسیسات عمومی، حبس از یک تا پنج سال

وکیل دادسرای ناحیه 34

سرقت حدی

سرقت حدی، جرمی است که شرایط تحقق جرم و کیفیت و میزان مجازات آن در شرع تعیین شده باشد. حد، مجازاتی است که در شرع تعیین شده است و قانون نقشی در تعیین آن نداشته است.

در صورتی‌که تمامی شرایط زیر وجود داشته باشد سرقت حدی خواهد بود:

• سارق باید بالغ باشد
• فرد سارق به سرقت وادار نشده باشد و بداند که مال دیگری را می‌رباید
• سارق بداند که این عمل حرام است و صاحب مال،مال را در حرز (محل نگهداری مال) قرار داده باشد
• فرد سارق در حال اضطرار سرقت نکرده باشد
• سرقت در سال قحطی صورت نگرفته باشد
• سارق مال را به قصد دزدی برداشته باشد
• مال مسروقه در حرز (محل نگهداریی) متناسب قرار گرفته باشد
• اموال مسروقه از اموال دولتی و وقف نباشد

مجازات سرقت

با این شرایط بسیار نادر و بعید است که بتوان تمام این شرایط را در کنار هم داشت. شرایطی نیز برای اجرای حد دارد مانند پیش از شکایت صاحب مال سارق را نبخشیده باشد یا سارق قبل از اثبات جرم از این گناه توبه نکرده باشد.

چنان‌چه تمامی مسائل زیر، در یک سرقت رخ دهد، سرقت حدی است:

• مالکیت داشتن شیء دزدی شده به لحاظ شرعی
• قرار داشتن مال در حفاظ و یا محل نگهداری خاص
• از بین بردن، تخریب و یا عبور از حرز یا حفاظ
• خارج کردن مال از حرز (محل نگهداری) یا محل نگهداری و حفاظ
• مخفیانه بودن سرقت و هتک حرز (شکستن محل نگهدار یا حصار) یا حفاظ
• مال مسروقه، نباید عمومی، وقفی و یا دولتی باشد
• سرقت در زمان قحطی نباشد
• شکایت صاحب مال در مرجع قضایی
• عدم بخشیده شدن دزد توسط صاحب مال قبل از اثبات جرم سرقت
• قرار نگرفتن مال در دست مالک آن قبل از اثبات جرم
• مال مسروقه خود از اموال سرقتی نباشد
• قبل از اثبات جرم سرقت مال به تملک دزد در نیاید

قیمت خرید شلاق و زندان

مجازات سرقت حدی عبارت است از:

• قطع چهار انگشت دست راست سارق در بار اول به طوری که کف دست و انگشت شست باقی بماند.
• قطع پای چپ از پایین برآمدگی در بار دوم با باقی ماندن محل مسح و نصف قدم
• حبس ابد در مرتبه سوم
• اعدام در بار چهارم