الزام به تنظیم سند خودرو

با بررسی امکان طرح دعوای الزام به تنظیم سند رسمی خودرو همراهتان هستیم.

الزام به تنظیم سند خودرو یکی از شایع ‌ترین دعاوی مطروح در محاکم قضایی است و این زمانی است که معامله به ‌وسیله قولنامه عادی صورت‌ گرفته و فروشنده از انتقال سندرسمی به نام خریدار خودداری می‌کند. به ‌موجب قانون به ‌محض انعقاد عقد بیع، مالکیت خریدار بر مبیع و مالکیت فروشنده بر ثمن محقق می‌شود و درصورتی­ که یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل ننمایند، متعهدله برای احقاق حق می‌تواند اقامه دعوی قانونی نماید.

ماهیت این دعوا در دادگاه حقوقی مطرح و تنظیم می‌شود. به این ترتیب است که یک نفر از طریق یک مبایعه‌ نامه و با یک قرارداد عادی، خودرویی را به فرد دیگری واگذار می‌کند و تعهد می‌دهد که در تاریخ مشخص در دفترخانه حاضر شود تا سندرسمی را به نام خریدار انتقال دهد.

درمواردی برخلاف اینکه طرفین مبایعه‌ نامه را تنظیم و امضا کرده‌اند و به صورت رسمی و مکتوب تعهد داده‌اند که در تاریخ تعیین شده به توافق فروشنده و خریدار در دفترخانه حاضر شوند تا مراحل انتقال سند را به صورت رسمی انجام دهند؛ اما فروشنده در تاریخ مشخص شده در دفترخانه حاضر نمی‌شود و توجیهات و بهانه ‌هایی دارد (مانند بالا رفتن ارزش خودرو)، در نتیجه ممکن است تقاضای فسخ معامله را مطرح کند.

در معاملات خودرو، به محض اجرای مراحل فروش، خریدار و فروشنده ملزم به اجرای تعهدات خود هستند و چنانچه هر یک از این دو، تعهد خود را به جا نیاورد، طرف دیگر می‌تواند اقامه دعوا کند.

یک از موارد این چنینی، الزام به تنظیم سند خودرو است؛ یعنی هنگامی که خودرو با مبایعه ‌نامه و یا قولنامه به فروش رسیده باشد و فروشنده سند آن را به نام خریدار منتقل نکرده باشد، خریدار می‌تواند مراحل قانونی مربوط به اقامه دعوا را آغاز کند و مقدمات مربوط به تنظیم سندرسمی خودرو را مطرح سازد.

امکان طرح دعوای الزام به تنظیم خودروی توقیف شده

مطابق با مقررات جاری کشور، الزام به تنظیم سند خودرو توقیف شده امکان ‌پذیر نیست. فقط درصورتی می‌توان سند را تنظیم کرد که تاریخ فروش، پیش از تاریخ بازداشت یا توقیف باشد. در این مورد خریدار می‌تواند به مرجع توقیف کننده مراجعه کند و با اعتراض به حکم، مقدمات تنظیم سند را آغاز نماید.

امکان طرح دعوای الزام به تنظیم سند خودرو در رهن

تنظیم سند خودرویی که در گرو رهن بانک است، امکان‌پذیر نیست و پیش از اقدام برای دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی، باید سند آن را آزاد کرد، چرا که تا زمان تسویه حساب کامل، امکان ثبت سندرسمی آن وجود ندارد.

باید گفت تا زمانی که فک رهن انجام نشده و بدهی رهن خودرو بطور کامل پرداخت نشده باشد، تنها مدرکی که ثابت می‌کند خریدار مالک خودرو است، برگ سبزی است که از طرف پلیس راهور صادر شده است. پس از تسویه حساب کامل، خریدار به دفتر اسناد رسمی مراجعه می‌کند و سندرسمی را دریافت خواهد کرد.

مدارک و شرایط مورد نیاز برای تنظیم دادخواست دعوای الزام به تنظیم سند خودرو

• مدارک هویتی (کارت ملی و شناسنامه) خریدار
• تنظیم دادخواست الزام به تنظیم سندرسمی خودرو
• هزینه دادرسی پرداخت شده
• مبایعه ‌نامه خرید خودرو و استشهاد شاهدان در هنگام خرید خودرو با سند عادی
• سند وکالت‌نامه وکیل دادگستری

نحوه رسیدگی به دعوای الزام به تنظیم سندرسمی

شعبه رسیدگی‌کننده درصورت تکمیل بودن پرونده، جلسه رسیدگی را تعیین و به طرفین ابلاغ  می‌گردد و در جلسه رسیدگی با رویت مدارک و مستندات چنانچه حقانیت خریدار اثبات گردد حکم الزام فروشنده خودرو به انتقال سند به خریدار را صادر می­شود.
پس از قطعیت دادنامه خریدار می‌تواند تقاضای صدور اجرائیه را بنماید.
در این صورت پرونده اجرایی تشکیل می‌گردد و درصورتی‌که فروشنده به رأی دادگاه تمکین ننموده و در دفتر اسناد رسمی جهت انتقال سندرسمی حاضر نگردد، نماینده دادگاه به‌ جای فروشنده انتقال سند به نام خریدار را امضا می‌نماید.

خواندگان دعوی الزام به تنظیم سند رسمی خودرو

• رویه قضایی دادگاه­ها بر این است که در رأی الزام به تنظیم سند خودرو که صادر می‌کنند، در ضمن الزام فروشنده به حضور در دفتر اسناد رسمی و انتقال سند، خریدار را نیز به پرداخت الباقی ثمن ملزم می‌کنند.
• درصورتی‌که مالک اولیه خودرو پس از معامله خودرو با قولنامه عادی متعاقباً خودرو را به شخص یا اشخاص دیگری معامله نماید خریدار می‌بایست دعوای خود را علیه ایادی ماقبل خود و مالک اصلی مطرح نماید.
• مشکلی که در این مرحله امکان دارد به وجود بیاید این است که خریدار قادر به شناسایی فروشندگان قبلی خود نباشد که راه‌حل آن این است خریدار دادخواست خود را به طرفیت فروشندگان معلوم و مجهول‌المکان و مالک رسمی مطرح نماید.
• در صورت فوت مالک ثبتی خودرو ابتدائاً گواهی انحصار وراثت را درخواست سپس به طرفیت ورثه دعوا را اقامه نماید. چنانچه انحصار وراثت نشده باشد باید ابتدائاً انحصار وراثت صورت گیرد.
• چنانچه وفق خواسته خریدار، رأی به محکومیت فروشنده خودرو به تنظیم سندرسمی انتقال خودرو به خریدار صادر گردد رأی صادره درصورتی قابلیت اجرا دارد که مالکیت خودرو در دفاتر اسناد رسمی به نام فروشنده ثبت شده باشد یا با استعلام از اداره راهور مالکیت او محرز گردد.

منع انتقال سندرسمی خودرو به نام خریدار به دلیل توقیف بودن خودرو

هرگونه نقل‌ و انتقال، اعم از قطعی، شرطی و رهنی، نسبت به مال توقیف شده باطل و بلااثر است، رویه‌ای که در محاکم وجود دارد دعوای الزام به تنظیم سند برای خودرویی که در توقیف است مسموع نیست، مگر آنکه خودرو پس از فروش، متوقف و بازداشت شده باشد، که در این صورت خریدار باید با مراجعه به مرجع توقیف کننده خودرو به ‌عنوان معترض ثالث اعتراض و آن را رفع توقیف نماید، تا بتواند اقدام به تنظیم سندرسمی کند.

 امکان نقل‌ و انتقال خودروی رهنی

یکی از نکات مهم قبل از طرح دادخواست الزام به تنظیم سند این است که توجه داشته باشیم خودرو در رهن نباشد؛ زیرا که ثبت سندرسمی در دفاتر اسناد تا زمان فک­رهن موجود نمی‌باشد؛ بنابراین مالکیت خریدار تا زمان فک­رهن تنها به ‌وسیله برگ سبز احراز می‌گردد.

مراحل انتقال سند رسمی خودرو

1. دریافت معرفی‌نامه معتبر از شرکت خودروساز و ارائه نامه صادره به مراکز تعویض پلاک.
2. اخذ گواهی مفاصاحساب از اجرائیات.
3. مراجعه مالک یا وکیل قانونی به همراه خودرو در مرکز تعویض پلاک.
4. پیگیری ثبت سابقه فک­رهن ماشین در سامانه پلیس راهور.
5. دریافت برگ معاینه فنی خودرو از مراکز مجاز.

مرجع صالح به رسیدگی دعوای الزام به تنظیم سند رسمی خودرو

دعوای الزام به تنظیم سند رسمی خودرو در صلاحیت دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده و یا محل انعقاد قرارداد یا محل انجام تعهد است. این دعوا یک دعوای مالی است که باتوجه‌ به ارزش خودرو در شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی قابل‌طرح است. درصورتی‌که فروشنده در ایران اقامتگاه قانونی نداشته باشد، دادگاه محل سکونت موقت وی صالح به رسیدگی است و اگر در ایران سکونت­گاه موقت نیز نداشته باشد، دادگاهی که اموال غیرمنقول دارد صالح است.

هزینه دادرسی دعوای الزام به تنظیم سندرسمی خودرو

با عنایت به اینکه دعوای مذکور یک دعوای مالی است و هزینه دادرسی دعاوی مالی به میزان ۵/۳ درصد از قیمت خواسته؛ یعنی اتومبیل است.

تکلیف سندی که فروشنده خودرو حاضر به انتقال سند نباشد

برای تعیین تکلیف در قانون دو تکلیف لحاظ شده؛

1. مرجعی که سند مالکیت خودرو را تنظیم و صادر می‌کند، اداره ثبت اسناد و املاک است و این امر را از طریق دفتر ثبت اسناد رسمی انجام می‌دهد. اگر فروشنده در دفترخانه حاضر نشود و خریدار خواهان حکم به الزام به تنظیم سند خودرو باشد و فروشنده اقدام نکند، مأمور دادگاه می‌تواند از طرف دفتر اسناد رسمی نماینده شود و به جای فروشنده امضا کند.
2. مرجع دیگری که سند مالکیت را صادر می‌کند اداره راهنمایی و رانندگی بوده که از طریق صدور برگ سبز خودرو وظیفه خود را انجام می‌دهد.

مدارک و شرایط برای فک­ رهن خودرو

• معرفی‌نامه را از شرکت خودروسازی مربوط به رهن، دریافت کنید و مرکز تعویض پلاک ارائه نمایید.
•     جریمه‌های معوقه خودرو را پرداخت کنید و گواهی آن را از اجرائیات دریافت نمایید.
• اگر مالک خودرو هستید، باید به همراه خودرو امور مربوط به رهن را در مرکز تعویض پلاک انجام دهید. در صورتی که خودتان شرایط انجام این امر را ندارید، وکیل رسمی شما می‌تواند این مسئولیت را به عهده بگیرد.
• از مراکز مجاز مکانیزه برای خودروی شخصی یا دولتی، برگ معاینه فنی را تهیه کنید.