شهادت در امور کیفری

شهادت در امور کیفری

در بسیاری از مسائل حقوقی، وقایع و اتفاقاتی که رخ می‌دهد، با فرض موجود بودن ان، در صورتی برای طرفین و یا شخص مدعی، منشا اثر خواهد بود که به نحوی برای مراجع قضایی و حقوقی وجود ان امر اثبات گردد. قانون وسیله ی اثبات امور حقوقی مربوطه را به وسیله ی ادله مشخص کرده است.

در امور کیفری، اثبات جرم و وقوع ان، به وسیله ی قانون مشخص شده است. با توجه به اینکه هر جرمی فاعلی دارد، برای اینکه عدالت کیفری در مورد مجازات شخص مرتکب، اجرا و تامین گردد، باید انتساب جرم به شخص مظنون مشخص شود تا به مجازات اعمال خود برسد. شهادت در امور کیفری یکی از این ادله ی مصرح و قانونی است که نقش به سزایی در اثبات امور کیفری و وقوع جرم دارد. در قانون مجازات جدید، قواعد جدیدی در مورد شهادت به عنوان دلیل اثباتی مطرح شده است که باید حتما رعایت گردد. شهادت در امور کیفری برای اینکه منشا اثر باشد باید به صورت شرعی انجام شود و اگر فاقد شرایط لازم برای شهادت شرعی باشد، تنها می‌تواند اظهارات شخص شنیده شود.

در این مقاله به توضیح کامل و شرایط لازم برای اقامه شهادت در امور کیفری، شهادت در امور حقوقی، تعداد شهود جهت اثبات جرم، شهادت در دادسرا و شهادت در کلانتری، شهادت فامیلی در دادگاه و سایر امور مربوط به شهادت در پرونده‌های کیفری، که توسط موسسه ی حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان به مدیریت دکتر محمد رضا مهری بهترین وکیل پایه یک دادگستری تهران و ایران، منتشر می گردد، پرداخته می‌شود.

سوالات مربوط به شهادت در امور کیفری

• ماهیت شهادت و شرایط لازم برای شهادت در امور کیفری چیست؟
• ماهیت شهادت بر شهادت و شرایط ان چیست؟ جرح و تعدیل شهادت در امور کیفری به چه معناست؟
• انکار شهادت در امور کیفری بعد از اقامه ی ان ممکن است؟
• تعداد شاهد در شهادت در امور کیفری به چه نحوی است؟
• بی اعتباری شهادت کذب در امور کیفری از چه طریق دارای آثار قانونی است؟ بهترین وکیل کیفری تهران و ایران دارای چه ویژگیهایی است؟

ماهیت و شرایط شهادت در امور کیفری

شهادت به عنوان یکی از ادله در امور کیفری، عبارت است از اخبار شخصی غیر از طرفین دعوی به وقوع یا عدم وقوع جرمی توسط متهم در نزد مقام قضایی است. در قانون شهادت و شرایط ان به پیروی از فقه اسلام تبیین و تعیین شده است. شهادتی که مبنای شهادت قرار می گیرد باید شهادت شرعی باشد. شهادت شرعی به شهادتی گفته می‌شود قانون ان را قطعی و به عنوان دلیل دانسته و برای اقامه ی شهادت شرعی، شرایطی احصا شده است که در صورت وجود ان و با تشخیص توسط دادگاه، استماع می‌شود:

• بلوغ؛ در پسران پانزده سال قمری و در دختران نه سال قمری شرط است و هرگاه شاهد در زمان تحمل شهادت بالغ نباشد، بعد از بلوغ شهادت او پذیرفته می‌شود.
• عقل؛ شهادت اشخاص مجنون و صغیر غیرممیز پذیرفته نخواهد شد.
• ایمان
• عدالت
• طهارت مولد
• ذینفع نبودن در موضوع
• نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آن‌ها؛ خصومت شامل هم اختلافات فردی بین شاهد و مشهود علیه هم وجود دعاوی حقوقی و کیفری بین آن‌ها هم می‌شود، مگر در مورد اخیر که از دعوای حقوقی و قطعی بودن رای بیش از دو سال گذشته باشد؛ ولی هرگاه شهادت شاهد با طرفی که با او خصومت داشته، به نفع و له او باشد، پذیرفته می‌شود.
• عدم اشتغال به تکدی
• ولگرد نبودن؛ با توجه به قانون آیین دادرسی کیفری، ولگرد به شخصی اطلاق می‌شود که مسکن و شغل معینی ندارد، گفته می‌شود.(تبصره ماده 45 ق.آ.د.ک.)
• شهادت شرعی باید به صورت قطعی و یقینی و مستند به امور حسی باشد.
• در صورت تعدد شهود برای شهادت در امور کیفری، باید بین مفاد شهادت شهود، وحدت وجود داشته باشد و دارای تعارض و تناقض نباشد.

دادگاه شرایط شاهد شرعی را در مدت ده روز مورد بررسی قرار می‌دهد و در صورتی که واجد شرایط قانونی باشد ان را می‌پذیرد، در غیر این صورت ان را به عنوان شهادت شرعی محسوب نمی کند و بلکه ممکن است به عنوان اظهارات استماع شود و میزان تاثیر گواهی و ارزش اظهارات در علم قاضی در حدود اماره قضائی با دادگاه است.

در قانون اگرچه ادای شهادت تکلیف محسوب نمی‌شود، ولی در صورتی که شخصی به عنوان شاهد در دادخواست و شکواییه کیفری، قید شود، مکلف به احضار در دادسرا می باشد و اگر برای بار دوم احضار نشود، حکم جلب او صادر می گردد. بازپرس مکلف است در صورت ادای شهادت شاهد شرعی، اقدامات محافظتی و مراقبتی نسبت به شاهد و اعضای خانواده ی او به عمل بیاورد.

شهادت بر شهادت شاهد

هرگاه شخصی بر شهادت شخص دیگری که شاهد بوده است، شهادت بدهد این شهادت بر شهادت نامیده می‌شود. در شهادت بر شهادت، شاهد باید دارای شرایطی که برای شاهد اصلی قید شد، داشته باشد و همچنین شهادت بر شهادت در صورتی پذیرفته می‌شود که شاهد اصلی، فوت نموده یا به دلایل موجه، متعذر از اقامه ی شهادت باشد. از طرفی شهادت بر شهادت شاهد فرعی و کسی که خود گواه بر شهادت شاهد اصلی بوده است، معتبر نخواهد بود.

شهادت بر شهادت شاهد، جرایم مستوجب مجازات حدی و تعزیری را اثبات نمی کند؛ ولی موجب اثبات قصاص یا ضمان مالی یا دیه می‌شود.

جرح و تعدیل شهادت در امور کیفری

جرح شهادت در امور کیفری به معنای این است که شاهد شرعی، شرایط لازم برای شهادت شرعی را ندارد و این ایراد را طرفی که شهادت علیه اوست مطرح می کند و باید تا قبل از ادای شهادت مطرح شود، در صورتی که اسباب جرح شاهد بعد از ادای شهادت معلوم گردد، در این صورت قاضی مکلف به رسیدگی برای جرح خواهد بود. در جرح نیازی به ابراز سبب جرح نیست بلکه گواه به اسباب جرح کفایت می‌نماید.

در مقابل جرح، تعدیل شهادت در امور کیفری، قرار دارد و در صورتی که شهادت شاهد شرعی به دلیل عدم وجود یکی از شرایط لازم، رد شود، با اثبات و گواهی می توان شهادت شاهد را معتبر نمود.

انکار شهادت در امور کیفری

به طور کلی شاهد بعد از اقامه ی شهادت در امور کیفری و تا زمانی که ختم رسیدگی و رای صادر نشده است می‌تواند از شهادت خود رجوع نماید ولی بعد از ختم رسیدگی و صدور رای نمی‌تواند از شهادت خود رجوع نماید. همچنین رجوع از شهادت قبل از اجرای مجازات موجب بی اعتباری شهادت خواهد شد.

در شهادت بر شهادت، در صورتی که شاهد اصلی منکر شهادت شاهد فرعی گردد، شهادت شاهد فرع، ساقط می‌شود، مشروط به اینکه قبل از صدور رای باشد و به انکار شهادت شاهد فرعی بعد از صدور رای ترتیب اثر داده نمی‌شود.

تعداد شاهد در شهادت در امور کیفری

برای اقامه ی شهادت در امور کیفری و به منظور اثبات امر کیفری توسط متهم، در بعضی از امور تعداد شاهدین شرط می باشد و باید به تعداد مقرر قانونی باشد.

برای اثبات کلیه ی جرایم شهادت دو مرد لازم می باشد، مگر در جرایم زنا، مساحقه، تفخیذ و لواط که شهادت چهار مرد لازم است. همچنین برای اثبات جرم زنا که مستوجب حد شلاق، تبعید و یا تراشیدن مو باشد، شهادت دو مرد و چهار زن عادل کفایت می کند. زمانی که مجازات غیر از موارد مذکور باشد، حداقل شهادت سه مرد و دو زن عادل لازم است؛ ولی هرگاه دو مرد و چهار زن عادل به ان شهادت دهند تنها حد شلاق، ثابت می‌شود.

جنایات موجب دیه با شهادت یک مرد یا دو زن اثبات می‌شود.

آثار قانونی بی اعتباری شهادت کذب

این احتمال وجود دارد که اثبات امر کیفری، جرم و صدور رای کیفری به وسیله ی شهادت دروغ حاصل شده باشد؛ بنابراین هرگاه کذب بودن شهادت دروغ در محکمه و یا با اقرار شخص شاهد اثبات شود در این صورت، به شهادت کذب ترتیب اثر داده نمی‌شود، مشروط به اینکه قبل از صدور رای، کذب بودن ان احراز گردد و اگر بعد از صدور رای اثبات گردد، تا زمانی که رای قطعی نشده باشد، می‌تواند قابل تجدید نظرخواهی باشد و اگر قطعی شده باشد، قابل اعاده ی دادرسی خواهد بود.

بهترین وکیل حقوقی تهران و ایران

موسسه ی حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان با مشاوره دکتر محمد رضا مهری بهترین وکیل حقوقی تهران و ایران، به همراه تیم وکلای دادگستری، آقایان فرامرز نصیری شفتی و محمد علی مهری، در زمینه ی امور کیفری، اقدام به قبول وکالت شما عزیزان در پرونده‌های کیفری می‌نمایند. برای کسب اطلاعات بیشتر جهت مشاوره ی حضوری می توانید با موسسه تماس حاصل فرمایید.

نویسنده: سید محسن میرقاسمی – کارشناس ارشد حقوق خصوصی