ضابطین قضایی دادسرای اقتصادی

با موضوع ضابطین قضایی دادسرای اقتصادی همراهتان هستیم.

در تشکیل پرونده کیفری، عوامل متعددی دخالت دارند. از مهم‌ترین آنها، ضابطان (مأمور) دادگستری هستند. شناخت حقوق و تکالیف این دسته از مأموران که در شکل‌گیری پرونده کیفری، به‌ ویژه در مراحل اولیه و تحقیقات مقدماتی، مؤثرند، در نحوه قضاوت مراجع نقش بسیار دارد.

قانونگذار طی مباحث اولیه قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب، به موضوع ضابطان و وظایف آنان پرداخته است.

با توجه به قانون آیین دادرسی جدید که جایگاه ویژه‌ای برای ضابطان قضایی در نظر گرفته در خصوص اجرایی شدن این قانون، در مقاله ضابطین قضایی دادسرای اقتصادی، به بررسی و شرح وظایف آنان خواهیم پرداخت.

معنای ضابط و توضیح ضابطین قضایی

ضابط در لغت به معنای فراهم آوردن و نگاهدارنده چیزی است. منظور از ضابط دادگستری مأموری است که موظف به کشف جرم، حفظ آثار و علایم و جمع آوری ادله (دلایل) وقوع جرم، شناسایی یافتن و جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم، تحقیقات مقدماتی، ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات قضایی است.

البته ناگفته نماند که اقدام‌های ضابطان دادگستری تحت نظارت و تعلیمات دادستان و به موجب قانون انجام می‌شود. ضابطان دادگستری را می‌توان بازوی اجرایی دادسرا و دادگاه در انجام وظایفشان معرفی نمود.ضابطین قضایی دادسرای اقتصادی

ارائه آموزش‌های مستمر به ضابطان

به دلیل ارتباط تنگاتنگ انجام وظیفه ضابطان با حقوق شهروندی برخورداری ضابطان دادگستری از آموزش‌های لازم از نکات مورد تاکید قانون‌گذار است.

در همین راستا قانون دادستان را مکلف کرده است که به طور مستمر دوره‌های آموزشی حین خدمت را برای آموزش مهارت‌های لازم و ایفای (انجام) وظایف قانونی برای ضابطان دادگستری برگزار کند.

ضابط دادگستری عام و خاص

ضابطان عام

این ضابطان در مورد کلیه جرایم، صلاحیت و حق اقدام دارند و وظایف و اختیارات آنها محدود به جرایم معین یا شرایط خاص نیست. فرماندهان، افسران و درجه داران نیروی انتظامی جزو ضابطان عام به شمار می آیند

ضابطان خاص

ضابطانی هستند که صلاحیت مداخله آن‌ها محدود به جرائم خاص و معین بوده و در غیر آن جرایم، اجازه مداخله و اقدام را ندارند. این ضابطان طبق قانون آیین دادرسی کیفری و سایر قوانین خاص به شرح زیر می باشند:

روسا، معاونان و مأموران زندان نسبت به امور مربوط به زندانیان، مأموران وزارت اطلاعات سازمان اطلاعات سپاه در مورد پیشگیری و مقابله با فساد و اخلال در امنیت اقتصادی، جرایم سازمان یافته ضد امنیتی، اقدامات تروریستی و تهدیدات امنیتی مأموران‏ نیروی‏ مقاومت‏ بسیج‏ سپاه‏ پاسداران‏ انقلاب اسلامی.

فرمانده هواپیما نسبت به جرایمی که در هواپیما اتفاق می افتد (ماده ۳۲ قانون هواپیمایی)ضابطین قضایی دادسرای اقتصادی

شکایت از ضابطان قضایی

مأمورین جنگلبانی (ماده ۵۴ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع)

مأمورین شکاربانی (ماده ۱۹ قانون شکار و صید)

مأمورین سازمان بنادر و کشتیرانی (ماده ۱۲ قانون حفاظت دریا و رودخانه مرزی از آلودگی با مواد نفتی)

اعضای سپاه پاسداران در موارد خاص (تبصره ماده ۵ اساسنامه سپاه)

ناظرین شرعی بر ذبح و صید (ماده ۸ قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید)

تفاوت ضابط عام و خاص

تفاوت اصلی ضابط عام و خاص در این است که ضابط عام صلاحیت مداخله در تمام جرایم را دارد حتی آن‌هایی که در صلاحیت ضابطان خاص است اما ضابط خاص فقط در امور محدودی که گفته شد صلاحیت مداخله دارد.

مثلا مامور زندان تنها در مورد جرایمی که در محدوده زندان رخ می‌دهد می تواند وظایف ضابطان را انجام دهد.

کارکنان وظیفه (سربازان) ضابط دادگستری محسوب نمی‌شوند اما تحت نظارت ضابطان مربوط در این مورد انجام وظیفه می‌کنند و مسئولیت اقدام های انجام شده در این رابطه با ضابطان است این مسئولیت نافی مسئولیت قانونی کارکنان وظیفه نیست.

اقامت انگلستان از راه ثبت شرکت

ضابط و کارت مخصوص

همان طور که گفته شد ضابطان خاص در محدوده شرح وظایفشان عمل می‌کنند و لازم است که حتما کارت ضابط داشته باشند.

البته قانون آیین دادرسی کیفری، دریافت کارت ضابط را طی دوره‌های ویژه‌ای موکول کرده است تا افراد متقاضی با حضور در کلاس‌های در نظر گرفته شده به طور کامل با قوانین و مقررات آشنا شوند تحقیقات و اقدام های صورت گرفته از سوی اشخاص فاقد این کارت ممنوع و از نظر قانونی بدون اعتبار است.

طبق قانون مجازات اسلامی مأمورانی که بدون داشتن کارت ضابط اقدام به امری نمایند، محکومیت به سه ماه تا یک سال انفصال (برکناری) از خدمات دولتی است همچنین مجازات مقام‌های قضایی که امور را به ماموران فاقد کارت ارجاع می‌دهند محکومیت انتظامی تا درجه چهار است.

تکالیف ضابطان دادگستری

ضابطان باید در اسرع وقت و در مدتی که دادستان با مقام قضایی مربوط تعیین می‌کند نسبت به انجام دستورها و تکمیل پرونده اقدام کنند.

البته چنانچه اجرای دستور یا تکمیل پرونده ممکن نباشد ضابطان باید در پایان مهلت تعیین شده گزارش آن را با ذکر علت برای دادستان یا مقام قضایی مربوط ارسال کنند گزارش ضابطان در صورتی معتبر است که برخلاف اوضاع و احوال و قرائن مسلم قضیه نباشد و بر اساس ضوابط مقررات قانونی تهیه و تنظیم شود.

ضابطان دادگستری موظفند شکایت کتبی یا شفاهی را همه وقت قبول کنند شکایت شفاهی در صورت مجلس قید می‌شود و به امضای شاکی می‌رسد.

اگر شاکی نتواند امضا کند یا سواد نداشته باشد مراتب در صورت مجلس قید می‌شود ضابطان دادگستری باید پس از دریافت شکایت به شاکی رسید تحویل دهند و فوری پرونده را نزد دادستان ارسال کنند.

دانستنی های پرونده قاچاق کالا و ارز

ضابطان دادگستری وظیفه دارند که شاکی را از حق درخواست جبران خسارت و بهره مندی از خدمات مشاوره ای موجود و سایرکمک‌های حقوقی آگاه کنند.
ضابطان باید اظهارات شاکی در مورد ضرر و زیان را در گزارش خود به مراجع قضایی ذکر کنند.

افشای اطلاعات مربوط به هویت و محل اقامت بزه دیده (فردی که از وقوع جرم ضرر دیده است) شهود و مطالعان و سایر اشخاص مرتبط با پرونده توسط ضابطان دادگستری جز در مواردی که قانون معین می کند ممنوع است.

ضابطان دادگستری مکلفند اظهارات شخص تحت نظر، علت تحت نظر بودن، تاریخ و ساعت آغاز آن، مدت بازجویی، مدت استراحت بین دو بازجویی و تاریخ و ساعتی را که شخص نزد قاضی معرفی شده است در صورت مجلس قید کنند و آن را به امضا یا اثر انگشت او برسانند.

ضابطان همچنین مکلفند تاریخ و ساعت آغاز و پایان تحت نظر بودن را در دفتر خاصی ثبت و ضبط کنند.ضابطین قضایی دادسرای اقتصادی

شرایط بازرسی از منزل و محل کار متهمین توسط پلیس چیست؟

ضابطان دادگستری باید هنگام ورود به منازل و اماکن بسته و تعطیل ضمن ارائه اوراق هویت ضابط بودن خود اصل دستور قضایی را به متصرف محل نشان دهند و مراتب را در صورت مجلس قید کنند و به امضای شخص یا اشخاص حاضر برسانند.

ورود به منازل و اماکن تعطیل و بسته و تفبیش آن ها همچنین بازرسی اشخاص و اشیا در جرایم غیر مشهود با اجازه موردی مقام قضایی است، هر چند وی اجرای تحقیقات را به طور کلی به ضابط ارجاع داده باشد.

پس اگر ضابط از مقام قضایی برای تفتیش منزل اجازه داشته باشد و در حین تفتیش با صندوقچه قفل شده‌ای درگوشه اتاق مواجه شود اجازه باز و بررسی کردن آن را ندارد مگر اینکه برای تفتیش (بازرسی) آن هم اجازه قضایی داشته باشد.

خرید شلاق مشروب

ضابطان دادگستری موظفند طبق مجوز صادر شده عمل کنند و از بازرسی اشخاص اشیا و مکان های غیر مرتبط با موضوع خودداری کنند.

ضابطان دادگستری پس از حضور دادستان یا بازپرس در صحنه جرم تحقیقاتی را که انجام داده اند به آنان تسلیم می کنند و دیگر حق مداخله ندارند مگر آنکه انجام دستور و مأموریت دیگری از سوی مقام قضایی به آنان ارجاع شود.

ضابطان دادگستری موظفند به محض اینکه متهم تحت نظر قرار گرفت حداکثر ظرف یک ساعت مشخصات را به دادسرا اطلاع دهند تا بستگان وی بتوانند از این طریق از تحت نظر قرار گرفتنش مطلع شوند.

آیا ضابطین قضایی میتوانند خودسرانه اقدامی انجام بدهند؟

یادمان باشد ضابطان دادگستری اگر چه مامور هستند اما معذور نیستند و باید در قبال هر اقدام غیر قانونی که مرتکب می شوند پاسخگو باشند.

طبق قانون تمام اعمال ضابطان باید با ترتیباتی که برای بازرپرس مقرر شده است مطابقت داشته باشد با استناد به این موضوع می‌توان بسیاری از مشکلات را مرتفع و از خودسری ماموران جلوگیری کرد.ضابطین قضایی دادسرای اقتصادی

ضابطان زیر ذره بین دادستان

ریاست و نظارت بر ضابطان دادگستری از حیث وظایفی که به عنوان ضابط به عهده دارند با دادستان است.

دادستان مکلف است که به منظور نظارت بر حسن اجرای وظایف ضابطان واحدهای مربوط را حداقل هر دوم ماه یکبار مورد بازرسی قرار دهد و در هر مورد مراتب را در دفتر مخصوصی که به این منظور تهیه می شود قید نماید و دستورهای لازم را صادر کند در واقع بازدید سرزده دادستان از کلانتری ها می تواند جنبه پیشگیری از جرایم ضابطان علیه متهمان داشته باشد.

ضابطین قضایی دادسرای اقتصادی

پلیس امنیت اقتصادی

پلیس و مجموعه نیروی انتظامی همیشه به عنوان ضابط دادگستری شناخته می شوند.
تشکیل پلیس ویژه امنیت اقتصادی که قبلا وظایف آن توسط اداره آگاهی انجام می شد، تغییری در وظایف ضابط بودن ایجاد ننموده است.
معمولا پرونده های دادسرای ویژه مفاسد اقتصادی در تهران، به پلیس امنیت اقتصادی ارجاع می شود.

شکایت در کلانتری

مأمورین وزارت اطلاعات

طبق قانون مأمورین وزارت اطلاعات در جرائم کلان اقتصادی، به عنوان ضابط قضایی انجام وظیفه می‌کنند.
ارجاع پرونده اقتصادی به مأمورین وزارت اطلاعات نیز در دادسرای اقتصادی انجام می شود.

سازمان اطلاعات سپاه

در بعضی از جرائم سازمان یافته مالی، سازمان اطلاعات سپاه نیز به کمک دستگاه قضایی می آید.
ارجاع این وظیفه به سازمان اطلاعات سپاه نیز در قالب موارد خاص و به عنوان ضابط خاص قضایی صورت می پذیرد.