قرارداد حمل و نقل

با بررسی ماهیت قرارداد حمل و نقل، انواع و آثار ناشی از آن در نظام حقوقی ایران همراه شما هستیم.

باتوجه به رشد و گسترش اهمیت روزافزون مبادله­ها و معامله­های بازرگانی، قراردادهای حمل ونقل کالا اهمیت بیشتری یافته­اند، این قراردادها یک توافق­نامه الزام­آور بین یک شرکت حمل و نقل و یک فرستنده است و یک سند قانونی است که، به­طور مکتوب متصدی حمل‌ و نقل موافقت می‌کند،که کالاهای مشخص شده را از یک مکان به مکان دیگر حمل کند.

مثل همه قراردادها، این سند حاوی شرایط و ضوابطی است که حدود، حقوق، وظایف و تعهدات فرستنده و متصدی حمل ‌و نقل را مشخص می‌کند. شرایط و ضوابط توسط فرستنده و حامل یا نمایندگان آن­ها قابل مذاکره است. هر یک از شرایط طرفین در قرارداد ذکر می‌شود پایبندی و التزام به رعایت موارد ذکر شده در قرارداد وجه قانونی به خود می‌گیرد.

طبق شرایط قرارداد حمل ونقل، متصدی موافقت می‌کند که کالاها را از یک مکان مبدأ مشخص شده به مقصد مشخص‌شده حمل کند، متصدی موظف است با روش حمل و نقل از پیش تعیین شده و در زمان گفته شده اقدام به حمل نماید. فرستنده موافقت می‌کند که برای ارائه این خدمات به شرکت حمل کننده پول پرداخت کند.

قرارداد ماهیت کالایی را که فرستنده می‌خواهد متصدی حمل ‌ ونقل تحویل دهد و متصدی حمل‌کننده با تحویل آن موافقت می‌کند، توضیح می‌دهد. تاریخ­ها و زمان­ها توافق خواهدشد تا هر دو طرف بدانند که محموله چه زمانی ارسال می­شود و چه زمانی قرار است به مقصد برسد.

قرارداد حمل و نقل

قراردادي است كه به موجب آن شخص(متصدي حمل ‌و نقل) متعهد مي‌شود، در مقابل دريافت وجهي شخص يا شيء معيني را از طريق معيني از يك نقطه به نقطه ديگر حمل كند، قانون­گذار كسي را متصدي حمل ‌و نقل مي‌داند كه در مقابل اجرت، حمل اشياء را برعهده مي‌گيرد، اما این به ­معنی این­كه حمل اشخاص را نتوان در تعريف مذكور گنجاند، نیست.

تعریف حمل و نقل

قرارداد حمل و نقل پیمانی است که به موجب آن، شخصی که متصدی حمل و نقل نامیده می‌شود، در برابر دیگری تعهد می‌کند که در مقابل اجرت، اشخاص یا کالاها را با شرایط معین و با وسیله معین از محلی به محل دیگر حمل نماید.

متصدی حمل و نقل شخصی است که در مقابل اجرت، تصدی به حمل کالاها یا اشخاص را برعهده می‌گیرد.«فرستنده» و «گیرنده» نیز این‌گونه تعریف شده است؛ شخصی است که به نام یا به حساب وی با متصدی حمل و نقل قرارداد بسته شده یا کالا به نام یا به حساب وی به متصدی حمل و نقل تحویل داده شده است و گیرنده شخصی است که مجاز به دریافت کالا در مقصد می‌باشد.

اقسام حمل و نقل

به­طورکلی حمل و نقل را می‌توان به سه رشته مهم تقسیم نمود؛

• حمل و نقل دریایی،
• حمل و نقل هوایی،
• حمل و نقل زمینی؛

1.حمل و نقل ریلی،

2.حمل و نقل جاده­ای.

ویژگی‌های مهم  قرارداد حمل و نقل

ویژگی‌های مهم قرارداد حمل و نقل که برای جابه‌­جایی وسایل و شخص تنظیم می‌شود، به شرح ذیل عبارتنداز؛

• قرارداد حمل و نقل، از مصادیق عقود نامعین است، زیرا قانون­گذار تعریف و هم­چنین مشخص کردن شرایط و قواعد قراردادهای پیمانکاری را به اراده طرفین آن واگذار کرده است، به قراردادی که در مجموعه قوانین ایران تعریف نشده باشد، در اصطلاح حقوقی، قرارداد نامعین گفته می‌شود.
• در نظام حقوقی ایران اصل بر لازم­الاجرا و غیرقابل انحلال بودن قراردادهای گذاشته شده است. قرارداد حمل و نقل نیز لازم­الاجرا و غیرقابل انحلال است.
• انحلال و فسخ این قرارداد فقط در مواردی امکان­پذیر خواهدبود که قانون­گذار اجازه داده باشد.
• قرارداد پیمانکاری حمل و نقل معوض است زیرا متصدی حمل و نقل در مقابل کاری که برای کارفرما انجام می‌د‌هد از او دستمزد دریافت می‌کند.
• موضوع اصلی قرارداد پیمانکاری حمل و نقل، تعهد به انجام حمل و نقل است.

شروط اساسی یک قرارداد حمل و نقل

مهمترین و اساسی‌ترین شرایط قانونی قرارداد حمل و نقل به شدح ذیل عبارتند از؛

• کارفرما و متصدی حمل و نقل باید برای امضای قرارداد حمل و نقل، از اهلیت قانونی برخوردار باشند.
• کارفرما و پیمانکار باید با رضایت و اختیار کامل، قرارداد حمل و نقل را امضا کنند.
• باید کارفرما و پیمانکار قصد، امضای قرارداد حمل و نقل و انجام دادن موضوع آن، تصمیم داشته باشند.
• انگیزه و هدف نهایی کارفرما و متصدی حمل و نقل از تنظیم و امضای قرارداد، باید امری مشروع و قانونی باشد.

نکته­های مهم یک قرارداد حمل و نقل

• اهمیت کتبی بودن یک قرارداد حمل و نقل

قرارداد به معنای توافق و پیمانی است که نسبت به موضوعات مختلف، میان چند شخص امضا می‌شود. قانون­گذار درخصوص نحوه اعلام اراده و امضای کتبی یا شفاهی قراردادها هیچ­گونه الزامی را مقرر نکرده است. بنابراین کارفرما و متصدی حمل و نقل می‌توانند قرارداد حمل و نقل را به صورت کتبی یا شفاهی تنظیم کنند.کارفرما و متصدی حمل و نقل می‌توانند در نزد مرجع قانونی و قضایی، به اسنادرسمی و عادی قرارداد حمل و نقل استناد کنند و ادعای خود را به اثبات برسانند.

• وظایف متصدی حمل و نقل

قانون­گذار برای متصدی وظایفی را درنظر گرفته است که به شرح ذیل می­باشد؛

1.  حفظ مال­التجاره یا کالای امانت داده شده،
2.  مطلع نمودن دریافت کننده از وصول کالا،
3.  فروش مال­التجاره در معرض تضییع.

• تعهدهای یک قرارداد حمل و نقل داخلی

تعهد به معنای وظیفه و تکلیفی است که برعهده هریک از کارفرما و متصدی حمل و نقل قرار می‌گیرد. وظیفه اصلی متصدی حمل و نقل جابه‌جایی و رساندن وسایل به مقصد و وظیفه اصلی کارفرما نیز پرداخت دستمزد متصدی حمل و نقل است.کارفرما و پیمانکار می‎توانند درباره هر موضوعی که لازم می‌دانند با یکدیگر توافق کنند اما موضوع توافق آن‌ها نباید غیرمشروع، غیرقانونی و برخلاف نظم عمومی جامعه باشد؛

• • تعهدهای متصدي حمل‌ونقل

متصدي حمل و نقل امين محسوب مي‌شود و براي آن‌كه مسئول قرارگيرد بايد تقصير او ثابت شود ولي در قانون تجارت بر مبناي عرف و نيازهاي تجارتي قانون­گذار تعهد به حمل را به­طور ضمني حاوي تعهد به حفظ كالا نيز دانسته است و درنتيجه اين متصدي حمل‌ و نقل است كه بايد ثابت كند كه دليل تلف كالا، ذاتي يا ناشي از تقصير ارسال‌كننده يا مرسل­اليه يا قوه­قاهره بوده است تا بتواند از مسئوليت معاف شود.

دوره مسئولیت متصدی حمل و نقل مسافر شامل مدتی است که مسافر در سالن یا سکوی مخصوص سوار شدن و درحال سوار شدن، داخل وسیله نقلیه و درحال پیاده شدن از آن است.

نکته: فرستنده کسی است که به نام یا به حساب وی با متصدی حمل و نقل قرارداد بسته شده یا کالا به نام یا به حساب وی به متصدی حمل و نقل تحویل داده شده است. گیرنده نیز شخصی است که مجاز به دریافت کالا در مقصد باشد. این فرد باید اطلاعاتی را در اختیار متصدی حمل و نقل قرار دهد و موارد زیر را به وی ابلاغ کند؛

1. نشانی صحیح گیرنده.
2. محل تحویل کالا.
3. نوع کالا و مشخصات آن.

در بند«نوع کالا و مشخصات آن» باید تعداد، مقدار و وزن کالا نیز درج شود و چنانچه کالا در طول مدت حمل نیاز به مراقبت مخصوص داشته باشد، مانند: کالاهای گران­بها، حیوانات، کالاهای­خطرناک وآتش‌زا، تبخیرشونده، فاسدشدنی وخورنده، باید اطلاعات مربوط به آن نیز به وضوح ارائه شود.

چنانچه فرستنده اطلاعات یادشده را ارائه نکند یا به غلط ارائه کند، خسارت‌های ناشی از آن برعهده وی خواهدبود. این را نیز به­خاطر داشته باشید که فرستنده باید کالا را به­طرز مناسب بسته‌بندی کند و عهده‌دار خسارت ناشی از عیوب بسته‌بندی خود اوست. البته خسارات ناشی از بارگیری و بارچینی نادرست هم برعهده متصدی حمل و نقل است.

• • تعهدات فرستنده کالا در حمل و نقل

ارسال کننده می­بایست تا قبل از ارسال کالا اقدام­های لازم را در جهت کاهش ضررهای احتمالی به کالا فراهم آورد، فرستنده می­بایست اطلاعات درست و دقیقی را در اختیار ارسال کننده قراردهد و کالا را به­گونه­ای بسته­بندی نماید تا آسیبی به کالا وارد نگردد .

• مبلغ یک قرارداد حمل و نقل

مبلغ قرارداد حمل و نقل در حقیقت میزان حق­الزحمه‌ای است که از سوی کارفرما به متصدی حمل و نقل پرداخت می‌شود. حق­الزحمه متصدی حمل و نقل و نحوه پرداخت آن به وسیله توافق میان او و کارفرما مشخص خواهدشد .شرایط پرداخت حق­الزحمه متصدی حمل و نقل می‌تواند به­صورت نقدی یا اقساطی باشد.

• بیمه در قرارداد حمل و نقل

در زمان حمل کالا از مقصد به مبداء ممکن است کالا دچار آسیب و ضررهایی بشود، به همین سبب حسب مورد ارسال کننده و متصدی حمل و نقل موظف به بیمه کردن کالا می­باشند، در قراردادهای حمل و نقل اصل بر این است که ارسال کننده کالا را بیمه بنماید، مگر درخصوص کالاهای حساس مانند: قطعات­الکترونیکی که متصدی حمل و نقل وظیفه بیمه کردن کالا را برعهده دارد . درصورت ورود خسارت به کالا، بیمه ملزم به جبران خسارت وارده می­باشد.

• ضمانت­نامه در قراردادهای حمل و نقل

ضمن قرارداد حمل و نقل طرفین می­توانند شرط کنند تا متصدی حمل و نقل برای ضمانت کالا، مبلغی را  تحت­عنوان چک، سفته یا سایر ضمانت­های بانکی به ارسال کننده تسلیم کند، تا درصورت ورود خسارت به کالا، ارسال کننده و دریافت­کننده به آسانی بتوانند نسبت به جبران ضرر و زیان خود اقدام نمایند .

• فسخ قرارداد در قرارادهای حمل و نقل

متصدی حمل و نقل و ارسال کننده می­توانند توافق بنمایند تا درصورت عدم حصول شرایطی که ضمن قرارداد حمل و نقل ذکر کرده­اند، حق فسخ قرارداد را داشته باشند و در این زمان خواهان می­بایست به وسیله اظهارنامه طرف مقابل را از فسخ قرارداد مطلع بنماید و با مراجعه به مرجع صالح دادخواست تنفیذ فسخ را ارائه دهد .

• مرجع حل و فصل اختلاف­های ناشی از قراردادهای حمل و نقل

متصدی حمل و نقل و کارفرما برای حل و فصل اختلافات حقوقی خودشان باید به یکی از شعبه‌های دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف محل تنظیم قرارداد یا محل اقامت خوانده مراجعه و با تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه­دادرسی اقامه دعوا کنند.

داوری یکی از مراجع حل اختلاف پیش­بینی شده در قانون آیین­دادرسی مدنی است که به اختلافات حقوقی میان کارفرما و متصدی حمل و نقل رسیدگی و رای صادر می‌کند. کارفرما و متصدی حمل و نقل می‌توانند در سند قرارداد فردی را به­عنوان داور و مرجع حل اختلاف تعیین و درهنگام بروز اختلاف به او مراجعه کنند.

• نسخه‌های قرارداد حمل و نقل داخلی

نمونه قرارداد حمل و نقل داخلی باید به تعداد کارفرما و متصدی حمل و نقل تهیه شود. برای جلوگیری از جعل و تحریف سند قرارداد یک نسخه اضافه نیز از آن تهیه خواهدشد و به داوری یا دیگر مراجع قانونی حل اختلاف داده می‌شود. تمام نسخه‌های قرارداد حمل و نقل باید به­صورت یکسان تنظیم و توسط کارفرما و متصدی حمل و نقل امضا شوند.

همانطور که ملاحظه نمودید، تنظیم قرارداد پیچیدگی­های زیادی دارد. با بهره‌گیری از وکلای باتجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهرپارسیان می­توانید، در این خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی(پیروزی در پرونده خود) برداشته  باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهرپارسیان، در حوزه قراردادها، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهدشد و از این بابت خیالتان راحت خواهدبود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.