قرارداد بیع متقابل

در مقاله قرارداد بیع متقابل با بررسی ماهیت، شرایط و آثار ناشی از قراردادهای بیع متقابل همراه شما هستیم.

قرارداد بیع به این معنا که در این نوع قراردادها که اغلب بلندمدت هم هستند، یک شرکت سرمایه­‌گذار خارجی به‌­عنوان پیمانکار اصلی، هزینه­‌های سرمایه­‌گذاری و تجهیز در یک پروژه خاص را برای طرف دیگر قرارداد، برعهده می­‌گیرد و با انتقال سرمایه، تجهیزات، ماشین‌آلات و فناوری مورد نیاز به طرف دیگر قرارداد، عملیات ساخت، توسعه یا نوسازی و بهره­‌برداری از پروژه مورد توافق را آغاز می­‌کند. درواقع با قراردادهای بیع متقابل می­توان هم جذب سرمایه­ خارجی را تا حد زیادی تضمین کرد و هم فناوری و تجهیزات پیشرفته و به‌­روز دنیا را به کشور منتقل کرد و در آخر نیز به محض پایان قرارداد، همه­حقوق و مالکیت تجهیزات و تولیدات پروژه را در اختیار گرفت و در واقع مالکیت کامل بر پروژه یافت.

این نوع از قرارداد متقابل در ساده‌ترین حالت خود یک قرارداد دوجانبه ‌است، حقوق و تعهدات مربوط به فروش تجهیزات-تکنولوژی در قرارداد اولیه و تعهدات مربوط به فروش محصول به دست آمده ناشی از بکارگیری تجهیزات مذکور، در قرارداد بیع متقابل درج می‌گردد و طرفین معامله به ترتیب نقش فروشنده و خریدار را برعهده دارند.

قرارداد بیع متقابل

قرارداد بیع متقابل یک قرارداد قانونی است که شرایط و ضوابط یک توافق بین دو شرکت را تعیین می­کند که در آن آن­ها توافق می­کنند محصولات یا خدمات خاصی را به یکدیگر ارائه دهند. این کار را می­توان به صورت موقت یا دائم انجام داد .قرارداد بیع متقابل در اصل یک قرارداد سرمایه­گذاری است که پس از انعقاد آن با شخص خارجی، آن شخص متعهد می‌شود که یک پروژه را توسعه دهد یا ایجاد کند و در مقابل، طرف دیگر قرارداد خرید متقابل، باید در انتهای قرارداد از سود حاصله، تمامی هزینه‌های طرف دیگر را به­علاوه درصد سود مشخص شده به او بپردازد.

در اين نوع از قراردادها موضوع معامله اوليه عبارت است از؛ ماشين­آلات، تجهيزات، حق­اختراع، اكتشاف و دانش­فني يا كمك­هاي­فني (تجهيزات-تكنولوژي) كه به منظور نصب و استقرار تسهيلات توليدي براي خريدار مورد استفاده قرارخواهدگرفت و وفق توافق طرفين، فروشنده در پی توليدهای به­دست آمده از تسهيلات مذكور را از خريدار اوليه خريداري مي­كند.

شرایط قانونی یک قرارداد بیع متقابل

این قراردادها منافع سرمایه‌گذاران و همچنین منافع عمومی کشور میزبان را به ‌دنبال خواهند داشت و این شرایط به ­شرح ذیل عبارتند از؛

• بازخرید اصل سرمایه بخش خصوصی، حق‌الزحمه وی، ریسک‌ها و هزینه‌های تأمین منابع مالی و سایر هزینه‌های جانبی بخش خصوصی از محل فروش تولیدات به قیمت روز بازار در یک دوره ۵ یا ۱۰ ساله،
• عدم ایجاد تعهد یا تضمین برای دولت، بانک مرکزی و سایر بانک‌ها درصورت کاهش در تولید یا کاهش در قیمت محصول تولیدی،
• الزام بخش خصوصی به انتقال دانش فنی و تکنولوژی و آموزش نیروی انسانی،
• استفاده حداکثری از توان موجود کشور در زمینه طراحی، مهندسی، ساخت و نصب تجهیزات،
• حفظ مالکیت و تصرف مالکانه بخش دولتی بر منابع نفت و گاز،
• فسخ قرارداد درصورت عدم کشف میدان تجاری در پایان مرحله اکتشاف،
• مقرر نمودن سقفی مشخص و محدود برای هزینه‌های سرمایه‌ای.

کاربرد یک قرارداد بیع متقابل

در این نوع از قراردادها در عین حال که می­‌توان دانش فنی و تجهیزات لازم را از طریق سرمایه­گذاری خارجی جذب کرد، تمامی هزینه­های اولیه تأسیس و بهره‌برداری از پروژه نیز به عهده سرمایه­‌گذار است. در ازای تعهد سرمایه­گذار به تأمین مالی و تجهیزاتی پروژه،کشوری که از مساعدت شرکت سرمایه‌­گذار در زمینه تأسیس، بهره‌­برداری یا توسعه پروژه خود استفاده می­‌کند، متعهد می‌­شود که پس از به اتمام رسیدن فرآیند ساخت پروژه، از طریق فروش محصولات و سود حاصل از بهره‌­برداری پروژه، تمام هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه و بخشی از سودسرمایه را طبق توافق به طرف سرمایه‌گذار بپردازد.

قراردادهای بیع متقابل، در حال حاضر در سطح بین‌­المللی بسیار رایج هستند، چرا که کشورهای مختلف جهان، به ویژه کشورهای درحال توسعه و دارای قدرت پایین اقتصادی و ظرفیت­‌های محدود تجاری، با هدف توسعه صادرات خود از طریق به­روز کردن فناوری­‌های خود در زمینه تجارت و جذب سرمایه، سعی دارند تا قراردادهای مذکور را با کشورها و شرکت­های خارجی توانمند و توسعه‌یافته درحوزه­‌های مختلف منعقد کنند.

ویژگی­های یک قرارداد بيع متقابل

برای قراردادهای بیع متقابل می­توان مشخصه و ويژگي­هايی را به شرح ذیل برشمارد که عبارتند از؛

• متشکل از 2 قرارداد مجزا

اين نوع از قرارداد، متشکل است از 2 قرارداد اصلي است، به­نحوی که در قرارداداول فروشنده يا صادركننده متعهد مي­شودكه امكانات توليد را فراهم كند و در قبال آن بهاي فروش تجهيزات و كارخانه و تكنولوژي را به صورت بخشي ازمحصول­های همان كارخانه و امكانات سرمايه گذاري شده، دريافت دارد و درواقع قرارداد دوم، قرارداد بازخريد محصول ناشي از قرارداداول مي­باشد.

• ارتباط بين كالاها و تجهيزات و وسايل صادراتي با كالاهاي بازخريد شده

ويژگي ديگر بيع متقابل اين است كه تسهيلات و امكانات توليدي ارائه شده از سوي صادر كننده اصلي با محصولاتي كه قرار است در مقابل بازخريد شوند در يك فرآيند توليدي به هم مرتبط هستند .

• بلند مدت بودن قرارداد

قراردادهاي بيع متقابل جزء قراردادهاي بلند مدت محسوب مي­شود،كه دوره مؤثر آن­ها مي­تواند از 5 تا 20 سال باشد، ساخت يك پروژه عظيم اقتصادي كه به خط توليد برسد صرف وقت و مدت زمان زيادي خواهدبود.

• سنگين بودن حجم عوضين قراردادهاي بيع متقابل

منظور اين است كه اين قرارداد در پروژه­هاي عظيم و گران قيمت مورد استفاده قرار مي­گيرد.

• لزوم قرارداد

قراردادهاي بيع متقابل كه از قراردادهاي نامعين مي­باشد، تراضي طرفين براي لزوم و صحت اين قراردادها كافي است. چراکه براي هر يك از طرفين اين قرارداد، تعهداتي بوجود مي­آيد و درعرف نيز به اين تعهدات طرفين عقد مي­گويند.

• منجز بودن

بيع متقابل، متوقف بر خريد محصولات توسط فروشنده تجهيزات نيست بلكه مشتمل بر دو قرارداد و يك پروتكل است كه يكي از آن­ها قرارداد فروش تكنولوژي يا تجهيزات است و اين قرارداد، منجز اما مشروط بر پرداخت ثمن از محصولات توليدي است. بنابراين هر چند در قرارداد بيع متقابل پرداخت عوض از محصولات معوض شرط قرارداد است ولي اين مسئله عقد را معلق نمي­سازد بلكه عقد منجر است.

• معوض بودن

بيع متقابل عقدي معوض است و ارزش تعهد بيع متقابل، يعني ارزش خريد محصولات به وسيله­اي خريدار که اين مبلغ مي­تواند مساوي،كم­تر يا بيش­تر از قيمت تجهيزات يا تكنولوژي فروخته شده تحت قرارداد اوليه باشد.

مزایای یک قرارداد بیع متقابل

• این نوع قراردادها، در شرایط ویژه‌ای مانند زمان تحریم‌های اقتصادی، می‌توانند موجب انتقال سرمایه و فناوری و درصورت توافق، انتقال آموزش‌های فنی به نیروی انسانی کشورهای تحت تحریم شوند.
• قراردادهای بیع متقابل برای طرفین آن مزایایی مانند سهولت بازاریابی و بهره‌گیری از فرصت‌های تجاری دو سویه را همراه دارد.
• این قراردادها، تسلط شرکت خارجی بر منابع داخلی یک کشور را به همراه ندارد چرا که تأسیس و بهره‌برداری پروژه، تحت مدیریت و نظارت کامل کشور میزبان صورت می­گیرد و کشور سرمایه‌گذار، فقط مقدمات تأسیس و بهره‌برداری تا مرحله کلید زدن پروژه را برعهده می‌گیرد و پس از آن به موجب قرارداد، هیچ حق و ادعایی درخصوص مالکیت پروژه احداث شده را ندارد.

معایب یک قرارداد بیع متقابل

• از بین بردن انگیزه متخصصان داخلی،
• تضعیف ظرفیت­‌های تولید فناوری و تجهیزات ملی،
• کوتاهی شرکت­‌های سرمایه‌­گذار خارجی در انتقال فناوری­‌های مهم و تجهیزات کلیدی خود به کشورهای میزبان.

موارد استفاده از قرارداد بیع متقابل در ایران

این نوع از قراردادها در ایران، بیشتر در حوزه انرژی و فعالیت‌های نفت و گاز، استفاده می­شوند و به دلیل آنکه دست یافتن به سرمایه خارجی و داشتن تخصص موردنیاز برای اقدامات پرهزینه و پیچیده‌­ای مانند استخراج نفت و گاز، از عناصر ضروری بهره­‌برداری از ظرفیت این منابع محسوب می­‌شوند.

به­تعبیر دیگر، می­‌توان ادعا کرد که در زمینه استخراج­های کلان نفت و گاز، دسترسی به فناوری و تجهیزات پیشرفته مساوی با توسعه و پیشرفت در زمینه صادرات انرژی، ارزآوری و در یک کلام، رشد اقتصادی کشور است.

لازم به ذکر است که، هدف عمده در استفاده از بیع متقابل در ایران علاوه­بر تامین مالی و تجهیزاتی پروژه،کاهش خطرات و ریسک‌های موجود در تاسیس و بهره­برداری پروژه‌های کلان اقتصادی است، چرا که به­صورت عمده در این قراردادها، علاوه­بر کلیه هزینه­‌های تأسیس پروژه، ریسک­های احتمالی در فرآیند انجام تعهد نیز برعهده پیمانکار خارجی قرار می­گیرد.

همانطورکه ملاحظه نمودید، تنظیم قرارداد پیچیدگی­های زیادی دارد. بابهره‌گیری از وکلای باتجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهرپارسیان می­توانید، دراین­خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی(پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهرپارسیان، در حوزه قراردادها، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهدشد و از این بابت خیالتان راحت خواهدبود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس­های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.