اثبات حق ارتفاق
اثبات حق ارتفاق در اموال غیر منقول، امکان‌پذیر است. در مورد اموالی که اشخاص نسبت به ان حقی دارند، قانون این اختیار را داده است که بتوانند در ان هر گونه تصرف و نقشی داشته باشند. از این رو باید این حق و اختیار را قانون اجازه داده باشد و در نتیجه ان شخص را محق بداند. در مورد اموال غیر منقول بحثی که مطرح می گردد این است که تعدادی از حقوق مالی موجود می باشد که از زمره حقوقی هستند که به تبع ملک و مال غیر منقول، موجود و از ان ناشی می‌شود.حق ارتفاق از زمره ی این حقوق می باشد که فقط در ملک ایجاد می‌شود و دارای مصادیق متعددی می باشد و در صورتی که نسبت به موجودیت ان اختلافی باشد، ثبوت ان باید اثبات گردد. در قانون، برای اموری که مرتبط با مال می باشد، طرق اثباتی ان از طریق ادله، ممکن می باشد و شخصی که اصل حق ارتفاق او انکار شده است باید در مقام دفاع و اعمال حق خود، موجودیت ان را اثبات نماید. اثبات حق ارتفاق از جمله اموری است که موجب حق در ملک غیر می باشد و متعلق به شخصی است که در مالکیت عین نقشی ندارد و حق ارتفاق، غالبا در مجاورت ملکی که حق ارتفاق در ان مطرح است، موجود می باشد، مانند حق عبور. در این مقاله به بررسی رویه ی قانونی اثبات حق ارتفاق که توسط موسسه حقوقی طلیعه عدالت و مهر پارسیان به مدیریت جناب آقای محمدرضا مهری منتشر می گردد، پرداخته می‌شود.
سوالات متداول درباره اثبات حق ارتفاق
- حق ارتفاق چه حقی است؟
- طرق اثبات حق ارتفاق چگونه است؟ تفاوت حق ارتفاق با حق انتفاع چیست؟
- مرجع صالح برای اثبات حق ارتفاق کجاست؟ وکیل متخصص اثبات حق ارتفاق کیست و چه ویژگیهایی دارد؟
ماهیت حق ارتفاق
حق ارتفاق، حقی است که شخص در ملک دیگری دارد. در اصل این حق به جهت وجود ضرورت و رفع نیازی است که شخص دارنده ان در ملک دیگری از ان استفاده می کند. مصادیق حق ارتفاق در قانون، به صورت حق العبور، حقی است که شخص در ملک دیگری می‌تواند از این حق برای عبور استفاده کند. در مورد دیگر، حق ارتفاق شامل حق مجری و حقی است که مجری آب متعلق به کسی می‌تواند در ملک دیگری واقع گردد. حق ارتفاقی که برای شخص وجود دارد و مستقر گردیده است، به او بنا به ضرورت و مصلحت خود کمال انتفاع و استفاده را می‌دهد و شخص مالک زمین که حق ارتفاق در ملک او ایجاد شده، حق ممانعت از انتفاع وی از حق ارتفاق را ندارد.
حق ارتفاق می‌تواند بر اساس ضرورت و به حکم قانون و یا به موجب عقد و قرارداد، بین طرفین ایجاد گردد. همچنین در صورتی که حق ارتفاقی موجود و مورد توافق نباشد، شخص می‌تواند با اذن مالک زمین، بنا به ضرورت و نیاز خود از حق ارتفاق مورد نظر خود بهره مند گردد. در صورتی که حق ارتفاق برای شخص ایجاد شده باشد، این حق به صورت یک توافق الزامی می باشد و مالک او یا ورثه نمی‌توانند از ان حق رجوع نمایند، این حقی است که در ملک استمرار دارد و با انتقال عین زمین هم از بین نمی رود.
طرق اثبات حق ارتفاق
استفاده از حق ارتفاق، می‌تواند با توجه به عقد و قرارداد و اذن مالک زمین ایجاد گردد ولی در صورتی که حق ارتفاقی و یا اذن ارتفاق در ملک غیر مورد انکار قرار بگیرد باید از جانب شخصی که مدعی ارتفاق می باشد، اثبات حق ارتفاق صورت بگیرد که این اثبات می‌تواند از طرق و ادله ی مصرح در قانون باشد.
انکار و اختلاف نسبت به حق ارتفاق و همچنین اذن ارتفاق ممکن است به دو صورت باشد، در صورتی که شخص مدعی وجود حق ارتفاق، حق ارتفاق او توسط مالک زمین یا ورثه ی او مورد انکار قرار بگیرد و دیگری اینکه دو نفر در مورد ملک دیگری به دلیل اینکه حق ارتفاق دارند، با هم دچار اختلاف گردند و هر کدام مدعی حق ارتفاق باشند و به این نحو، هر کدام با ادله ی خود، حق ارتفاق را اثبات می کنند.
- اقرار: چون حق ارتفاق در ملک غیر ایجاد می‌شود و در واقع طرف دعوی در اثبات ارتفاق مالک زمین می باشد، در صورت اقرار مالک به وجود حق ارتفاق، به نفع مدعی، حق او اثبات می‌شود. ولی در صورتی که مالک عین یا وراث او اقرار نمایند که مدعی حق ارتفاق، اذن در ارتفاق داشته است و نه حق ارتفاق، اقرار موجب اثبات حق ارتفاق او نمی‌شود، چرا که اگر اذن ارتفاق از جانب مالک عین مورد اقرار واقع شود، اذن ثابت می‌شود ولی اذن قابل رجوع می باشد و مالک عین هم با رجوع خود اذن را منتفی می کند، مدعی باید حق خود را با ادله ی دیگر اثبات کند.
- سند: حق ارتفاق می‌تواند به ضرورت و یا به موجب قرارداد بین مالک عین و مدعی حق ارتفاق ایجاد گردد، در این صورت اگر نسبت به سند حق ارتفاق مدعی، انکار یا ادعای جعل مطرح نشود و یا اینکه در صورت انکار و یا جعل، اصالت ان احراز گردد، حق ارتفاق اثبات می‌شود. همچنین هرگاه نسبت به وجود حق ارتفاق به موجب قرارداد در ملکی اختلاف باشد و دو طرف ادعای حق ارتفاق را داشته باشند، با ارائه ی سند مالکیت عادی، چون هر دو سند با یکدیگر متعارض و غیرقابل جمع می‌باشند هر دو ساقط می‌شوند، اثبات حق ارتفاق میسر نمی‌شود. در صورت اثبات حق ارتفاق به موجب سند رسمی، حق ارتفاق بر هر سند عادی مقدم می‌شود.
- شهادت: برای اثبات حق ارتفاق و اینکه مدعی در ملک حق ارتفاق دارد، شهادت دو مرد کفایت می کند و اگر شهادت بر سبق حق ارتفاق مدعی باشد، وجود فعلی حق ارتفاق او نیز استصحاب می گردد.
- سوگند: اگر مدعی حق ارتفاق دلیلی برای وجود حق ارتفاق خود نداشته باشد، از منکر درخواست سوگند می کند و اگر منکر سوگند را رد نمود با سوگند مدعی حق ارتفاق، اثبات حق ارتفاق او میسر می‌شود.
- اماره: اگر شخصی که مدعی حق ارتفاق می باشد، در ملک از حق ارتفاق خود استفاده کند و تصرف داشته باشد، تصرف به عنوان حق ارتفاق، دلیل بر وجود حق ارتفاق وی می باشد و اگر شخص دیگری هم متصرف به عنوان حق ارتفاق باشد، دو اماره ساقط می‌شود و دلیل دیگری اقامه می گردد.
مرجع صالح برای اثبات حق ارتفاق
با توجه به اینکه حق ارتفاق از حقوق مالی ایجاد شده از ملک می باشد، در صورت اختلاف، دادگاه محل وقوع ملک، صالح به رسیدگی می‌باشد. دعوی اثبات حق ارتفاق یک دعوی غیر مالی است که این دعوی قابل تجدیدنظر و فرجام خواهی می‌باشد. در صورتی که به جهت اختلاف دو شخص در ملکی به جهت مالکیت و یا تصرف عدوانی، حق شخصی که مدعی وجود حق ارتفاق می باشد، به جهت دستور موقت یا اجرای احکام برای رفع تصرف، موقوف گردد یا اینکه در معرض ازاله باشد، می‌تواند با اثبات حق ارتفاق خود، به وسیله ی اعتراض ثالث یا وارد ثالث دادخواست دهد و مانع اجرای عملیات فوق گردد.
وکیل حقوقی و مشاور حقوقی اثبات حق ارتفاق
موسسه حقوقی طلیعه عدالت و مهر پارسیان به مدیریت جناب آقای محمدرضا مهری،به عنوان بهترین وکیل در زمینه ی امور مربوط به حق ارتفاق و اثبات حق ارتفاق، به همراه تیم وکلای تخصصی اقدام به مشاوره و قبول دعاوی شما عزیزان می کند. برای انجام امور حقوقی خود می توانید با موسسه تماس بگیرید.
نویسنده:سید محسن میرقاسمی- کارشناس ارشد حقوق خصوصی
سلام.ممنون برای توضیحات خوبتون.بهره مندشدم.سپاس فراوان
سلام خواهش میکنم در خدمتیم
سلام وکیل گرامی سوالی در خصوص حق ارتفاق داشتم
کانال آبِ یک قطعه باغِ ۱۰۰۰ متری(قطعه ۱)از باغ همسایه (قطعه ۲)می‌گذرد. مالکِ ملکِ دارنده حق ارتفاق، باغ مجاور (قطعه ۳) را به مساحت ۱۰۰۰ متر می‌خرد و آن را با باغ خود (قطعه ۱) تجمیع می‌کند.
آیا حق مجرایی که وی قبلاً برای رساندن آب به باغِ ۱۰۰۰ متری (قطعه ۱) در باغِ همسایه (قطعه ۲) داشته است، همچنان به قوت خود باقی میماند؟ آیا می‌توان از همان کانال که روزی برای آبرسانی به یک باغ هزار متری احداث شده بود اکنون به باغ دو هزار متری آب رسانی کرد؟
سلام روزتون به خیر
حق ارتفاق قائم به شخص نیست بلکه قائم به ملک است بعد از آن که دارنده حق ارتفاق ملک خود را با ملک مجاور تجمیع می کند حق ارتفاق او به قوت خود باقی است ولی به همان میزانی که سابقه حق ارتفاق آبرسانی داشت حق آبرسانی دارد نمی‌تواند به دلیل افزایش متراژ بر حق خود بیفزاید مگر آنکه با مالک ملک مورد حق ارتفاق توافق نماید.
دفتر وکالت محمدرضا مهری
سلام وقتتون بخیر ما اصالتا اهل تهران هستیم الان ساکن دماوندیم بخاطر شرایط قلب پدرم، سوالم از اقای وکیل محمدرضا مهری اینه که مالك قبلی ملک به موجب قرارداد صلح، به همسايه حق عبور از ملك خودش را داده سوالم اینه حالا که ما خریدیم ملک را تغییری توی این حق داده نمیشه؟ یعنی همچنان با توافق اون دو نفر این اقا وقت و بی وقت می تونه بیاد تو ملک ما، توی قولناممون هیچی نوشته نشده و تنها مدرک اینجا همین ی صلحنامه هست که این پیرمرد فقط با این صلحنامه اعصاب پدر منو خورد کردن. اینم بگم روزی که ما قولنامه می نوشتیم همین آقای پیرمرد همسایه توی جمع جلوی مالک گفت من تا دیروز می اومدم تو این ملک برا آب برداشتن برا خاطر تو بود تو هم که بری از اینجا من یک دقیقه هم پامو نمیزارم توی اون خونه حالا ولی هر روز و ساعت میاد به بهانه آب آسایش را از ما گرفته.
با تلفن هایی که تو مقاله نوشتید زنگ زدم میگم با آقای محمدرضا مهری مشاوره می خوام میگن که باید وقت مشاوره بگیری و هزینه مشاوره آقای وکیل محمدرضا مهری 600 هزار تومان هست، راستش یکم هزینه بالاست ولی ما توی دماوندم هرجا رفتیم دفتر وکیل ما رو درست راهنمایی نکردن الان هم این پیرمرد اینجا محلی هست و کسی که خونه را به ما فروخت یک ماه پیش بر اثر کرونا فوت شد حالا اگر میشه لااقل ی راهنمایی به ما بکنید که ببینیم اصلا میشه جلوی این اقا واساد یا نه
سلام وقت شما بخیر با فروش و تغيير مالك، تاثيري در حق عبور ايجاد شده اتفاق نمی افتد.
ماده ۱۰۲ قانون مدنی مشخص کرده است که : هر گاه ملکی کلاً یا جزئاً به کسی منتقل شود و برای آن ملک حق الارتفاقی در ملک دیگر یا در جزء دیگر همان ملک موجود باشد آن حق به حال خود باقی میماند مگر اینکه خلاف آن تصریح شده باشد. و شما باید ثابت کنید که توافق خلاف این قضیه وجود داره و برای اینکه بتونیم براتون این مشکل را حل کنیم باید برای بررسی شرایط وقت مشاوره دریافت کنید. و هزینه مشاوره جهت اینه که ما کل شرایط را بسنجیم بعد ببینیم که با توجه به تطبیق قانون با شرایط شما راه حلی می توان یافت یا خیر و ما هم با دلایل باید بسنجیم و به شما بگوییم چه کاری می توانید بکنید.شاید خیلی سخت باشه که این حق عبور را بخواهیم باطل کنیم ولیکن حداقل یک نظمی به رفت و آمد و استفاده طرف مقابلتان برابر قانون خواهیم داد.
موسسه حقوقی بین المللی مهر پارسیان
با سلام. برای اثبات حق ارتفاق، اگر یک شاهد وجود داشته باشد، سوگند توسط خواهان بعنوان سوگند تکمیلی بر شهادت، مورد قبول است؟ (به بیان دیگر، آیا در بحث استفاده از سوگند تکمیلی، اثبات حق ارتفاق در ماهیت خود، دعوای مالی هست؟)
سلام بله البته در صورتی که برای قاضی علم و یقین حاصل بشود