اهمیت داوری

با بررسی موضوع اهمیت داوری همراهتان هستیم.

دلایل تمایل طرفین دعوا به ساز و کار داوری (محاسن داوری)

از مهمترین دلایل استفاده از داوری میتوان به موارد ذیل اشاره داشت؛

الف – داوران برخلاف مراجع قضایی مکلف به رعایت قوانین و تشریفات زمان‌بر آیین دادرسی نیستند.

ب – تسریع در رسیدگی به دعوا.

پ – کم بودن هزینه داوری.

ت – گاهی هم اعتماد نداشتن به بی‌طرفی دادگاه‌ها – به ویژه در اختلافات بین‌المللی- افراد را به استفاده از داوری ترغیب می‌کند.

ث – رای داور مثل رای دادگاه قطعی و لازم‌الاجراست و البته راه‌های محدودی برای اعتراض و درخواست ابطال آن هم در قوانین پیش‌بینی می‌شود.

ج – آرای داوری معمولاً تک‌ مرحله‌ای هستند، برخلاف مراجع قضایی که در بسیاری از موارد دو یا چند مرحله رسیدگی(دادگاه بدوی، دادگاه تجدید نظر، دیوان عالی و …) برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.

چ – در داوری اشخاص خودشان داور خود را تعیین می‌کند، درحالیه در هنگام اقامه دعوا در مرجع دادگستری چنین امکانی وجود ندارد. این ویژگی به ویژه در زمانی که موضوع اختلاف ماهیت تخصصی داشته باشد، بسیار سودمند خواهد بود. به این ترتیب طرفین می‌توانند داوری را برگزینند،که میزانی از آشنایی و تخصص در آن موضوع را داشته باشد.

ح – داوری معمولاً سریعتر از رسیدگی دادگاه است.

خ – فرایند رسیدگی داوری و رای داور می‌تواند محرمانه باشد درحالیکه دادگاه‌ها علنی هستند.

د – زبان رسیدگی داوری را می‌توان به دلخواه تعیین کرد در حالیکه در رسیدگی قضایی اصولاً زبان رسمی کشور مقردادگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نکته: داوری به ویژه در قراردادهای بین‌المللی تجاری بسیار مورد استفاده است. در حقوق داخلی هم داوری استفاده فراوانی دارد و همه افراد می‌توانند مأموریت رسیدگی به اختلاف خود را به شخص یا اشخاصی واگذار کنند که با توجه به شهرت به درستکاری و امانتداری و احاطه به جنبه‌های تخصصی مورد اعتماد آن‌ها هستند.

نکته: همه اختلافات قابل ارجاع به داوری نیستند. اینکه چه نوع اختلافاتی را می‌توان از طریق داوری حل کرد و چه نوع اختلافاتی منحصراً باید در دادگاه رسیدگی شود، در قوانین هر کشور تعیین می‌شود. در اکثر نظام‌های حقوقی اختلافات مربوط به اعتبار یا بطلان ازدواج، مسائل مربوط به اهلیت، ارث، فرزندخواندگی، حقوق رقابت، ورشکستگی، حقوق کار، تأمین اجتماعی، حقوق مصرف‌کننده، اوراق بهادار و اختلافات کیفری از موارد غیرقابل داوری شناخته می‌شوند.

معایب سازوکار داوری

علیرغم مزایایی که بیان شد، در صورت عدم رعایت برخی نکات، داوری میتواند خطرناک و دارای معایب نیز باشد؛

1. فقدان شرط حقوقدان بودن داور (داشتن تخصص حقوقی) یا داشتن تخصص در حوزه اختلاف طرفین.
2. صرف نظر نمودن از برخی تضمینات قانونی.
3. شکل و انصراف برخی طرق شکایت از جمله معایب داوری است.
4. داوری همواره موجب تسریع در فصل خصومت نمیگردد. زیرا در بسیاری موارد مذاکرات مربوط به موافقت نامه داوری بیش از اندازه، شروع به داوری را به تأخیر میاندازد .
5. در اکثر موارد داوری داخلی، رای داور با رغبت از سوی محکوم علیه اجرا نمیشود و کار به اجرای اجباری رأی داور میکشد.(البته داوری های بین المللی، بیش از نود درصد آرای داوری با رغبت اجرا می شود).
6. بر اساس قانون، رای داور، در صورتی که مخالف اصول حقوقی و قوانین موجد حق باشد، از اعتبار برخوردار نیست. در نتیجه چنانچه رای صادره، مخالف اصول و قواعد حقوقی و قوانین مرتبط با دعوا باشد اعتبار ندارد و نهایتا دادگاه باید به اختلاف رسیدگی نماید. یعنی، نه تنها داوری به صرفه و صلاح نیست، بلکه بلعکس موجب اطاله دادرسی و تشدید هزینه های حل اختلاف میشود.
7. مهم تر این که طرف بازنده همواره این گرایش طبیعی را دارد که نسبت به رأی داور اعتراض نموده و این مرتبه به دادگاه دولتی مراجعه نماید .

نکته: امری که شاید موجب گردیده سازماندهی دقیق تر شکایت از رأی داور روز به روز بیشتر احساس شود که خود در عین حال زمینه را برای تأخیر بیشتر در فصل خصومت فراهم می نماید .

نکته: در امر داوری باید، متخصص ترین و با تجربه ترین افراد را برای داوری گرد هم آورده شود،که با توجه به اشراف علمی و تجربه طولانی عملی و قضایی خود، علاوه بر اشراف بر قوانین و اصول و قواعد حقوقی، بی تردید جزء تواناترین افراد برای امر خطیر داوری باشند.