توهین به مقدسات مذهبی
یکی از اعمال غیراخلاقی که قانون‌گذار به جرمانگاری ان پرداخته، توهین است. آیا از جرم بودن این عمل مطلعید؟ آیا میدانید توهین به چند نوع تقسیم میشود و مجازات هریک چیست؟ آیا میدانید جرم خاصی تحت عنوان اهانت به مقدسات مذهبی در قانون کشور ما پیش بینی گردیده است؟ در نوشتار حاضر برانیم به جرم توهین و روشهای اثبات ان و مدارک لازم برای طرح این شکایت بپردازیم.
وفق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک جرم بوده و مستوجب مجازات شلاق تعزیری تا ۷۴ ضربه و یا جزای نقدی خواهد بود. باید گفت دامنه توهین محدود به فحاشی و به کارگیری الفاظ رکیک نیست؛ بلکه توهین به هر رفتار یا گفتاری که از نظر عرف وهنآور و سبک کننده است اطلاق میگردد. فحش بودن و وهنآور بودن مفهومی است که به اعتبار زمان و مکان تغییرپذیر میباشد و تشخیص ان با در نظر گرفتن عرف و شخصیت طرفین برعهده دادگاه است.توهین میتواند به وسیله رفتار یا حتی بهصورت نوشتاری و تصویری باشد؛ اما این جرم به وسیله ترک فعل جز در مواردی که حکم صریحی وجود دارد، محقق نمیشود. البته در این خصوص که آیا ترک احترام نسبت به اشخاصی که در عرف دارای احترام و آبروی اجتماعی هستند نیز مشمول حکم قانون در خصوص توهین قرار می گیرد یا خیر؟ بین حقوقدانان اختلاف نظر است . اما به عقیده برخی حقوقدانان توهین به صورت ترک فعل هم قابل تحقق است مثل اینکه نام شخصی را به قصد اهانت به صورت عادی ( بدون لقب ) به کار ببرند و یا در مواردی به قصد اهانت از احترام به کسی خودداری کنند .توهین ممکن است بهصورت غیابی صورت گیرد و حضور کسی که به وی توهین شده بهطور حتمی لازم نیست. همچنین توهین باید نسبت به افراد باشد و توهین به اشخاص حقوقی مثل فلان اداره قابل مجازات نیست؛ چرا که توهین باید نسبت به شخص معینی باشد. توهین یک جرم مطلق است و نتیجه مجرمانه خاصی در ان شرط نمیباشد، پس همین مقدار که الفاظ بهکار رفته شده عرفاً توهین محسوب گردد کافی برای تحقق جرم است و مرتکب نمیتواند به این بهانه که مخاطب تأثر خاصی از این الفاظ نپذیرفته است از مجازات بگریزد. اما با گذشت شاکی رسیدگی به این جرم خاتمه مییابد.
توهین به اعتباری به ساده و مشدد قابل تقسیم است. یکی از انواع توهینهای مشدد به اعتبار سمت شخص مخاطب است که در ماده ۶۰۹ مورد حکم قرار گرفته شده است که افراد دولتی و مؤسسات عمومی موضوع این حکماند و مجازات مرتکب به این اعتبار تشدید مییابد. جرم موضوع این ماده جرمی عمومی و غیرقابل گذشت است و برای تحقق ان آگاهی مرتکب از سمت این افراد ضروری است، در غیر اینصورت مرتکب بر طبق ماده ۶۰۸ (توهین ساده) قابل مجازات است. اگر توهین به مأمور دولت با تجاوز از حدود اختیار مأمور همراه باشد، توهین شخص متقابل، دیگر عنوان توهین مشدد ندارد و مشمول توهین به افراد عادی میشود که با عدم لزوم ارتجالی بودن توهین منافاتی ندارد. عدم لزوم ارتجالی بودن توهین بدین معناست که حتی اگر مخاطب ابتدا شروع به توهین نموده باشد و در پی ان مرتکب توهین و فحاشی کند، در اینصورت نیز امکان شکایت کیفری توسط مخاطب توهین وجود دارد. مثالهای دیگر در زمینه توهین مشدد، توهین به مقامات سیاسی خارجی و توهین به حضرت امام خمینی و مقام رهبری است که در ماده ۵۱۴ قانون تعزیرات آمده است. این جرم از جرائم عمدی و جرمی عمومی و غیرقابل گذشت است و سوءنیت خاص ان قصد اهانت به این مقامات است که میتواند با گفتار یا حتی نوشتار و فعل باشد.
توهین به اعتبار شیوه ارتکاب (هجو) و کیفیت و ماهیت ان (توهین، افتراء، قذف) نیز تشدید میگردد. در مورد دیگر هم توهین به اعتبار جنسیت یا سن قربانی (مزاحمت برای زنان و اطفال موضوع ماده ۶۱۹) مشدد میشود.
توهین به مردگان قابل تعقیب کیفری نیست. اما قانون‌گذار در یک مورد افرادی را مورد حمایت کیفری قرار داده است و ان هم ماده ۵۱۳ قانون تعزیرات است. وفق این ماده «هر کس به مقدسات اسلام و یا هریک از انبیای عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید اگر مشمول سابالنبی باشد اعدام میشود و در غیر اینصورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد. تشخیص مقدسات مذهبی با نظر فقها و عرف است. پس از خداوند و قران، ائمه اطهار و مزار ایشان و حرم مکه و حتی شخصیتهای مورد احترام سایر مذاهب جزء این مقدسات مذهبی است. البته حمایت قانون‌گذار از پیروان ادیان دیگر به دو مورد محدود شده است: اول حمایت از پیامبر انان، به شرطی که ان پیامبر از دیدگاه اسلام نیز جزء پیامبران الهی محسوب گردد و دوم حمایت از مقدسات آن‌ها که جزء مقدسات اسلام محسوب شود.
برای تحقق جرم اهانت به مقدسات مذهبی سوءنیت و قصد خاص اهانت لازم است و بیتوجهی و اظهارنظر اشتباه مشمول این جرم نمیباشد. همچنین شک و تردید در تشخیص علم و عمد متهم در اهانت به مقدسات مذهبی بنابر قاعده درأ، موجب برائت متهم است.
حکم خاص سبّ نبی در ماده ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی آمده است. به موجب این ماده هرکس پیامبر اعظم صلی الله علیه و یا هر یک از انبیاء الهی را دشنام دهد یا قذف کند سابالنبی است و به اعدام محکوم میشود. قذف هر یک از معصومین و یا حضرت فاطمه زهرا یا دشنام به ایشان نیز در حکم سب نبی است. در صورتی که مشمول حکم ماده ۲۶۲ نباشد، طبق ماده ۵۱۳ قانون تعزیرات به یک تا پنج سال حبس محکوم میشود.
تشخیص اینکه مورد مشمول ماده ۲۶۲ است یا ماده ۵۱۳ قانون تعزیرات با دادگاه است. اما ضابطه تشخیص معینی در این خصوص وجود ندارد و به نظر میرسد که برای تشخیص این مورد به مو ازین فقهی رجوع کرد؛ ظاهراً سب نبی بدترین دشنامها را شامل میشود. همچنین وفق ماده ۲۶۳ هرگاه متهم به سب ادعا نماید که اظهارات وی از روی اکراه، غفلت، سهو یا در حالت مستی یا غضب (خشم) یا سبق لسان (نچرخیدن زبان به یک لفظ) یا بدون توجه به معانی کلمات و یا نقل قول از دیگری بوده است سابالنبی محسوب نمیشود. به موجب تبصره همین ماده هرگاه سب در حالت مستی یا غضب یا به نقل از دیگری باشد و صدق توهین کند موجب تعزیر تا هفتاد و چهار ضربه شلاق است. ملاحظه میشود که مجازات توهین در این مورد برابر با مجازات جرم توهین ساده است و به حکم عام توهین بازگشته است.
در صورت وقوع جرم توهین، قربانی جرم یعنی کسی که به او توهین شده است، باید برای پیگیری موضوع و تحت تعقیب قرار دادن مرتکب توهین کننده به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلایل خود از جمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانونی محکوم کند. همچنین امروزه توهین از طریق پیامک و سامانههای اینترنتی نیز قابل پیگیری است که با توجه به طولانی بودن راه شکایت کیفری اعطای وکالت به وکلای دادگستری بسیار سودمند خواهد بود. چرا که شاکی باید ابتدا شکایت خود را در دادسرای مربوط ثبت و بعد جهت تحقیقات بیشتر به کلانتری مربوطه مراجعه کند. پس از تکمیل تحقیقات پرونده مجدداً به دادسرا ارسال میگردد و روند قانونی ان طی میشود که ممکن است مدتها به طول انجامد. انجام این امور توسط وکیل به سرعت بخشیدن ان کمک ویژهای خواهد نمود. گروه وکلای مهر تحت سرپرستی محمدرضا مهری وکیل پایه یک و قاضی سابق دادگستری، با بهرهگیری از خدمات تعداد زیادی از وکلا و کارآموزان حقوق آماده ارائه خدمات مختلف در زمینه حقوقی خواهند بود.
بدون دیدگاه