خیانت در امانت

با بررسی موضوع جرم خیانت در امانت همراهتان هستیم.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

منظور از جرم خیانت در امانت یعنی شخصی که مال یا هر چیز ارزشمند که نزد او به امانت گذاشته شده در نگهداری آن کوتاهی کرده، یا بدون اجازه صاحب مال از آن استفاده کند، یا آن را معیوب کرده و یا کلا از بین ببرد. خیانت در امانت از جمله جرایم مالی و جرایم علیه اموال و مالکیت است.

مفهوم خیانت در امانت

یکی از جرایم مهمی که هم در شرع و هم در قوانین تعزیراتی برای آن مجازات‌های خاصی در نظر گرفته شده است، جرم خیانت در امانت است. خیانت به معنای پیمان ‌شکنی، نقض عهد است و امانت در اصطلاح عبارت از مالی است، که به وسیله یکی از عقود امانی یا به حکم قانون نزد شخصی باشد. به عبارت دیگر؛ استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن توأم با سوءنیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است،که امین از استرداد آن خودداری می کند.

جرم خیانت در امانت عبارت است از استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کردن توام با سوءنیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است.

مفاهیم مرتبط با جرم خیانت در امانت

امین: شخصی است که، مالی از طرف مالک آن به او سپرده می شود، تا در زمان مشخصی به او بازگرداند و یا به مصرف معینی برساند.

مال مورد امانت: مالی است که شخص مالک به امین می دهد تا نگهداری کند، برای مثال کتابی را به صورت امانت به دوستش می دهد. کتاب، مال مورد امانت است.

ائن: فرد امینی بوده که مالک، مال مورد امانت را به او سپرده تا نگهداری کند و یا به مصرف خاصی برساند ولی مال را تلف کرده و یا مورد استفاده قرارداده است.

مال مورد امانت

عبارت است از؛ مالی با پیمان بستن نزد شخصی دیگر قرار بگیرد. این کار باید از راه‌های قانونی صورت بگیرد. خیانت در امانت به عنوان یکی از جرایم علیه اموال محسوب می گردد و مهمترین شرط وقوع و اثبات جرم خیانت در امانت آن است که ثابت شود مالی که تلف، تصاحب، استعمال و یا مفقود شده است، در نزد شخصی به«امانت» گذاشته شده باشد.

شرط احراز وصف امانت

ابرای حراز وصف امانت باید این مساله مهم را در نظر داشت؛

• که آن مال باید توسط مالک و یا متصرفی که تصرف وی قانونی، مشروع و مورد حمایت قانون قرار دارد به شخص امین سپرده شده باشد تا به تبع آن سپردن آن شخص نیز مشروع و قانونی بوده و مورد حمایت قرار گیرد.
• هرگاه مالی از سوی سارق، غاصب یا امثال آن به امین سپرده شود و آن مال در نزد امین تلف، مفقود، استعمال و یا تلف شود، جرم خیانت در امانت رخ نداده است.
• برای امانت بودن مالی در نزد دیگری، اثبات«سپردن» مال از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و اگر نتوان وصف سپردن مال را اثبات کرد، در واقع از اساس اثبات جرم خیانت در امانت را نمی توان اثبات کرد.

ارکان تحقق جرم خیانت در امانت

1. رکن قانونی

استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن توأم با سوءنیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است،که امین از استرداد آن خودداری می کند.

2. رکن مادی

الف – اثبات جرم خیانت در امانت نیز عبارت است از استعمال، تصاحب، اتلاف یا مفقود کردن مال مورد امانت که می‌تواند به شکل فعل یا ترک فعل باشد، اما بیشتر به صورت فعل است .

استعمال

به معنای استفاده کردن از مال مورد امانت جرم است، برای مثال شخصی خودروی خود را به دوستش امانت می‌دهد تا در پارکینگ منزل خود از آن نگهداری کند، اما دوست وی از آن خودرو برای مسافرکشی استفاده می‌کند.

تصاحب

یعنی شخص امینی به جای انجام وظیفه‌اش، مال دیگری را از آن خود بداند و با آن طوری رفتار کند که دیگران گمان کنند او مالک مال است. برخورد مالکانه با مال امانی یا خودداری از استرداد مال امانی(ترک فعل) یا تملک، فروش، گرو گذاشتن مال امانی. خودداری از استرداد، کافی برای تحقق جرم نیست بلکه تصاحب و تصرف باید مقرون به سوءنیت باشد.

اتلاف

تلف یا نابود کردن مال مورد امانت، یکی دیگر از گونه‌های خیانت در امانت است. تلف و نابود کردن و از بین بردن مال امانی به هر وسیله ممکن. اتلاف اعم از مباشرت یا به تسبیب قابل وقوع است. برای مثال، قراردادن گوسفند امانی در قفس حیوانات درنده.
اتلاف اعم است از از بین بردن کل یا جزء مال امانی همچنین اتلاف اعم از از بین بردن با فعل یا ترک فعل(غذا ندادن به گوسفند امانی) قابل تحقق است.

مفقود کردن

امین بدون این که مال مورد امانت را تلف کند، موجب شود که دستیابی آن برای مالک غیر ممکن شود. غیرممکن ساختن دستیابی به مال امانی برای مالک بدون تلف کردن آن.

ب – شرایط و اوضاع لازم برای تحقق جرم خیانت در امانت؛

• موضوع جرم: خیانت در امانت عین مال یا وسیله تحصیل مال(سفته، چک، قبض و نظایر آن) می باشد.
• سپرده شدن مال به امین: مال امانی باید توسط مالک یا متصرف قانونی به امین سپرده شده باشد.
• لازمه تحقق خیانت در امانت، خیانت به عین مال سپرده شده نیست، بلکه اگر وجه حاصل از فروش مال که عین آن به امین سپرده شده است، تصرف شود نیز خیانت در امانت واقع شده است.
• لازمه تحقق خیانت در امانت، سپردن عین مال به طورمستقیم نیست، بلکه اموال ممکن است به اعتبار سپرده شدن کلید محلی که آن اموال در آنجا قرار دارند، به امین سپرده شده باشند.
• سپرده شدن مال به یکی از طرق قانونی؛ مقصود از متصرف کسی است که مال را به نحوی در تصرف داشته باشد که تصرف وی قانونا محترم شناخته شود.
• تعلق مال به غیر؛ اگر امین خود، مالک مال سپرده شده به خود باشد، تصاحب او خیانت در امانت نیست.
• نتیجه حاصله؛ خیانت در امانت جرم مقید به نتیجه است و نتیجه در جرم خیانت در امانت«ضرر رساندن به مالک یا متصرف است» اعم از اینکه نفعی متوجه خواهان بشود یا نشود.

3. رکن معنوی

منظور از رکن معنوی، وجود سوء نیت به صورت عام یا خاص است.

• سوء نیت عام: سوء نیت عام عبارت است از علم به مجرمانه بودن خیانت در امانت و اراده خود آگاهانه و آزاد مرتکب در انجام یکی از مصادیق عنصر مادی (تصاحب، استعمال، اتلاف و مفقود کردن)
• سوء نیت خاص: سوء نیت خاص در خیانت در امانت عبارت است از علم به تعلق مال به غیر و قصد ضرر رساندن به مالک یا متصرف مال ولو اینکه خائن نفعی نبرد.

نکته: موضوع جرم خیانت در امانت عین مال یا وسیله تحصیل مال (سفته، چک، قبض و نظایر آن) است.

نکته : درصورتی که مال مورد امانت موجود باشد، بهتر است مالک یا متصرف قانونی آن را به صورت قانونی به وسیله ی اظهار نامه مطالبه کند .

شرایط اثبات تحقق جرم خیانت در امانت

برای اثبات تحقق جرم خیانت در امانت، شرایطی لازم است، که عبارتند از؛

• مال امانی باید توسط مالک یا متصرف قانونی به امین سپرده شده باشد و اگر شخصی خود مالی را به دست آورده باشد خیانت در امانت نیست و تصرف در مال گمشده(لقطه) خیانت در امانت نیست.
• لازمه خیانت در امانت، خیانت به عین مال سپرده شده نیست، بلکه اگر وجه حاصل از فروش مالی که عین آن به امین سپرده شده تصرف شود نیز خیانت در امانت واقع شده است.
• سپرده شدن مال به یکی از طرق قانونی، یعنی متصرف مال را به نحوی در تصرف داشته باشد،که تصرف او از نظر قانون مشروع شناخته شود.
• لزوم وجود عقد یا قرارداد امانی یا وجود رابطه ای با شرط استرداد یا وجود شرط به مصرف معین رسانیدن مال امانی.
• موضوع جرم باید مال یا وسیله تحصیل مال باشد.
• مال به یکی از طرق قانونی و با شرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن، به امین سپرده شده باشد.
• بین فعل مرتکب و ضرر مالک یا متصرف قانونی آن رابطه علیت برقرار باشد.

نحوه شکایت در جرم خیانت در امانت

• ابتدا شکوائیه را تنظیم نموده و سپس با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی الکترونیک، شکوائیه مذکور را تحویل دفتر خدمات قضایی جهت ارسال به دادسرای محل وقوع جرم بماید.
• دفتر خدمات قضایی شکوائیه را به دادسرای محل وقوع جرم به صورت الکترونیکی ارسال و در آن جا توسط مقام قضایی به یکی از شعب ارجاع می گردد.

دلایل اثبات جرم خیانت در امانت

• اقرار است که فرد ارتکاب جرم توسط خودش را بپذیرد و به تأیید مقام قضایی برسد.
• یا شهادت شهود به طریق مقرر در قانون(۲شاهد مرد عاقل و بالغ که وقوع جرم را دیده اند)
• یا علم قاضی یعنی یقین حاصل از مستندات بین در امری است که در نزد وی مطرح می شود و مستند این علم می تواند نظر کارشناس، اطلاع مطلعین، اوضاع و احوال و…
• مرجع صالح قضایی جهت رسیدگی به جرم خیانت درامانت
• با توجه به اینکه رسیدگی به این نوع جرایم در صلاحیت مراجع کیفری است و به دلیل اینکه جرم تعزیری درجه ۶ محسوب می شود؛ در دادسرای محل وقوع جرم تشکیل پرونده داده شده و دادسرا مسئول رسیدگی به تحقیقات مقدماتی و در نتیجه و اقدامات لازم در جهت رسیدگی اولیه به شکایت شاکی و تحقیقات از دو طرف می باشد و با توجه به این که، دادگاه و دادسرای محل وقوع جرم صالح به رسیدگی به جرم واقع شده می باشد، بنابراین در جرم خیانت در امانت که مال به امین سپرده می‌شود، دادگاهی که مال نسبت به آن جرم خیانت در امانت انجام شده است صالح به رسیدگی می‌باشد.

نکته: رسیدگی به جرم خیانت در امانت در دادگاه کیفری دو قابل رسیدگی است.

مجازات جرم خیانت در امانت

• مجازات مرتکب جرم خیانت در امانت حبس از ۶ ماه تا سه سال است.
• مجازات برای سوءاستفاده از سفید مهر یا سفید امضا، یک تا سه سال حبس است.

جرایم در حکم خیانت در امانت و قوانین مربوط به آن ها

منظور از جرایم در حکم خیانت در امانت عبارت است از؛ اعمال مجرمانه‌ای که قانون گذار ارتکاب آن ها را به موجب قوانین متفرقه(غیر از قانون مجازات اسلامی) از نظر مجازات مشمول کیفر مجازات قانونی جرم خیانت در امانت قرار داده است.
در قوانین و مقررات حقوقی اصطلاح«در حکم» زمانی اطلاق می‌شود،که دو موضوع از حیث ماهوی و ارکان با یکدیگر متفاوت باشند، ولی قانون گذار به دلیل مصالحی یکی را از نظر مقررات و احکام تابع دیگری قرار می‌دهد. مجازات قانونی جرم خیانت در امانت به آن دسته از اعمال اطلاق می‌شود،که منطبق با قانون مجازات اسلامی است، اما مواردی یافت می‌شود که به اعمالی، جرایم در حکم خیانت در امانت اطلاق شده است.
این جرایم از حیث عناصر و ارکان جرم با خیانت در امانت بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی متفاوت است، اما قانون گذار حکم و مجازات قانونی جرم خیانت در امانت را بر آن ها بارکرده است.
مهم ترین قوانینی که این جرایم در حکم خیانت در امانت، در آن ها ذکر شده، عبارت است از؛

1.خیانت در امانت در قانون تصدیق انحصار وراثت؛ هرگاه متصرفین مال متعلق به اشخاص مجهول‌الوارث و یا مدیونین به اشخاص مزبور بعد از انقضاء مدتی که به موجب ماده ۶ مقرر است مال و یا دین و یا منافع حاصله از آن را مطابق تبصره ماده مذکور به دولت تسلیم و یا تادیه ننمایند به مجازاتی که به موجب قوانین جزائی برای خیانت در امانت مقرر است محکوم خواهندشد.

2.خیانت در امانت در قانون ثبت اسناد و املاک؛ هرگاه نسبت به این قبیل املاک به عنوان مالکیت، تقاضای ثبت شده و متولی یا نماینده اوقافی که به موجب نظامنامه مکلف به دادن‌ عرض حال اعتراض و تعقیب دعوی و حفظ حقوق وقف یا حبس یا ثلث باقی است، در اثر تبانی به تکلیف خود عمل ننماید، به مجازات خیانت در امانت محکوم خواهندشد. در مواردی نیز که تقاضای ثبت ملک دیگری بدون ذکر حقوق ارتفاقی املاک وقف و حبس و ثلث باقی شده است، هرگاه اشخاص مذکور در فوق در اثر ‌تبانی به تکلیف خود عمل ننمایند به مجازات خائنین در امانت محکوم می‌شوند.

3.خیانت در امانت در قانون تجارت؛

• اگردلال برخلاف وظیفه خود نسبت به کسی که به او ماموریت داده به نفع طرف دیگرمعامله اقدام نماید و یا برخلاف عرف تجارتی محل از طرف مزبور وجهی دریافت و یا وعده وجهی را قبول کند مستحق اجرت و مخارجی که کرده نخواهدبود. علاوه بر آن محکوم به مجازات مقرر برای خیانت در امانت خواهدشد.
• اگرحق العملکار نادرستی کرده و مخصوصا موردی که به حساب آمر قیمتی علاوه بر قیمت خرید و یا کمتر از قیمت فروش محسوب دارد مستحق حق العمل نخواهد بود، بعلاوه در دو صورت اخیر آمر می تواند خود حق العمل کار را خریدار یا فروشنده، محسوب کند، دستور فوق مانع از اجرای مجازاتی که برای خیانت در امانت مقرر است نیست.
• اگرمدیر تصفیه درحین تصدی به امورتاجرورشکسته وجهی را حیف و میل کرده باشد به مجازات خیانت درامانت محکوم خواهدشد.

4. خیانت در امانت در قانون شرکت‌های تعاونی؛ هر یک از مدیران عامل یا اعضای هیأت مدیره یا بازرسان و یا کارکنان شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی مرتکب خیانت در امانت در مورد ‌وجوه و اموال شرکت یا اتحادیه گردد به حداکثر مجازات مقرر در قانون محکوم می‌شود.

5.خیانت در امانت چک در قانون مجازات اسلامی؛ هرکس از سفیدمهر و یا سفیدامضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق بدست آورده سوءاستفاده نماید، به یک تا سه سال حبس محکوم می شود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

نحوه جبران خسارت در خیانت در امانت

هرگاه مرجع کیفری صالح، اقدام امین در جهت امانت داری و حفظ مالی را که به او سپرده شده است، را خلاف واقع و در اصل او را خائن در امانت بداند؛ علاوه بر محکومیت به مجازات حبس از۶ماه تا3 سال و رد مال مورد نظر، بر اساس قواعد و مقررات مسئولیت مدنی که پس از اینکه مالک یا ذینفع خسارات را وارده را اثبات نماید، دادگاه با ضامن دانستن امین و بر اساس نظر کارشناس اقدام به تعیین خسارات و ضرر و زیانی که به خاطر عمل او وارد شده است می‌نماید و او را محکوم می کند.

نحوه رد مال در جرم خیانت در امانت

هرگاه مالک اقدام مجرمانه ی امین را در جهت خیانت در امانت اثبات و در نتیجه دادگاه او را بر اساس ادله ی ابرازی محکوم کرد امین را محکوم به رد عین مالی که نزد او سپرده شده است می‌نماید و اگر مال از بین رفته باشد بر اساس قواعد مسئولیت مدنی، درصورتی که مثل مال موجود بود، مثل مال و درغیر این صورت او را محکوم به رد قیمت مال می‌نماید.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.