شیوه های حل اختلاف

با بررسی موضوع شیوه های حل اختلاف همراهتان هستیم.

سازوکار داوری چیست؟

بر اساس آنچه که بیان شد، میتوان گفت که روش های حل اختلاف گوناگون هستند،که به دو دسته الزام آور و غیر الزام آور تقسیم می شود؛

1. روش های الزام آور مانند داوری و رسیدگی قضایی دادگاه ها که اشخاص باید آن را انجام دهند.
2. روش های غیر الزام آور مانند سازش، میانجیگری، مذاکره و … که افراد الزامی برای انجام آنها ندارند.

بنابراین داوری یک روش حل اختلاف الزام آور با هدف صلح و سازش میباشد،که اشخاص و طرفین به جای مراجعه به دادگستری اختلاف خود را به داور و یا داوران مشخص و مورد اعتماد ارجاع می دهند و آنها ملزم به اجرای رای داور هستند. یعنی اینکه داوری روشی برای حل اختلاف است که در آن طرفین به جای رجوع به نهاد قضائی، اختلاف خود را به یک یا چند داور مورد اعتماد ارجاع می‌دهند. آنها میتوانند داوران را خود تعیین کرده یا تعیین آن را به شخص دیگری یا به دادگاه بسپارند. رجوع به داوری ممکن است در هنگام تنظیم قرارداد (به صورت شرط داوری) پیش‌بینی شود یا پس از پیدایش اختلاف تصمیم به استفاده از آن گرفته شود.

تفاوت داوری با سازش و میانجگری

1. یکی از تفاوت های میان سازش با داوری وحتی رسیدگی قضایی بطور‌‌ ویژه‌ای از هدف آنها ناشی میشود‌. حل ‌و فصل دوستانه ‌اختلاف که با مساعدت سازش‌دهنده صورت می‌گیرد، هدف اصلی سازش را تشکیل می‌دهد. از همین رو، حل‌ و ‌فصل اختلاف تنها با توافق طرفین امکان‌پذیر است و سازش‌دهنده قدرت تحمیل نظر الزام‌آور را بر طرفین ندارد.
2. از طرف دیگر، داور یا قاضی به حل ‌و فصل اختلافات می‌پردازد و دعوا را با صدور رأی الزام‌آور خاتمه می‌دهد.
3. رسیدگی سازش به ‌صورت دوستانه و غیرترافعی و با نگاه حل مسالمت‌آمیز اختلافات جریان مییابد، اما رسیدگی‌های داوری و به‌ویژه رسیدگی‌های قضایی، به‌صورت ترافعی و بر مبنای سنجش ادله انجام می‌پذیرد. هرچند که گاه درطول رسیدگی‌های ترافعی نیز طرفین، اختلاف خود را به‌طور دوستانه حل ‌و ‌فصل می‌کنند. اما این امر هدف اصلی این رسیدگی‌ها نیست.
4. هدف اصلی سازش، پیدا کردن راه‌حلی قابل‌ پذیرش برای هر دو طرف و حل اختلاف به روش دوستانه می‌باشد. به عبارت دیگر، داور همانند قاضی اختلافات را از طریق رأیی که بر طرفین تحمیل می‌کند، حل‌ و ‌فصل می‌نماید. اما سازش‌دهنده تنها به عنوان تسهیل‌کننده عمل می‌نماید و به دنبال راه‌حل مورد قبول طرفین است.
5. فشار گروه‌های خاص ممکن است آنچنان باشد که انسان را به موافقت با راه ‌حلی که براساس سازش پیشنهاد شده است، مجبور کند و همچنین ممکن است که با توجه به این نکته، حقوق آیین سازش محض را به آیین داوری تبدیل کند. بدین‌سان روش داوری براساس انصاف، در اصل نقشی جز پیشنهاد راه‌حل به اشخاص ذی‌نفع ندارد، لیکن رأی شخصی که براساس انصاف داوری می‌کند، بعدها جنبه‌ی الزامی و اجباری پیدا می‌نماید.

تفاوت های میانجیگری و داوری

1. محدودیت های نسبی و مطلقی برای انتخاب داور وجود دارد، در صورتی که در مورد میانجیگری با چنین محدودیت هایی مواجه نبوده و از این لحاظ آزادی عمل بیشتری وجود دارد.
2. همچنین در میانجیگری بر خلاف داوری در مورد برخی دعاوی کیفری، نکاح، طلاق و نسب نیز میتوان به میانجی رجوع کرده و حل اختلاف نمود.
3. یکی از مهمترین تفاوت های میانجیگری و داوری در این است که در مورد داوری شخص داور یا هیات داوران نقش قاضی غیر موظف را ایفا کرده و در واقع به نوعی رای صادر می کند و رای داور ضمانت اجرای قانونی دارد. در صورتی که شخص میانجی نقش قاضی غیر موظف نداشته و رای صادر نمیکند بلکه با برگزاری جلساتی بین اصحاب اختلاف یا نمایندگان آنها سعی در نزدیک کردن دیدگاه ها و نظرتان آنها داشته و در واقع بین طرفین پادرمیانی میکند و این طرفین اختلاف هستند در رفع شدن یا نشدن اختلاف از این طریق تصمیم نهایی را اتخاذ می نمایند.