بررسی کفیل سیاسی چیست؟ موضوع این نوشتار است.
در این روزها که حکم اعدام در خصوص اغتشاشگران و بعضا معترضین اخیر صادر شده است؛ واژه کفیل سیاسی در رسانه‌های مختلف تکرار می‌شود.
بعضی از چهره‌های سیاسی در اقدامی، از رسانه‌ها اعلام نموده‌اند که کفیل سیاسی بعضی متهمین شده‌اند.
یا اینکه با اعلام حمایت از بعضی محکومین به اعدام، خواستار توقف اجرای حکم شده‌اند.
اما واژه کفیل سیاسی چیست و چه تاثیری بر روند پرونده و اجرا حکم دارد؟
در این نوشته سعی داریم فارغ از ماهیت اعتراضات یا اغتشاشات و همچنین با توجه به قوانین داخلی و بین‌المللی حاکم بر نظام قانونگذاری و دیپلماسی ایران، به بررسی کفیل سیاسی که نوعی کفالت بین‌المللی است و در خصوص آن هیچ قانون مدون و نوشته شده‌ای در ایران وجود ندارد، بپردازیم.
با گروه وکلای بین المللی مهر پارسیان همراه باشید.
کفیل چیست؟
کفیل در قانون ایران در موارد مختلفی مانند عقد کفالت قانون مدنی پیش‌بینی شده است.
اما کفیل در دادگاه، فردی است که در دادگاه و نزد مقام قضایی متعهد می‌شود که در موعد تعیین شده متهم یا مجرم را به دادگاه یا دادسرا تحویل دهد.
عدم تحویل متهم به دادگاه یا دادسرا در صورت استنکاف وی توسط کفیل، موجب ضبط وجه الکفاله خواهد شد.
یعنی کفیل تعهد مالی و تضمین می دهد تا در صورت عدم حضور متهم یا مجرم، خسارتی پرداخت نماید.
کفیل سیاسی چیست؟
قانون مدون با اصطلاح کفیل سیاسی در ایران وجود ندارد. طبق قانون اساسی، در مواردی که قانون نوشته شده‌ای وجود نداشته باشد باید به اصول دادرسی و منابع فقهی مراجعه نماییم.
اما در این خصوص در فقه و اصول حقوقی ما نیز مطلبی بیان نشده است. چرا که با بررسی سابقه این نوع کفالت به این نتیجه می‌رسیم که این نوع کفالت از ابتکارات سیستم قضایی کشورهای اروپایی است.
اصطلاح کفیل سیاسی، پس از اجرای آن در برخی از کشورها، به شورای حقوق بشر و سازمان عفو بین‌الملل ارائه شد.
با هجمه جهانی در پی اعتراضات اولیه و سپس اغتشاشات در ایران، شاهد آن هستیم که این نوع کفالت در خصوص محکومین به اعدام در ایران توسط بعضی چهره‌های ساسیس اروپایی، مورد استفاده قرار گرفته است.
هر چند قوه قضائیه هر کشور به صورت مستقل عمل می‌کند و کشورهای دیگر حق دخالت در امور داخلی کشور دیگری را ندارند.
اما پیوستن هر کشور به معاهده‌ها (تعهدات) یا پیمان‌های بین‌المللی یا کنوانسیون‌های جهانی، می‌تواند محدودیت‌هایی برای کشور پذیرنده ایجاد کند.
همان‌گونه که از اسم آن نیز مشخص است کفیل سیاسی یک فرد سیاسی یا دیپلمات برجسته است که با استفاده از قدرت سیاسی خود از طریق سفارتخانه‌ها کفالت خود را در خصوص فردی که حکم محکومیت برای او صادر شده است؛ اعلام می‌کند.
در این صورت با مکاتبات صورت گرفته از طریق سفارت کشوری که در خصوص متهم آن احکام غیرمنصفانه صادر شده است با فردی که به عنوان کفیل سیاسی انتخاب شده است؛ کفیل پیگیر روند رسیدگی به پرونده متهم خواهد شد.
کفیل سیاسی چه کار می‌کند؟
در این نوع کفالت، مقام سیاسی یا همان کفیل در روند جز به جز رسیدگی به پرونده قرار خواهد گرفت.
کفیل سیاسی نحوه صدور حکم را به صورت کامل مورد بررسی و رصد قرار خواهد داد و از طریق شبکه‌های اجتماعی و یا سایر رسانه‌ها عموم مردم را در جریان روند رسیدگی قرار خواهد داد.
کفیل سیاسی براساس قوانین عفو بین‌الملل و حقوق بشر روند رسیدگی به پرونده را بررسی می‌کند.
براساس این قوانین کلیه افراد از حقوق انسانی برابری برخوردار هستند بنابراین تا زمانی که کفیل سیاسی متقاعد نشود که چرا چنین حکمی درخصوص این فرد صادر شده است؛ حکم اجرا نخواهد شد.
مواردی که کفیل سیاسی مورد بررسی قرار می‌دهد:
با توجه به اینکه ایران مانند سایر کشورها اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل را امضا نموده است این اعلامیه و سایر قوانین مرتبط با آن، مانند قوانین ایران باید توسط دولت و حاکمیت ایران اجرا گردد.
براین اساس اگر در روند رسیدگی به پرونده یک متهم، مقررات حقوق بشری زایل گردد و حکم به صورت غیرمنصفانه صادر شده باشد، قابلیت اجرا نخواهد داشت.
مواردی که در این خصوص کفیل سیاسی مورد بررسی قرار می‌دهد این است که آیا در روند رسیدگی به پرونده متهم، موارد و قوانین حقوق بشری رعایت شده است یا خیر.
به طور مثال کفیل بررسی می‌نماید که آیا متهم از حق انتخاب آزادانه وکیل خود استفاده نموده یا در روند رسیدگی آزار جسمی یا روحی روانی به فرد متهم وارد شده است یا خیر.
میان جرم ارتکابی متهم و حکم صادر شده تعادل برقرار است؟
آیا توازن میان صدور حکم و رفتار انجام شده توسط متهم صورت گرفته است؟
به طور مثال آیا فردی که اعتراض مدنی می‌نماید مستحق مجازات اعدام است؟ یا در صورت ارتکاب قتل و ناامنی امکان صدور حکم اعدام برای چنین فردی وجود دارد؟
از سایر مواردی که می‌توان به آنها اشاره نمود مواردی همچون رعایت موارد بهداشتی و ایمنی متهم در زندان، ملاقات و مذاکره با خانواده و وکیل و… می‌باشند.
تاثیر کفیل سیاسی بر روند پرونده چیست؟
امکان توقف اجرای حکم یکی از اثرات اعلام کفالت سیاسی است.
سابقه کفالت سیاسی در سایر کشورها و آنچه هم اکنون در خصوص محکومین به اعدام پس از انتخاب کفیل سیاسی شاهد بودیم تاثیر چشم‌گیر این نوع کفالت است.
چرا که پس از اعلام کفالت سیاسی از طرف اشخاص سیاسی متفاوت، شاهد آن بوده‌ایم که اجرای حکم متوقف شده است.
تا زمانی که کفیل سیاسی متهم در خصوص چگونگی صدور حکم و اجرای آن متقاعد نشود؛ اجرای حکم به تعویق خواهد افتاد.
ماهیت این نوع کفالت با کفیل در دادگاه ایران متفاوت است. به این صورت که کفیل در قانون ایران متعهد می‌شود که متهم را در زمان تعیین شده به دادگاه تحویل دهد.
اما کفیل سیاسی چنین تعهدی ندارد. با اعلام خود به عنوان کفیل بیشتر حمایت خود را از فرد محکوم شده به مجازات غیرقانونی اعلام می‌کند.
شیوه اعلام کفالت سیاسی
شیوه کفیل شدن در قانون ایران در دادگاه به این شکل است که کفیل با حضور در دادگاه و با ارائه مدرک شناسایی خود و سپردن فیش حقوقی و… کفالت خود را از فرد اعلام می‌کند و با تایید مقام قضایی قبول کفالت محقق می‌شود.
اما شیوه کفیل شدن در خصوص کفیل سیاسی کاملا متفاوت است. به این صورت که کفیل سیاسی از طریق سفارتخانه‌های کشورهای ناقض حقوق بشر کفالت خود را اعلام می‌کنند.
به نظر می‌رسد تاثیر زیاد کفیل سیاسی در مجامع و امور بین‌الملل است. و فشاری است که از طریق بین‌الملل به مراجع صادر کننده حکم اعمال می‌شود.
ضمانت اجرای دیگر این نوع کفالت نگاه بین‌المللی به حاکمیت حاکم بر یک کشور است. در روابط بین‌الملل و جلوه بین‌المللی آن حاکمیت بسیار تاثیرگذار است.
مستند قانونی پذیرش یا عدم پذیرش کفالت سیاسی در ایران
ماده 9 قانون مدنی
مقررات عهودی (عهدنامه‌ها و مقررات) که بر طبق قانون اساسی بین دولت ایران و سایر دول منعقد شده باشد در حکم قانون است.
اگر قائل به پذیرش چنین عنوانی باشیم، طبق قانون باید قبلا در مجلس به تصویب برسد.
پس اعمال نظر کفیل سیاسی در پرونده منوط به تصویب قانون است که تا این لحظه چنین قانونی در ایران تصویب نشده است؛ پس اعلام کفالت ساسی از متهمین یا محکومین صرفا جنبه نمادین دارد.
در صورت نیاز به مشاوره حقوقی با وکلای بین المللی با مهر پارسیان همراه باشید.
مقالات کاربردی و مفید:
وکیل جرایم مالی و اقتصادی کارکنان دولت
چه افرادی می‌توانند کفیل سیاسی شوند؟
تنها افرادی که از جایگاه سیاسی معتبری برخوردار هستند می‌توانند کفیل سیاسی شوند.
در خصوص چه احکامی می‌توان کفیل سیاسی شد؟
با توجه به تاریخچه کفالت سیاسی می‌توان گفت این نوع کفالت محدود به حکم اعدام نیست و مشمول سایر مجازات‌ها نیز می‌شود.
از صرف وقت و اطلاع رسانی مثمر ثمر سپاسگذارم.
عالی بود متشکرم از توضیحات دقیق شما
سلام و عرض احترام پرسشم این اگر فردی در مقطع ای باشه که حکم صادره به اجرای احکام رفته باشه بازهم اعلام کفالت سیاسی اثرگذار؟
سلام وقت شما بخیر
بله، با اعلام کفالت سیاسی امکان توقف اجرای حکم وجود دارد.
سلام، ببخشید من یه سوال داشتم برادر منو تو همین اغتشاشات اخیر گرفتن و حکمش هم صادر شده، آیا پسرعموم که تو آلمان زندگی میکنه می‌تونه کفیل سیاسی برادرم بشه؟
سلام وقت شما بخیر
کفیل سیاسی، یک فرد سیاسی یا دیپلمات برجسته است که با استفاده از قدرت سیاسی خود از طریق سفارتخانه‌ها کفالت خود را در خصوص فردی که حکم محکومیت برای او صادر شده است؛ اعلام می‌کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 09120067662 تماس حاصل فرمایید.