دعوای تصرف عدوانی

دعوای تصرف عدوانی، در دورانی که برای تملک و تصرف افراد در اموال خود قوانین و قاعده خاصی وجود نداشت، بر اساس عرف محلی و عرف حاکم، حدود و ثغور مالکیت افراد مشخص می شد. در دوران اولیه و زمانی که تمدن مدنی شکل نگرفته بود، افرادی که بر سر تصاحب مالی با یکدیگر دچار اختلاف و کشمکش می شدند، چون قانون خاصی وجود نداشت، حق مالکیت فرد براساس اصل «الحق لمن غلبه» تعریف می شد و هر کسی که قدرت بیشتری داشت می توانست مالک ان باشد. در دورانی که تمدنها شکل گرفت و جامعه و قوانین مدنیت، اساس و معیار حاکمیت بود، وضع افراد بهتر شد. ولی بعدها با شکل گیری فئودالیسم و خان گری، افرادی به علت اشرافیت، بر هر کسی در تملک اموال، مقدم بودند و هرکسی که هم حقی داشت، به علت ضعف در طبقه اجتماعی، قادر به اعاده  حق خود نبود. دعوای تصرف عدوانی

یکی از این موارد که افراد بر سر ان دچار تنازع و اختلاف می شدند، اموال غیرمنقول، زمینها و مستغلات بود،که تصرف از طریق غلبه نسبت به این اموال شایع بود بدون اینکه قوانین خاصی وجود داشته باشد. رفته رفته با گسترش معاملات ملکی و ضرورت ثبت اموال غیرمنقول و قوانین مدون، از تصرفات غیرقانونی جلوگیری شد. با این وجود در جامعه افرادی وجود دارند که به مالکیت افراد محق احترام نمی گذارند و با تصرف غیر قانونی خود، مخصوصا در اموال غیر منقول افراد،مانع استیفای انان از حقوق خود می‌شوند.

دعوای تصرف عدوانی

عنوان مصداق بارز این اقدام غیرقانونی، تصرف عدوانی است که مختص اموال غیرمنقول می باشد و اشکال مختلفی دارد که در این مقاله به ماهیت ان پرداخته می‌شود. در این مقاله، موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان با تیم وکلای متخصص در زمینه تصرف عدوانی به شناخت ماهیت حقوقی تصرف عدوانی از منظر قوانین مدنی می پردازد. ماهیت تصرف چیست؟ ماهیت تصرف عدوانی چیست؟ ماهیت مصادیق تصرف عدوانی چیست؟ آثار تصرف عدوانی چه برخورد قانونی می‌شود؟مرجع صالح برای رسیدگی به تصرف عدوانی چیست؟ چه مدارکی برای شکایت لازم است؟

 ماهیت تصرف

تصرف در لغت به معنای در اختیار داشتن مال و اعمال تصرف نسبت به ان می باشد که این اختیار را قانون به شخص می‌دهد و در بعضی از موارد محدود و یا سلب می کند. تصرف افراد باید بر اساس قانون باشد و هر تصرفی را که قانون، مشروع نداند برای ان شخص حقی قائل نمی‌شود. افرادی که بدون اجازه قانون بر اموال افراد استیلاء و تصرف دارند، غاصب خوانده می‌شوند و به نحوی عدوان دارند یعنی محق نیستند.

در قانون در مواردی که مال منقول باشد یا غیرمنقول، اطلاق عنوان  مالکیت قانونی و تصرف مجاز او متفاوت خواهدبود. در صورتی که شخصی مال منقول را در تصرف و اختیار داشته باشد (کسی با مالکیت ان تنازع نداشته باشد و یا در صورت تنازع و اختلاف نتواند مالکیت خود را اثبات کند)، مالک می باشد(35ق.م.) و در مورد غیرمنقول، در صورتی که سند رسمی به اسم او باشد متصرف و مالک قانونی شناخته می‌شود.ماده22 قانون ثبت.

ماهیت تصرف عدوانی

تصرف عدوانی در دو به کار می رود که در یک معنی شامل تصرف عدوانی،دعوای ممانعت از حق و دعوای مزاحمت در حق و در معنای دیگر شامل خلع ید و خلع ید از مستأجر می‌باشد.این نوع دعاوی فقط نسبت به اموال غیر منقول مطرح می گردد. دعوای مالکیت، دعوایی است که شخص (به استناد ادله که مطابق قانون سند رسمی می باشد) مالکیت خود را نسبت به مال غیرمنقولی اثبات می کند و مانع ادامه تصرف غیر قانونی فرد می‌شود.

مطابق ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی، تصرف عدوانی دعوایی است که در ان ادعای متصرف سابق مبنی براین که دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به ان مال، ‌درخواست می‌نماید.

بر اساس تعریف مربوطه، در دعوای تصرف بحث اثبات مالکیت به موجب سند رسمی، به عنوان دلیل خاص مطرح نیست؛ (ماده ی162ق.آ.د.م.) چرا که شخص خوانده می‌تواند با اثبات تصرف اسبق و قبل تر خود به وسیله ادله دیگر،خواهان را محکوم کند. پس در تصرف عدوانی، خواهان باید سه چیز را اثبات کند:(161ق.آ.د.م.)

شرایط تصرف عدوانی

1-سبق تصرف خود

2-لحوق(فعلی بودن) تصرف خوانده

3-عدوانی و غیر قانونی بودن تصرف خوانده(به موجب قرارداد یا اذن شخص محق نشده)

ماهیت مصادیق تصرف عدوانی

تصرف عدوانی در معنای اعم خود شامل سه عنوان می‌شود:

1-تصرف عدوانی

2-ممانعت از حق: در این دعوی شخصی بدون اینکه در ملک غیرمنقول تصرف داشته باشد، مانع

تصرف خواهان و استیفای شخص در حق ارتفاق و یا انتفاع شخص می‌شود.

3-مزاحمت از حق: در این دعوی شخص در تصرفات خواهان و حقوقی که در مال غیرمنقولی دارد ایجاد مزاحمت می کند. بدون اینکه مال را از تصرف او خارج کرده باشد.

ماهیت مصادیق دعوای مالکیت

1-خلع ید: در این دعوی شخص خوانده با تصرف خود مالکیت خواهان را انکار می کند و در مقابل خواهان با ارائه ی ادله ی متناسب مالکیت خود را اثبات می کند.

2-  تخلیه یا خلع ید از مستأجر: در این دعوی عدم مالکیت خوانده بر ملک و در مقابل قانونی بودن ید خوانده مورد قبول طرفین می باشد ولی به دلیل اینکه ادامه تصرف خوانده به علت انقضای مدت قرارداد و اجازه، قانونی نمی باشد لذا درخواست رفع تصرف او را می‌نماید.

برخورد قانونی با آثار ناشی از تصرف عدوانی

در صورتی که دادگاه حکم قطعی به رفع تصرف عدوانی، علیه شخص خوانده صادر کند، به صورت فوری اقدام به اجرای حکم، مبنی بر رفع آثار تصرف غیر قانونی و اعاده به وضعیت سابق خواهد کرد. با توجه به اینکه شخص متصرف عدوانی ممکن است تصرفی در ملک کرده باشد اقدام قانونی به شکل ذیل خواهد بود:

-در صورتی که اقدام به احداث بنا و یا اغراس اشجار کرده باشد، دادگاه اقدام به قلع و قمع بنا می کند. در صورتی که اقدام به زراعت کرده باشد و محصول آماده برداشت باشد باید فوری محصول را برداشت و اجرت المثل را پرداخت کند. چنانچه موقع برداشت محصول نرسیده باشد، چه اینكه بذر روییده یا نروییده باشد، محكوم له پس از جلب رضایت متصرف عدوانی مخیر است بین اینكه قیمت زراعت را نسبت به سهم صاحب بذر و دسترنج او پرداخت كند و ملك را تصرف نماید یا ملك را تا پایان برداشت، محصول در تصرف متصرف عدوانی باقی بگذارد و اجرت المثل ان را دریافت كند. همچنین محكوم له می‌تواند متصرف عدوانی را به معدوم كردن زراعت و اصلاح آثار تخریبی كه توسط وی انجام گرفته مكلف نماید.(165ق.آ.د.م.)

ممکن است که قبل از صدور حکم از دادگاه،خواهان از دادگاه درخواست دستور موقت داشته باشد

و در صورتی که دادگاه دلایل او را موجه دانست،قرار دستور موقت، مبنی بر توقیف عملیات اجرایی

متصرف عدوانی و رفع تصرف عدوانی صادر می کند.(174ق.آ.د.م)

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی

با توجه به ماده ی 12 ق.آ.د.م. در خصوص دعاوی مربوط به ادعای مالکیت و دعاوی تصرف در مورد

مال غیرمنقول (تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت در حق) و همچنین دعاوی ناشی از حقوق

اموال غیرمنقول و همچنین دعوای خلع ید و خلع ید از مستأجر، مرجع صالح به رسیدگی نزدیکترین

دادگاه به محل وقوع مال غیرمنقول می‌باشد.

مدارک لازم برای شکایت تصرف عدوانی

با توجه به اینکه عنوان دعوی مربوط به تصرف عدوانی چه چیزی باشد دلیل و مدرک متفاوت است.

به این صورت که اگر دعوی، دعوی تصرف عدوانی باشد، در ان شخص خواهان باید سبق تصرف خواهان،

لحوق تصرف خوانده و عدوانی و غیرقانونی بودن تصرف خوانده را اثبات کند. در دعوای مربوط به مالکیت

و خلع ید با توجه به اینکه دعوی، مربوط به اموال غیرمنقول می باشد و طبق قانون ثبت در صورت

حدوث اختلاف،دولت مالک را کسی می شناسد که ملک به اسم او ثبت شده باشد.شخص باید به

موجب سند رسمی مالکیت خود را اثبات کند و خوانده نمی‌تواند دلیل سند رسمی خواهان را با

دلایل دیگر از جمله شهادت یا امارات ساقط کند.

وکیل متخصص دعوای تصرف عدوانی

موسسه ی حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان تحت سرپرستی آقای

محمدرضا مهری همراه با تیم وکلای تخصصی مجرب و کارآزموده و با  داشتن سابقه طولانی مدت

راهنمای شما در زمینه دفاع از دعاوی تصرف عدوانی می‌باشد. تشخیص موضوع قابل طرح در

پرونده‌های تصرف عدوانی به طریق کیفری و یا طرح دعوای حقوقی تصرف عدوانی، اولین مرحله تشخیص

موضوع و در تخصص وکیل متخصص تصرف عدوانی می‌باشد.

برای دریافت مشاوره کیفری با وکیل پایه یک دادگستری و عضو گروه وکلای مهر، همه روزه از ساعت‌های

19 الی9 و پنجشنبه‌ها15 الی9 با شماره‌های زیر تماس حاصل فرمایید.

021-88795408

021-88796143

09120067665

تعیین وقت مشاوره حضوری با وکیل پایه یک دادگستری، درخواست مطالعه پرونده توسط وکیل پایه

یک دادگستری، درخواست وقت مشاوره با محمدرضا مهری، مدیر موسسه حقوقی مهر پارسیان،

از طریق مدیر داخلی دفتر گروه وکلای مهر امکان پذیر است.

09120067669

موسسه حقوقی مهر پارسیان