تعدد جرم

تعدد جرم

جرم، دارای مصادیق و تعریف خاص خود می باشد که ان را قانون گذار تعیین کرده است و بر این اساس اعمال و افعالی را که تعریف کرده و برای ان جرم تعیین کرده است، معیار می‌باشد. با این وجود، شخصی که جرمی را با توجه به موقعیت خود مرتکب شده است، می‌تواند بسته به عوامل مختلفی باشد و با ارتکاب ان، دیگر مرتکب جرم دیگری نشود. ولی در بعضی موارد شخص با قصد و سونیت قبلی، اقدام به ارتکاب جرم می‌نماید، بدون اینکه ناشی از خطا و اشتباه محض باشد. به همین خاطر، ممکن است که برای انجام کامل ان جرم، و برای اینکه به نتیجه ی مورد نظر خود برسد، مرتکب جرایمی شده باشد که هر کدام به طور مستقل و جداگانه قابل مجازات و کیفر باشد.

در حالت دیگر، ممکن است که شخص، بعد از انکه جرم مورد نظر خود را مرتکب شد، به طور مستقل مرتکب جرم دیگری شود که قابل مجازات باشد و می توان با توجه به سو سابقه ی کیفری او، مجازات لاحق را تشدید کرد. تعدد جرایم، در صورتی که مجازات آن‌ها متفاوت باشد، هر کدام به مجازاتهای مختص به خود محکوم و در مورد شخص اعمال می‌شود، ولی با توجه به اهمیت و تاثیری که برخی مجازاتها دارد ممکن است اعمال مجازاتها، دارای تقدم و یا اولویت باشند.

در این مقاله پاسخ سوالات عزیزان، درباره تعدد جرم، انواع تعدد جرم و مجازاتهای قانونی در مورد تعدد جرم و تعدد در انواع جرایم، تفاوت تعدد جرم و تکرار جرم،که توسط موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان، برترین موسسه حقوقی ایران و با تجربه ترین گروه وکلای ایران، با مشاوره محمد رضا مهری وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی و کیفری منتشر می گردد، پرداخته می‌شود.

سوالات مربوط به تعدد جرم

– انواع تعدد جرم چیست؟ آیا در بحث تعدد جرم امکان تخفیف در مجازات وجود دارد؟

– تعدد معنوی و مادی چیست؟ وقوع تعدد معنوی و تعدد مادی به چه عواملی بستگی دارد؟

– اعمال مجازات در جرایم تعزیری متعدد به چه نحوی است؟

– اعمال مجازات در جرایم حدی متعدد به چه نحوی است؟ اعمال تخفیف در تعدد جرایم چگونه است؟

– موارد عدم اجرای قاعده تعدد جرایم چیست؟

انواع تعدد جرم

تعدد جرم با توجه به انواع مجازاتهایی که قانون مجازات اسلامی از آن‌ها نام برده است می‌تواند شامل حدود، قصاص، دیات و جرایم تعزیری باشد که مجرم، مرتکب چندین جرم شده باشد که برای هر کدام مجازات حدی یا قصاص و یا تعزیری باشد که بر اساس قانون مجازات اسلامی، با توجه به اینکه از حقوق الهی و شرعی و حق الناس است، در صورت ارتکاب جرایم حدی به مجازات ان و هم در صورت قتل و یا ضرب و جرح عمدی به قصاص و یا دیه هم محکوم می‌شود.

تعدد معنوی و تعدد مادی

 مبحث تعدد جرم به دو صورت تعدد مادی و معنوی تقسیم می‌شود که در جرایم مستوجب تعزیر قابل بررسی است و هر کدام دارای احکام مختص به خود می باشد:

تعدد معنوی، عبارت است از اینکه هرگاه در جرایم تعزیر، فعل واحد دارای عناوین متعدد مجرمانه باشد، فاعل ان به اشد مجازات جرایم ارتکابی محکوم می‌شود. به عنوان نمونه در جرم کلاهبرداری، مرتکب برای انجام مانور متقلبانه و با توسل به وسایل متقلبانه ممکن است از سند مجعول استفاده نماید، که با سند مذکور مرتکب کلاهبرداری شود، برای ارتکاب جرم از جرم دیگری هم استفاده کرده است که در نتیجه به مجازات اشد جرایم ارتکابی(جعل، استفاده از سند مجعول و کلاهبرداری)، یعنی کلاهبرداری که درجه چهار می باشد و اشد است، محکوم می‌شود.

تعدد مادی، عبارت است از اینکه شخص مجرم، به طور دفعات مختلف، مرتکب جرایم تعزیری متفاوت و مجزا از یکدیگر شود که هر کدام برای منظور خاصی بوده است که در این صورت، فاعل ان به مجازات هر کدام از جرایم تعزیری مرتکب شده محکوم می‌شود.

اعمال مجازات در تعدد جرم تعزیری

– در صورتی که جرایم تعزیری واقع شده دارای عنوان واحد باشد، اشد مجازات مبنای حکم خواهد بود. ولی در صورت تعدد مادی، مرتکب به مجازات هر یک محکوم خواهد شد. مبنایی که قانون‌گذار در مورد مجازات در جرایم تعزیری متعدد قرار داده به این نحو است که هرگاه جرایم ارتکابی بیش از سه جرم نباشد دادگاه برای هر یک از ان جرایم حداکثر مجازات مقرر را حکم می کند و هرگاه جرایم ارتکابی بیش از سه جرم باشد، مجازات هر یک را بیش از حداکثر مجازات مقرر قانونی مشروط به اینکه از حداکثر به اضافه نصف ان تجاوز نکند، تعیین می‌نماید. در هر یک از موارد فوق فقط مجازات اشد قابل اجرا است و اگر مجازات اشد به یکی از علل قانونی تقلیل یابد یا تبدیل یا غیرقابل اجرا شود، مجازات اشد بعدی اجرا می گردد.

– در هر مورد که مجازات فاقد حداقل و حداکثر باشد، اگر جرایم ارتکابی بیش از سه جرم نباشد تا یک چهارم و اگر جرایم ارتکابی بیش از سه جرم باشد تا نصف مجازات مقرر قانونی به اصل ان اضافه می گردد.

اعمال مجازات در تعدد جرم حدی

مواردی را که قانون در صورت ارتکاب جرایم حدی متعدد، اعمال مجازات آن‌ها را قید کرده، به شرح ذیل می باشد:

– در صورت ارتکاب جرایم حدی متعدد، تعدد مجازات هر کدام از حدود وجود دارد، مگر در مواردی که جرایم ارتکابی و مجازات آن‌ها یکسان باشد.

– چنانچه دو یا چند جرم حدی در راستای هم و در یک واقعه باشند، فقط مجازات اشد اجرا می‌شود.

– چنانچه شخصی مرتکب قذف به دو یا چند نفر گردد، دو یا چند مجازات اجرا می گردد.

– در صورتی که جرم حدی از جنس جرم تعزیری باشد مانند سرقت حدی و سرقت غیرحدی یا مانند زنا و روابط نامشروع کمتر از زنا، مرتکب فقط به مجازات حدی محکوم می‌شود و مجازات تعزیری ساقط می گردد، مگر در حد قذف که اگر قذف نسبت به شخصی و دشنام به دیگری باشد، مرتکب به هر دو مجازات محکوم می‌شود.

اعمال مجازات در جرایم حدی و قصاص و تعزیری متعدد

در صورت ارتکاب جرایم متعدد، ممکن است که مجازات هر کدام از جرایم ارتکابی به صورت حدود و قصاص و تعزیری باشد که احکام مجازات آن‌ها به شرح ذیل می باشد:

– در صورت تعدد مجازات حد و قصاص، مجازاتها جمع می‌شود در صورتی که حد اجرای قصاص را از بین ببرد و یا موجب تاخیر در قصاص شود، قصاص مقدم خواهد بود و در صورت عدم مطالبه فوری اجرای قصاص یا گذشت یا تبدیل به دیه، مجازات حدی اجرا می‌شود.

– در تعدد جرایم موجب حد و تعزیر و نیز جرائم موجب قصاص و تعزیر مجازاتها جمع و ابتدا، حد یا قصاص اجرا می‌شود مگر حد یا قصاص، سالب حیات و تعزیر، حق الناس یا تعزیر معین شرعی باشد و موجب تأخیر اجرای حد نیز نشود که در این صورت ابتدا تعزیر اجرا می گردد.

اعمال تخفیف در تعدد جرایم

در جرایم حدی، جز از طریق تو به و یا رضایت شخص مجنی علیه(سرقت حدی و قذف) و در قصاص(جز با گذشت شاکی و یا دیه)، مجازات تخفیف نمی یابد. اعمال تخفیف مجازات در صورت وجود جهات تخفیف در صورت ارتکاب جرایم تعزیری متعدد، موجب می‌شود که دادگاه مجازات مرتکب را تا میانگین حداقل و حداکثر و چنانچه مجازات، فاقد حداقل و حداکثر باشد تا نصف ان تقلیل دهد.

موارد عدم اجرای تعدد جرم

اگرچه قانون در مورد تعدد جرایم و مجازاتهای متعدد و مختلف احکام خاصی را وضع کرده، ولی در مواردی امکان اعمال قوانین تعدد جرم وجود ندارد:

– در صورتی که مجموع جرائم ارتکابی در قانون عنوان مجرمانه خاصی داشته باشد، مقررات تعدد جرم، اعمال نمی‌شود و مرتکب به مجازات مقرر در قانون محکوم می گردد.

– مقررات تعدد جرم در مورد جرائم تعزیری درجه های هفت و هشت اجرا نمی‌شود. این مجازاتها با هم و نیز با مجازاتهای تعزیری درجه یک تا شش جمع می گردد.

وکیل متخصص مشاوره درباره تعدد جرم

موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان، با مشاوره محمد رضا مهری، به عنوان بهترین وکیل در زمینه ی امور مربوط به دادسرها و دادرسی کیفری، مشاوره حقوقی تعدد جرم، آقای فرامرز نصیری شفتی، وکیل و مشاور حقوقی بازرگانی و شهرداری ها و کارشناس رسمی دادگستری در امور گمرکی و بهترین وکیل دعاوی مالی و بازرگانی، محمد علی مهری، بهترین وکیل امور داوری و قراردادهای داوری بین‌الملل، به همراه تیم وکلای تخصصی، اقدام به مشاوره و قبول دعاوی شما عزیزان می کند. برای انجام امور حقوقی خود و تعیین وقت مشاوره حضوری با گروه وکلای مهر، می توانید با موسسه تماس بگیرید.

نویسنده:سید محسن میرقاسمی-کارشناس ارشد حقوق خصوصی