قرارداد ارفاقی

با بررسی ماهیت قرارداد ارفاقی و آثارناشی از آن در حقوق طلبکاران و تاجر ورشکسته همراه شما هستیم.

قرارداد ارفاقی

زمان انعقاد قرارداد وقتی است که، حداقل نصف به ­علاوه یك نفر از طلبكارها(1+50) با داشتن حداقل از كلیه طلب­هایی كه تشخیص یا تصدیق شده یا به­طور موقت توسط دادگاه قبول شده است، در آن قرارداد شركت داشته باشند، والا قرارداد مزبور بلااثر خواهدبود.

عضو ناظر باید وسیله دفتردار دادگاه تمام طلبكارانی را كه طلب آن­ها تشخیص و تصدیق یا به­طور موقت توسط دادگاه قبول شده است، را برای انعقاد قراردادارفاقی دعوت كند. طبق قراردادارفاقی طلبكارها رضایت می‌دهند كه تاجر به كار خود ادامه دهد و بدهی‌ها را به تدریج و طبق قرارداد پرداخت كند .مدیرتصفیه باید به مجمع طلبكارها گزارش از وضعیت ورشكستگی و اقدامات به عمل­آمده بدهد و به عضو ناظر پس از امضاء تقدیم نماید. عضو ناظر نیز از كلیه مذاكرات و تصمیمات مجمع طلبكارها صورت­جلسه ترتیب خواهدداد.

نكته: صاحبان طلبی كه طلبشان مورد تعقیب جزایی واقع شده باشد را نمی‌توان به­طور موقت جزء طلبكاران قبول کرد.

نكته: چنانچه تاجر به­عنوان ورشكسته به تقلب محكوم شده باشد با او قراردادارفاقی نمی‌توان منعقد نمود.

نكته: پس از انعقاد قراردادارفاقی مدیرتصفیه باید كلیه اسناد و اموال را در اختیار تاجر ورشكسته قراردهد.

طبق قانون تجارت، زمانی­که یک تاجر توان پرداخت بدهی­های خود را ندارد، قانون­گذار به­منظور حمایت از تاجر مقرراتی را وضع کرده است که تاجر(شرکت تجاری) بتواند خود را ورشکسته اعلام نماید .ورشکستگی قانون تجارت با ورشستگی درعرف متفاوت است و در آن مزیت­هایی برای ورشکسته تعیین شده است ازجمله اینکه ورشکستگی خسارات تاخیرتادیه را قطع می­کند.

منظور از قرارداد ارفاقی قراردادی است که، مابین طلبکاران و تاجر ورشکسته منعقد می­شود. در این قرارداد طلبکاران به تاجر ورشکسته فرصت می­دهند تا به فعالیت تجاری خویش ادامه دهد. درمقابل تاجر هم تعهداتی را عهده­دار می­شود، یعنی مکلف و موظف است که مطالبات طلبکاران را به ترتیب مقرر در قرارداد پرداخت نماید.

شروط الزامی انعقاد قرارداد ارفاقی

طبق قانون تجارت در تنظیم این قرارداد بایستی شرایطی را درنظر گرفت تا قانون این قرارداد را در روابط طرفین معتبر بداند، این شرایط به شرح ذیل عبارتنداز؛

• طرفین این قرارداد از یک طرف تاجر ورشکسته و از طرف دیگر تمام طلبکارانی هستند که این قرارداد را پذیرفته‌اند.
• باید برای تنظیم این قرارداد، حداقل نصف به­علاوه یک­نفر از طلبکاران(1+50 اکثریت مطلق طلبکاران)که دارای حداقل از کلیه طلب­هایی که قبل­تر تشخیص و تصدیق شده یا به­طور موقت قبول شده هستند موافق و راضی به نوشتن قرارداد باشند.
• اگر درجلسه انعقاد این قرارداد، اکثریت عددی طلبکارانی که حاضر می­شوند، از لحاظ مبلغ دارای از طلب­ها نباشند، یا اگر دارای از طلب­ها باشند ولی اکثریت عددی را دارا نباشند، نتیجه آن مجلس معلق و قرار برگزاری جلسه دوم برای یک­هفته بعد گذاشته می­شود. طلبکارانی که درجلسه اول، خودشان یا وکیل آن‌ها به وکالت از آن‌ها حضور دارد و صورت­جلسه را امضا می‌کنند، درجلسه بعدی حضور آن‌ها اجباری نیست، مگر اینکه بخواهند در تصمیماتشان تغییری ایجاد کنند. بنابراین، عدم حضور آن‌ها درجلسه دوم به معنی اعتبار تصمیمات سابقشان است.

• اگر درجلسه دوم اکثریت عددی طلبکاران که حداقل دارای طلب­ها هستند فراهم شود، قرارداد ارفاقی تنظیم و منعقد می­شود.

• اگر شخص ورشکسته یک شخص حقوقی و در قالب شرکت تضامنی، مختلط یا نسبی باشد، دراین­حالت طلبکاران می‌توانند قرارداد را با شرکت یا یک نفر یا چند نفر از شریکان ضامن شرکت، تنظیم نمایند.

نکته: طلبکارانی که درجلسه اول، خودشان یا وکیل آن­ها حاضر باشند و صورت­جلسه را امضاء کنند مجبور نیستند درجلسه دوم هم حاضر شوند، مگرآنکه بخواهند درتصمیم خود تغییری بدهند، ولی اگر درجلسه دوم حضور پیدا نکنند، تصمیم­های سابق آن­ها به اعتبار خود باقی خواهدبود.

شرایط اعتبار قرارداد ارفاقی

الف) نوع ورشکستگی

ورشکستگی تاجر نباید به تقلب باشد.

نکته: ورشکستگی بر سه قسم است؛1-ورشکستگی عادی2-ورشکستگی به تقصیر3-ورشکستگی به تقلب .

نکته: ورشکستگی به تقصیر مانع انعقاد قرارداد ارفاقی نمی­شود. اما طبق قانون تجارت اگر تاجر به ورشکستگی به تقلب محکوم شده باشد، قرارداد ارفاقی منعقد نمی­شود.

نکته: اگر طلبکاران در مورد قرارداد ارفاقی تصمیم فوری بگیرند و تاجر بعد از انعقاد قرارداد، به ورشکستگی به تقلب محکوم شود، قرارداد ارفاقی باطل می­شود.

ب)رضایت طلبکاران

طبق قانون تجارت، برای انعقاد قرارادادارفاقی رضایت اکثریت عددی نصف به­علاوه طلبکارانی که از کلیه­ طلب­های تائید شده از ورشکسته را دارند، ضروری است. درغیراین­صورت، نتیجه معلق می­ماند و جلسه­ دیگری تشکیل می­شود و اگر دراین جلسه به توافق برسند و اکثریت لازم حاصل شود، قرارداد منعقد می­شود.

پ) امکان اعتراض به قرارداد ارفاقی

این قرارداد از طرف كلیه طلبكارانی كه حق شركت در انعقاد آن قرارداد را داشته‌اند قابل اعتراض می‌باشد. اعتراض باید ظرف یك هفته از تاریخ قرارداد به مدیرتصفیه و تاجر ورشكسته ابلاغ شود والا از درجه اعتبار ساقط خواهدبود. چنانچه اعتراض پذیرفته شود، قرارداد نسبت به همه بلااثر خواهدبود.

زمان انعقاد قرارداد ارفاقی

برای بررسی زمان تنظیم این قرارداد ابتدا توجه به شود به وضعیت ورشکستگی تاجر، که ورشکستگی دو نوع دارد؛

نوع اول-ورشکستگی به تقصیر

در این نوع از ورشکستگی، قرارداد ارفاقی معتبر و دارای آثار حقوقی است. زیرا دراین­حالت، تاجر هیچ­گونه سوءنیت و قصد و غرضی از اعلام ورشکستگی ندارد و این موضوع به­طور حقیقی اتفاق­افتاده است.

نوع دوم-ورشکستگی به تقلب

یعنی ورشکستگی به تقلب، شخص تاجر به­طور عمدی دفاتر تجارتی خود را گم می‌کند یا قسمتی از دارایی و اموال خود را به قیمتی پایین‌تر از قیمت خرید و همچنین انجام معامه­های صوری ازبین می‌برد یا این اموال را مخفی می‌کند یا به وسیله صورت دارایی و قروض یعنی بدهی‌ها به­طور عمدی و با تقلب خودش را بیشتر از آن مبلغی که بدهکار است، مدیون نشان می‌دهد. دراین حالت، تنظیم قرارداد ارفاقی با تاجر صحیح نیست و هیچ­گونه آثار قانونی ندارد.

تصدیق قرارداد ارفاقی توسط دادگاه

قراردادارفاقی باید به تصدیق دادگاه برسد. هریك از طرفین قرارداد می‌توانند در قالب دادخواست از دادگاه تصدیق مزبور را تقاضا نمایند .به هرحال دادگاه باید برای تصدیق قرارداد مهلت یک هفته­ای برای اعتراض قراردهد. اگر اعتراض وارد نباشد، دادگاه قرارداد را تصدیق می­کند و اگر اعتراض وارد باشد، قرارداد نسبت به همه بی­اثر می­شود.

پس از انعقاد قراردادارفاقی و تصدیق آن از طرف محكمه، قرارداد مزبور نسبت به طلبكارهایی كه آن را امضاء كردند قطعی است و مابقی می‌توانند سهم خود را به نسبت آنچه مستحق‌اند بگیرند لیكن حق ندارند در آینده از دارایی تاجر ورشكسته بقیه طلب خود را مطالبه كنند مگر پس از پرداخت تمام طلب كسانی­كه در قرارداد شركت داشته و آن را امضاء نموده‌اند.

نکته: برخی از حقوق­دانان معتقدند، مادامی­که قرارداد ارفاقی مورد قبول دادگاه قرار نگیرد، هیچ­گونه اثری ندارد، پس نمی­توان آن را یک قرارداد دانست بلکه یک عمل قضایی است نه قرارداد.

نکته: قبل از اینکه دادگاه در مورد تصدیق قرارداد ارفاقی تعیین تکلیف نماید، عضو ناظر باید گزارشی که حاوی کیفیت ورشکستگی و امکان قبول قرارداد باشد به دادگاه تقدیم کند. درصورت عدم رعایت این امر، دادگاه از تصدیق قرارداد خودداری می­کند.

آثار ناشی از انعقاد قرارداد ارفاقی

• اثر قرارداد ارفاقی نسبت به تاجر(شرکت تجاری)

1. با صدورحکم ورشکستگی تاجر و شرکت تجاری از انجام اداره امور تجاری منع می­شود و مدیرتصفیه و یا اداره تصفیه مدیریت شرکت و تجارتخانه را برعهده می­گیرد و با بسته شدن قرارداد ارفاقی، آثار حکم ورشکستگی متوقف می­شود.
2. تاجر دوباره حق اداره­اموال و ادامه تجارت را به­دست می­آورد و می­تواند به فعالیت تجاری خود ادامه دهد، دراین­صورت مدیرتصفیه(یا اداره تصفیه) باید اموال، مدارک و دفاتر تاجر را به او تحویل دهند.
3. قرارداد ارفاقی موجب ساقط شدن بخشی از بدهی تاجر و مهلت دادن و قسطی شدن بقیه دیون او می­شود. با تحویل اسناد و مدارک به تاجر و همچنین پرداخت طلب طلبکارانی که با قرارداد ارفاقی موافقت نکردند، وظیفه مدیرتصفیه تمام می­شود.
4. قرارداد ارفاقی سازوکاری برای بازسازی بنگاه ورشکسته و ادامه فعالیت تجاری وی است. هم­چنین به محرومیت و حجر او در امورمالی خاتمه می­دهد.

• اثر قرارداد ارفاقی نسبت به طلبکاران(طلبکارانی که قرارداد را امضا نمودند)

1. قرارداد نسبت به این دسته طلبکاران لازم و قطعی است.
2. موعد قرارداد چیزی از دارایی تاجر به طلبکاران پرداخت نمی­شود.
3. با قرارداد ارفاقی طلب­های طلبکاران قسطی می­شود و به­طورمعمول هم بخشی از طلب خود را به تاجر می­بخشند. در مقابل تاجر به موجب قرارداد ارفاقی باید تعهدات را عملی کند.
4. همچنین به موجب قرارداد ارفاقی ممکن است یک یا چند نفر دیگر هم تعهدات تاجر را ضمانت کرده باشند. دراین حالت طلبکاران حق دارند اجرای تمام یا قسمتی از قرارداد را از ضامن­ها بخواهند. دراین حالت اگر چند ضامن وجود داشته باشه، مسئولیت آن­ها تضامنی است .

نکته: مسئولیت ضامن نباید بیش از تاجر ورشکسته باشد. درصورتی­که خسارت به حکم قانون بر تاجر ورشکسته بخشیده شود، بر ضامن هم بخشیده می­شود .

• اثر ناشی از قرارداد ارفاقی نسبت به حقوق ثالث(طلبکارانی که از امضاءقرارداد امتناع ورزیدند)

این دسته از طلبکاران می­توانند سهم خود را از قسمتی از دارایی تاجر که به آن­ها تعلق گرفته است دریافت کنند، اما در آینده حق ندارند از دارایی تاجر ورشکسته مابقی طلب خود را مطالبه کنند.

آثار انعقاد قرارداد ارفاقی با تاجر ورشکسته به تقلب

1. اگر تاجر محکوم به ورشکستگی به تقلب شده باشد، انعقاد این قرارداد با او ممکن نیست.
2. قبل از محکومیت و در زمان تعقیب تاجر، طلبکاران می­توانند تصمیم بگیرند که با وجود احتمال برائت تاجر از ورشکستگی به تقلب، تصمیم خود را برای انعقاد قرارداد ارفاقی به زمانی موکول خواهندکرد که حکم قطعی دادگاه در این مورد صادر شده باشد.

آثار انعقاد قرارداد ارفاقی با تاجر ورشکسته به تقصیر

• انعقاد قرارداد ارفاقی با تاجر ورشکسته به تقصیر برخلاف تاجر ورشکسته به تقلب، امکان پذیر است. درواقع درمورد تاجری که به ورشکستگی به تقصیر مورد تعقیب قرار می­گیرد یا حتی به ورشکستگی به تقصیر محکوم می­شود، سخت­گیری­های کمتری وجود دارد.
• با این حال طلبکاران می­توانند انعقاد قرارداد را تا حصول نتیجه رسیدگی دادگاه به موضوع ورشکستگی به تقصیر به تعویق بیاندازند و برای این موضوع لازم است که اکثریت مطلق طلبکاران که دارای طلب نیز باشند با این تصمیم موافق کنند.

اثر قرارداد نسبت به مدیرتصفیه(اداره تصفیه)

ازآن­جایی­که قرارداد ارفاقی موجب پایان جریان تصفیه و پایان ماموریت مدیرتصفیه می­شود، اثری هم بر آن نخواهدداشت.

وضعیت قراردادهایی که تاجر پس از انعقاد قرارداد ارفاقی منعقد نموده

ازآنجایی­که به محض تصویب قرارداد ارفاقی تاجر مجاز به انجام معامه­هایی می‌باشد، بنابراین موجبی برای ابطال قراردادها و معامله­ها و مراوده­های او وجود ندارد و تنها درصورتی­که معلوم شود این معاملات به قصد اضرار بوده و به ضرر طلبکاران هم باشد می­توان آن­ها را باطل نمود .

اثر قرارداد ارفاقی در تکلیف ضامن

اگر تاجر به مفاد قرارداد ارفاقی عمل ننماید و در این قرارداد اشخاصی به‌­عنوان ضامن قرارداد را ضمانت نموده باشند، بستانکاران این حق را خواهندداشت که اجرای مفاد قرارداد را از ضامن و به نحو تضامنی تقاضا نمایند و بنابراین اگر تاجر به مفاد قرارداد عمل ننمود بستانکاران حق دارند ضامن را به این کار الزام نمایند و نیز می­توانند آن قسمت از قرارداد را که بدون ضمانت است فسخ نمایند .

نکته: طبق قانون تجارت اگر قرارداد ارفاقی مورد ابطال واقع شد، ضمانت ضامن آن نیز به‌خودی خود باطل می­­گردد.

انحلال قرارداد ارفاقی

• موارد بطلان قراردادارفاقی

طبق قانون تجارت در موارد ذیل قراردادارفاقی باطل است که عبارتنداز؛

• محكومیت تاجر به ورشكستگی به تقلب،
• تقلب و حیله در میزان دارایی یا مقدار بدهکاری تاجر ورشکسته،
• عدم اجرای مفاد قرارداد ارفاقی.

• فسخ قرارداد ارفاقی

قرارداد ارفاقی در دو مورد قابل فسخ است که عبارتند از؛

• اگر تاجر به شرایط قرارداد عمل نكند.
• اگر تمام قرارداد یا بخشی از آن ضامن داشته باشد طلبکاران می­توانند اجرای بخشی را که ضامن دارد، بخواهند دراین­صورت قسمتی که ضامن ندارد فسخ می­شود.

• انفساخ قرارداد ارفاقی

قرارداد ارفاقی دردوصورت خود به خود منفسخ می­شودکه عبارتنداز؛

• ورشکستگی مجدد تاجر،
• فوت تاجر زیرا شخصیت تاجر علت عمده انعقاد قرارداد ارفاقی است.

چنانچه تاجر ورشكسته شرایط قراردادارفاقی را اجرا نكرد، می‌توان برای فسخ قرارداد مزبور برعلیه او اقامه دعوی نمود و درصورت فسخ قرارداد، امر تصفیه ادامه پیدا خواهدكرد و كلیه توافقات حاصله در آن قرارداد كان‌لم‌یكن تلقی خواهدشد.

نكته: با ابطال قراردادارفاقی،كلیه توافقات حاصله در آن قرارداد باطل تلقی می‌شود و امر تصفیه ادامه پیدا خواهدكرد.

نكته: معاملاتی كه تاجر ورشكسته پس از صدور حكم راجع­به تصدیق قراردادارفاقی تا صدور حكم بطلان یا فسخ قرارداد مذكور نموده باطل نمی‌شود، مگر معلوم شود كه معاملات مزبور به قصد اضرار بوده و به ضرر طلبكاران هم باشد.

آثار حقوقی مهم ناشی از انحلال قرارداد ارفاقی توسط دادگاه

اگر دادگاه به هر دلیل قرارداد ارفاقی را فسخ یا آن را ابطال نماید، آثار ذیل را درپی خواهدداشت که عبارتند از؛

• حکم ابطال یا فسخ درخصوص تمامی امضاءکنندگان نافذ خواهدبود نه فقط اشخاص معترض،
• پس از ابطال قرارداد ارفاقی عملیات مربوط به تصفیه ورشکستگی دوباره شروع می­شود و اداره تصفیه اقدام­های خود را از سر خواهدگرفت و می‌تواند دارائی تاجر را توقیف و مهر و موم نماید .
• متصدیان تصفیه براساس صورت دارایی قبلی شروع به رسیدگی به اسناد و مدارک خواهندنمود و از آن­جایی­که امکان دارد تاجر پس از تصدیق قرارداد ارفاقی و در فاصله بین تصدیق قرارداد و ابطال آن معاملاتی منعقد نموده باشد و تعهداتی را برعهده گرفته باشد و اموال را به دیگران منتقل نموده باشد، ضرورت دارد که متصدیان تصفیه متممی برای صورت دارایی وی تنظیم نمایند.
• متصدیان تصفیه باید کلیه بستانکاران را به‌­موجب آگهی­های روزنامه دعوت نمایند، تا بستانکاران ظرف یک­ماه اسناد طلب خود را جهت رسیدگی و تصدیق یا رد ارائه نمایند.
• درخصوص اسنادی که قبل­ترتشخیص و تصدیق شده است، رسیدگی مجدد به­عمل نخواهدآمد و تمامی مبالغی که به مخالفان قرارداد­ارفاقی پرداخت شده از دارایی تاجر کسر خواهدشد .
• درصورت فسخ و ابطال قرارداد ارفاقی، اموال تاجر بین طلبکاران ارفاقی و کسانی­که بعد از قرارداد ارفاقی از او طلبکار شده‌اند تقسیم خواهدشد .
• اثر بعدی ابطال قرارداد ارفاقی رفع تعهد از ضامن­ها خواهدبود .

فروش اموال تاجر ورشکسته و تقسیم حاصل فروش بین طلبکاران

• پس از ابطال یا فسخ قرارداد ارفاقی، تصفیه امور تاجر ورشکسته به­طورکامل انجام می­شود و دارایی تاجر بین طلبکاران تقسیم می­شود. اموال تاجر بین طلبکارانی که قرارداد ارفاقی را امضا کرده است و همچنین طلبکارهایی که بعد از قرارداد ارفاقی طلبکار شده­اند، تقسیم می­شوند.
• البته باید اضافه کنیم اگر طلبکاران ارفاقی بعد از توقف تاجر تا زمان فسخ یا ابطال چیزی گرفته اند، این مبلغ از چیزی که بعد قرار است به آن­ها برسد، کم می­شود.

مرجع قضایی صالح به رسیدگی تصدیق یا ابطال قرارداد ارفاقی

مطابق قانون آیین­دادرسی مدنی ­رسیدگی به دعوای صدور حکم ورشکستگی، درصلاحیت دادگاه محل اقامت متوقف می­باشد و دادگاه محل فعالیت وی، صلاحیتی دراین خصوص ندارد و دعاوی راجع­به توقف یا ورشکستگی باید در دادگاهی اقامه شود که شخص متوقف یا ورشکسته، درحوزه آن اقامت داشته است و چنانچه در ایران اقامت نداشته باشد، در دادگاهی اقامه می­شود که متوقف یا ورشکسته درحوزه آن برای انجام معاملات خود شعبه یا نمایندگی داشته یا دارد،که به تبع آن دادگاه صالح به رسیدگی تصدیق قرارداد ارفاقی دادگاه صالح به رسیدگی ورشکستگی تاجر است.

همانطور که ملاحظه نمودید، تنظیم قرارداد پیچیدگی­های زیادی دارد. با بهره‌گیری از وکلای باتجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهرپارسیان می­توانید، دراین­خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی(پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهرپارسیان، درحوزه قراردادها، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهدشد و از این بابت خیالتان راحت خواهدبود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس­های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.