قرارداد کلید در دست

در مقاله قرارداد کلید در دست با بررسی موضوع قراردادهای تجاری بین المللی کلید در دست همراهتان هستیم.

قرارداد کلید در دست، در دسته بندی قراردادهای بین‌المللی تجارت قرار می گیرد. در این قراردادها وظیفه طراحی و اجرا بطور کامل بر عهده پیمانکار است. بنابراین کارفرما و مشاور تنها در پروسه مناقصه و نظارت حضور خواهند داشت. در این قراردادها، پیمانکار دارای قدرت آزادی عمل و اختیارات بسیار زیادی در زمینه های فنی و اجرایی است و کارفرما پس از پایان پروژه، به اصطلاح تنها با چرخاندن یک کلید قادر خواهد بود تا از تاسیسات اجرا ‌شده بهره مند شود.

در واقع قرارداد کلید در دست، قرارداد نو و پرکاربردی در اعطای مسئولیت طراحی و اجرا به پیمان کار است. پیمانکار باید کار را جهت بهره‌‌برداری، با مبلغ واحد و در زمان ثابت انجام دهد. و همچنین کارفرما در این قرارداد هیچ گونه دخالتی در نحوه انجام پروژه ندارد و فقط در فرآیند مناقصه و نظارت بر کار پیمانکار دخالت دارد. بطورکلی هدف اصلی در این قرارداد عدم نظارت کارفرما در پروسه طراحی و ساخت است و کلیه اقدامات از طراحی تا اجرای پروژه بر عهده پیمانکار است.

قرارداد پیمان کاری کلید در دست

در پروژه های کلید در دست، مسئولیت آغاز تا پایان عملیات طراحی و ساخت پروژه برعهده پیمانکار است. بنابراین کارفرما کم ترین دخالت را در روند طراحی و احداث خواهد داشت. در نظر داشته باشید، هزینه و زمان عملیات طراحی و اجرا در این قراردادها پایین تر از شیوه های دیگر است.
همچنین در قرارداد کلید در دست اجرای مناقصه و تهیه اسناد فنی که به شرح عملیات فنی، زمانی، اقتصادی و حقوقی پروژه مربوط می شود، بسیار مهم و حیاتی است.

وظایف پیمانکاران در قرارداد کلید در دست

به طور کلی پیمانکاران در قراردادهای کلید در دست، اساسی ترین نقش را بر عهده دارند. به این معنا که آنها علاوه بر وظیفه طراحی پروژه مسئول اجرای آن نیز می باشند .به عبارت دیگر کارفرما ضمن عقد قراردادی با پیمانکار، کلیه مراحل اجرای پروژه را به این شخص می سپارد. با این وجود توجه داشته باشید، که کارفرما در روند اجرای پروژه شخصا یا بوسیله نمایندگانش بر کارهای پیمانکار نظارت خواهد داشت.

وظایف پیمانکار در قراردادهای کلید در دست

• مسئولیت طراحی
• تهیه و تامین تجهیزات
• ساخت و راه‌اندازی پروژه
• خدمات امکان سنجی و توجیه پذیری طرح
• خدمات بازرگانی و خرید
• خدمات مهندسی و اجرا
• خدمات بهره برداری و نظارت

نکته: پیمانکار مسئول هر نوع عیب و نقص در طراحی، ساخت و اجرا می باشد. به همین دلیل کارفرما ملزم به اثبات مقدار خسارات وارده در پایان پروژه های دارای مشکل نمی باشد. بنابراین هرگونه عیب و نقصی که در پروژه پیش بیاید، پیمانکار مسئول خواهد بود. به معنای دیگر بنابر قانون، پیمانکار مسئول پروژه می باشد و بار اثبات عدم مسئولیت بر عهده اوست.

موارد کاربرد قرارداد کلید در دست

قرارداد کلید در دست، تنها به زمینه یا مورد خاصی محدود نمی شود. به همین دلیل در حوزه های مختلف امکان بهره مندی از آن وجود دارد. بیشترین کاربرد قرارداد کلید در دست به تهیه و تامین تجهیزات و نصب آن مربوط می شود. بنابراین کنترل وسیع و فراگیر عملیات اجرایی، الزامی نیست و پس از اتمام پروژه، می توان عملیات را کنترل نمود.

با وجود اینکه قرارداد پیمانکاری کلید در دست، در آغاز برای انجام پروژه های عمرانی و سپس نفتی مورد استفاده قرار گرفت، اما در حال حاضر این روش در کلیه قسمت های تجاری و صنعتی قابلیت اجرا دارد.

همچنین در پروژه‌های صنعتی بخش بسیاری از تعهد قراردادی، تهیه و نصب تجهیزات می باشد. به همین دلیل افرادی که کارخانه‌های سازنده این تجهیزات هستند، بر شیوه طراحی و ساخت آن‌ها نظارت کامل دارند و کالا را به مدت عمر مفید آن تضمین می‌نمایند. بنابراین در این نوع پروژه‌ها، نظارت بر شیوه طراحی و ساخت تجهیزات در اصلی ترین سطح ممکن دارای اهمیت است.

نکته: در قراردادهای کلید در دست امکان دارد، تا بدون نظارت، مسؤولیت کامل پروژه را به پیمانکار سپرد و در صورت امکان هر مشکلی در موارد ذکر شده در قرارداد و عدم رضایت کارفرما، پیمانکار را نسبت به اصلاح و رفع نقص ملزم نمود.

اما در پروژه‌های عمرانی هم چون پروژه‌های ساخت سد و تونل که قسمت عمده ای از کار به طراحی و ساخت احجام زیرزمینی مربوط می شود و به مقدار قابل توجهی غیر قابل پیش بینی و ناشناخته هستند، واگذاری کلیه مسؤولیت ها، بدون نظارت کارفرما نباید صورت گیرد. چرا که در این نوع پروژه‌ها شکست نهایی در طرح، خسارات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت. به همین ترتیب توصیه می شود در پروژه‌های عمرانی سایر قراردادها همچون طراحی و ساخت مورد استفاده قرار گیرد.

مولفه‌های اساسی قرارداد کلید در دست

مولفه‌های اساسی در قرارداد کلید در دست شامل موارد ذیل می باشد،که عبارتند از؛

• طراحی پروژه
• سایت ساخت
• هزینه و پرداخت ‌ها
• زمان اتمام پروژه
• ضمانت عملکرد
• قوانین حاکم بر قرارداد

نکات مهم پیرامون قرارداد کلید در دست

قرارداد کلید در دست، از جمله قراردادهای پیمانکاری به شمار می آید، که در هنگام عقد قرارداد می بایست مورد بررسی دقیق کارفرما قرار گیرد. بنابراین در زمان انعقاد این قراردادها توجه به نکات زیر حائز اهمیت است.

• ثبت کلیه مشخصات فنی و مهندسی و ویژگی های پروژه به شکل کاملا روشن و جزئی در قرارداد الزامی می باشد.
• مشخص نمودن روش اجرا و راه اندازی همچنین ضمانت های مرتبط با دوره گارانتی
• دریافت تضمین مالی سنگین از پیمانکار به منظور امکان تاخیر در تحویل پروژه نهایی

مسئولیت پیمانکار در قرارداد کلید در دست

در این نوع از قراردادها مسئولیت تمامی فعالیت‌های پروژه شامل؛ طراحی، تامین تجهیزات، ساخت و راه‌اندازی بر عهده پیمانکار است و به عبارت دیگر کارفرما تمامی مسئولیت طراحی، تامین تجهیزات و ساخت پروژه را به پیمانکار داده و پیمانکار بایستی کلیه تعهداتی که صراحتا یا به حکم اوضاع و احوال و عرف قراردادی بر عهده گرفته است انجام دهد.

در اینجا نکته حائز اهمیت آن است که پیمانکار نسبت به هرگونه عیب در طراحی، ساخت و اجرا مسئول است و نیاز به اثبات میزان خسارات وارده در نتیجه طراحی‌های ساخت معیوب نیست و در نهایت هر عیب و نقصی که در محدوده تعریف شده کار اتفاق بیفتد، پیمانکار مسئول خواهد بود. به عبارت دیگر فرض قانونی، مسئولیت پیمانکار بوده و بار اثبات عدم مسئولیت بر عهده وی می‌باشد.

تعهدات پیمانکار

• امنیت اجرا
• جبران خسارت

در این قرارداد علی‌رغم ايجاد برخی محدوديت‌ها برای كارفرما، با قرار دادن كليه فعاليت‌های پروژه اعم از طراحی، خريد تجهيزات، عمليات ساخت و نصب و راه‌اندازی به عهده پيمانكار، كارفرما از عهده مسئوليت‌های مديريت و اجرای اين پروژه‌ها رها می‌شود.

مزایای قرارداد پیمانکاری کلید در دست

همانطور که اشاره شد در قرارداد پیمانکاری کلید در دست، کلیه مراحل پروژه به وسیله یک نفر پیمانکار انجام می گیرد. به همین دلیل این مزیت را به دنبال دارد که از نظر زمانی و برای پروژه های کوتاه مدت برای کارفرما سودآور است.
دلیل این مساله این است که هنگامی که پیمانکاران زیادی مسئولیت اجرای قسمت های مختلف پروژه را عهده دار می شوند، کنترل و هماهنگی میان بخش های مختلف نیازمند زمان بیشتری است که به ضرر کارفرما است.

علاوه بر این از لحاظ اقتصادی نیز انجام کلیه مراحل یک پروژه بوسیله یک پیمانکار برای کارفرما نیز به صرفه تر است.

از مزایای دیگر قرارداد پیمانکاری به روش کلید در دست می توان به موارد زیر اشاره کرد:
به دلیل عدم حضور دائم کارفرما در روند طراحی و اجرای پروژه دخالت و درگیری او به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌‌یابد.

پیمانکار مسئولیت‌‌ های طراحی و اجرا را به طور هم زمان انجام داده و همین مساله باعث کمتر شدن زمان اجرا و هزینه ‌های پروژه خواهد شد.
از همان آغاز پروژه شرایط و الزامات قراردادی و موارد مورد نیاز فنی مشخص می‌شود. همین مساله باعث شفافیت و نبود هیچ ابهامی در محتوای قرارداد می‌شود.

معایب قرارداد پیمانکاری کلید در دست

قراردادهای کلید در دست در کنار مزایایی که به آن اشاره شد، دارای معایب و ضررهایی برای کارفرما می باشند که در این سرفصل از مقاله به تفصیل توضیح داده خواهد شد. یکی از موارد مشکل ساز در قراردادهایی از این دست برای کارفرما، این است که همانطور که ذکر شد، کلیه مراحل کار به وسیله یک نفر انجام می گیرد. بنابراین به محض انعقاد قرارداد، کارفرما عملا دارای حق هیچ گونه دخالتی در تغییر پیمانکار و یا حذف و تغییر موارد ذکر شده در قرارداد نیست.

همچنین در گفت و گوهای پس از انعقاد قرارداد، کارفرما دارای جایگاه پایین تری نسبت به پیمانکار است. به دلیل اهمیت همین موضوع، کارفرما می بایست در هنگام برگزاری و اجرای مناقصه، با آگاهی و دقت کافی تحقیقات کاملی را نسبت به انتخاب پیمانکار انجام دهد تا در روند اجرای پروژه مشکلی حاصل نشود.
از معایب دیگر این نوع قرارداد می‌توان به جایگاه ضعیف کارفرما پیرامون مواردی که بعد از مذاکرات اصلی به وجود می آید اشاره کرد.