دادگاه ویژه روحانیت

امروز با موضوع دادگاه ویژه روحانیت با شما هستیم.

مقدمه

دادگاه ویژه روحانیت نهادی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان امام خمینی (ره)، تشکیل شد. هسته اولیه آن در اوایل سال ۱۳۵۹ به‌ عنوان بخشی از دادگاه انقلاب قم، تشکیل ‌شده بود. دادگاه ویژه روحانیت فقط به جرایم روحانیون رسیدگی می‌کند.

دادگاه ویژه روحانیت در قانون اساسی

در قانون اساسی و سایر قوانین ایران، تشکیل دادگاه ویژه روحانیت پیش‌بینی نشده است، این دادگاه از مجموعه قوه قضاییه خارج است و تحت نظارت مقام معظم رهبری قرار دارد. اختصاصی بودن آن به نحوی است که حتی نسبت به محاکم اختصاصی دیگر مانند دادگاه‌های نظامی خاص‌تر می‌باشد.

هدف از تشکیل دادگاه ویژه روحانیت چیست؟

هدف از تشکیل دادگاه ویژه روحانیت جلوگیری از ورود افراد منحرف و تبهکار در حوزه‌های علمیه و مجازات روحانیون متخلف است. با توجه به اینکه اگر دادسرای ویژه روحانیت رسیدگی به پرونده‌ای را به مرجع دیگری واگذار نماید، آن مرجع موظف به رسیدگی می‌باشد، عملاً اختلاف در صلاحیت این مرجع با سایر مراجع وجود نخواهد داشت.

به دلیل روحانی بودن مرتکب جرم، تأسیس این دادگاه اختصاصی مدنظر قرار گرفته است. فرد روحانی طبق آیین‌نامه دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت، به کسی گفته می‌شود که ملبس به لباس روحانیت باشد (لباس روحانیت بپوشد) یا در حوزه محصل باشد یا عرفا روحانی محسوب شود.

صلاحیت دادسرا و دادگاه‌های ویژه روحانیت

صلاحیت دادگاه به این معنی است، که دادگاه با اجازه قانون بتواند به آن پرونده رسیدگی نماید. اگر دادگاه براساس قانون بتواند به پرونده‌ای رسیدگی نماید، در اصطلاح حقوقی گفته می‌شود که صلاحیت رسیدگی دارد.

صلاحیت دادگاه ویژه روحانیت، رسیدگی به کلیه جرائم و اعمال خلاف شأن و شخصیت روحانیون و رسیدگی به کلیه اختلافات محلی، مخل امنیت عمومی که طرف اختلاف، روحانی باشد و همچنین کلیه اموری که از سوی رهبری مأموریت داده می‌شود ملزم به رسیدگی می‌باشد.

جرم‌های مربوطه

جرم مدنظر در این آیین‌نامه فعل (انجام عمل) یا ترک فعلی (انجام ندادن عملی) است که مطابق قوانین یا شرع، قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی و تربیتی باشد یا اعمالی که عرفا، موجب توهین و حرمت‌شکنی به روحانیت و انقلاب باشد.

دامنه جرم نسبت به روحانیون گسترش یافته است و اعمالی که مردم عادی انجام می‌دهند، ممکن است انجام آن‌ها توسط روحانیون جرم تلقی گردد. حتی صلاحیت این دادسرا و دادگاه رسیدگی به اتهامات شرکا و معاونین و مرتبطین به متهم اصلی را نیز شامل می‌شود.

لازم به ذکر می‌باشد که دعاوی حقوقی و مدنی علیه روحانیون در دادگاه‌های حقوقی رسیدگی خواهد شد، مگر در موارد خاصی که برحسب ضرورت رسیدگی به آن به نظر دادستان در دادگاه ویژه به مصلحت باشد.

به طور مثال اگر روحانی مرتکب جرم سرقت شود، چون این جرم و رفتار توسط یک روحانی انجام شده است، در دادگاه ویژه روحانیت به این جرم رسیدگی می‌شود، حال اگر روحانی برای جرم سرقت، هم‌دست یا شریکی داشته باشد، به جرم شریک و هم‌دست هم در دادگاه ویژه روحانیت رسیدگی می‌شود. اما اگر همسر یک روحانی بخواهد مهریه یا نفقه‌اش را بگیرد، باید به دادگاه خانواده یا اجرائیه ثبت مراجعه کند و دادگاه ویژه روحانیت رسیدگی نمی‌نماید، مگر اینکه دادستان تشخیص دهد که در دادگاه ویژه روحانیت رسیدگی نمایند.

ارکان دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت

دادسرای ویژه روحانیت متشکل از دادستان، معاون بررسی و پیش‌گیری، معاون تحقیقات و امور جنایی، مدیر اداری و مالی، دادیاران و کادر اداری می‌باشد.

دادستان ویژه مرکز توسط مقام معظم رهبری منصوب می‌شود و دارای معاون قضایی، معاون امور استان‌ها، معاون بررسی و پیشگیری، معاون اداری و مالی، دفتر دادستانی و دفتر حفاظت و گزینش می‌باشد.

قاضی شعبه اول دادگاه ویژه روحانیت از سوی مقام معظم رهبری انتخاب می‌شود و کارمندان دفتری با هماهنگی او تعیین می‌شوند.

در آیین‌نامه مقرر گشته است، چنانچه در شرع و قانون، مجازاتی برای عمل انجام شده توسط روحانی، تعیین نشده باشد، قاضی می‌تواند با دلیل بر اساس نظر خود اقدام به صدور حکم نماید.

این اختیار وسیع اعطا شده به قاضی دادگاه ویژه روحانیت، از اهمیت پیگیری پرونده و موضوع توسط وکیل مجرب یا متخصص را می‌طلبد.

مراحل اعتراض به احکام دادگاه ویژه روحانیت

احکام دادگاه ویژه روحانیت از سوی محکوم‌ علیه (شخصی که رای بر علیه او صادر شده) یا شاکی یا قایم مقام قانونی مثلا وکیل قابل ‌اعتراض است. در صورت اعتراض نکردن در مهلت قانونی، حکم قطعی می‌شود.

امکان اعتراض از سوی دادستان کل ویژه روحانیت چه حکم قطعی باشد یا غیر قطعی، نیز وجود دارد و پرونده جهت رسیدگی به دادگاه تجدیدنظر ‌ویژه روحانیت ارسال می‌گردد.

اگر در پی اعتراض، قاضی متوجه اشتباه خود در حکم صادره شود (اشتباه جزئی که به اساس رأی لطمه وارد نکند مثلا نام متهم اشتباه و به غلط تایپ شود)، رأی اصلاحی صادر می‌نماید. در غیر این صورت پس از نقض حکم، پرونده جهت رسیدگی در شعبه دیگر به دفتر دادگاه بازگردانده می‌شود.

پس از وصول پرونده

دادگاه تجدید نظر ‌ویژه که مرجع رسیدگی به اعتراض است بعد از رسیدگی:

یا رأی را تایید می‌کند.(اگر رأی صحیح و مطابق با موازین شرع و قانون باشد)
یا در رای اشتباهی صورت گرفته باشد، رأی اصلاحی صادر می‌شود (اگر رأی متضمن اشتباه جزئی در محاسبه یا استناد به ماده باشد که به اساس رأی لطمه‌ای وارد نباشد)
در مواردی که تحقیقات انجام شده در پرونده کامل نباشد، رای نقض و باطل می‌شود و پرونده به دادگاه نخستین رسیدگی‌کننده با تعیین موارد نقص تحقیقات بازگردانده می‌شود (اگر ایراد رأی ناشی از نقص تحقیقات باشد)
نقض رأی و رسیدگی مجدد و صدور رای جدید (اگر رای صادره ایراد اساسی داشته باشد)

رأیی که دادگاه تجدیدنظر ویژه روحانیت صادر می‌کند، قطعی و غیرقابل اعتراض می‌باشد.

دادگاه تجدیدنظر ویژه روحانیت، از یک رئیس و دو مستشار تشکیل می‌شود و تصمیم گرفتن با اکثریت آرا می‌باشد و رئیس دادگاه ویژه روحانیت منصوب از جانب رهبری است و رئیس شعبه اول دادگاه تجدیدنظر‌ ویژه روحانیت نیز می‌باشد.

امکان اعاده دادرسی (رسیدگی مجدد به پرونده)، با تقاضای محکوم‌علیه یا قائم‌‌مقام قانونی و دادستان کل ویژه روحانیت امکان‌پذیر است. مرجع رسیدگی و اتخاذ تصمیم دادگاه تجدیدنظر ویژه روحانیت می‌باشد و امکان حضور و اظهارنظر از سوی دادستان منصوب یا نماینده آن در جلسه رسیدگی وجود دارد.

نکته

نکته بسیار مهم در دعاوی طرح شده در دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت که بسیاری به آن توجه نمی‌نمایند این امر است، که طبق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص انتخاب وکیل توسط اصحاب دعوی مصوب سال ۱۳۷۰، تبصره یک مقرر می‌دارد که اصحاب دعوی (شاکی و روحانی) دادگاه ویژه روحانیت نیز حق انتخاب وکیل دارند و دادگاه تعدادی از روحانیون صالح را به عنوان وکیل مشخص می‌کند تا از میان آن‌ها به انتخاب متهم، وکیل انتخاب گردد.

پس شاکی دعوا می‌تواند وکیل متخصصی را که آگاه به جزئیات دقیق قانون باشد، بدون محدودیت که نیاز نیست حتماً هم روحانی باشد، انتخاب نمایند، برعکس خوانده دعوا (روحانی) در این دادگاه که می‌بایست وکیل روحانی مورد تایید دادگاه ویژه را انتخاب نماید.

وکیل متخصص جهت اعلام وکالت در دیوان عالی کشور

پیچیدگی قوانین و تغییرات قوانین، مراجعه به وکیل متخصص در پرونده دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت را ضرورتی اجتناب‌ناپذیر نموده است.

همان‌ طور که مطلع هستید، جزئیات و تخصصی بودن دعاوی که قابل ‌طرح در دادگاه ویژه روحانیت این امر را می‌طلبد که جهت جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه، قبل از هرگونه اقدامی، لازم است تا با مشاور و وکیل متخصص در پرونده‌های دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت، مشاوره حقوقی انجام شود.

مشاوره حقوقی صحیح و تخصصی با وکلای باسابقه دادگستری و مسلط به قوانین جدید و تغییرات قوانین و برخورداری از هوش قضایی کافی، می‌تواند از اتلاف وقت و سرمایه موکل، جلوگیری نموده و باعث تقویت منافع وکیل و موکل باشد.

موسسه حقوقی بین‌المللی مهرپارسیان آمادگی ارائه هرگونه خدمات حقوقی را دارد.