قرار دستور موقت

امروز با موضوع بررسی نکات قرار دستور موقت با شما هستیم.

آیا درباره شرایط صدور دستور موقت سوالی دارید؟ از چگونگی رسیدگی به درخواست صدور دستور موقت در دادگاه اطلاع دارید؟

مشاوره حقوقی درباره شرایط صدور دستور موقت چگونه است؟

هدف از صدور دستور موقت چیست؟

همه چیز درباره قرار دستور موقت

هدف از مراجعه به دادگاه­ها همیشه گرفتن حکم در ماهیت دعاوی نیست، گاهی هدف از این مراجعه در امنیت قرار دادن خواسته اصلی است.

دستور موقت یکی از راه­های این تأمین امنیت است که تحت عنوان دادرسی فوری در آیین دادرسی مدنی پیش­بینی گردیده است. دستور موقت وضع شده تا حکمی که بعداً صادر می­شود قابلیت اجراء داشته باشد، نه اینکه فوراً به ماهیت دعوا رسیدگی شود.

در واقع هرگاه خواسته دعوا تعهدات شخصی باشد به دستور موقت متوسل می­شویم (یعنی خواسته دعوی با خواسته دستور موقت متفاوت باشد)، اما هرگاه خواسته دعوا مال باشد (عین معین) به دستور موقت متوسل می­شویم (یعنی خواسته دعوا باید با خواسته تأمین مطابق باشد).

دستور موقت نهادی است که در بیشتر دعاوی خواهان و یا وکیل او اصرار دارد ان­ را حتی قبل از اقامه دعوا به­کار گیرد. یکی از شرایط استفاده از این نهاد این است­که اصل دعوا باید طرح شده یا قابل طرح باشد.

همانطور که از نام دستور موقت برمی­آید با این نهاد نباید اقدامی را به ­طور همیشگی مقرر نمود یا اقدامی را در دستور قرار داد که ماهیتاً همیشگی است.

پس اموری مثل رد مال به خواهان و پرداخت دین که قاعدتاً باید پس از رسیدگی اصلی مورد حکم واقع شود نمی­تواند مورد دستور موقت قرار گیرد. همچنین دادگاه باید فوریت را احراز کند. اثبات فوریت با درخواست ­کننده درخواست است.

این فوریت باید در زمان رسیدگی به درخواست وجود داشته باشد. اگر وضعیت فوری که خواهان برای پیشگیری ان تقاضای دستور موقت می­کند با هزینه و سختی زیادی قابل جبران باشد امکان رد درخواست وجود دارد، اما وقتی که ضرر قابل جبران نیست صدور دستور موقت الزامی است. دادگاه می­تواند برای احراز این امور از نظریه کارشناس استفاده کند.

خسارت احتمالی برای صدور دستور موقت

اجرای دستور موقت معمولاً خساراتی را به خوانده وارد می­کند، به همین دلیل قانون‌گذار در ماده ۳۱۹ دادگاه را مکلف به اخذ تأمین مناسب از خواهان نموده است.

این تأمین می­تواند وجه نقد (که معمولاً به این­صورت تعیین می­شود) یا مال دیگری (به ­طور مثال مال غیرمنقول ثبت شده) باشد و میزان و مهلت پرداخت ان را دادگاه تعیین می­کند.

معسرین و اشخاصی که از پرداخت هزینه دادرسی معاف می­شوند نیز ملزم به دادن این نوع تأمین و خسارت احتمالی هستند. معمولاً میزان تأمین با توجه به ارزش واقعی خواسته و بین پانزده تا بیست درصد ان و بررسی عواملی چون طول مدت احتمالی دادرسی، ارزش و قوت ادله، میزان فوریت و در صورت لزوم با استفاده از نظر کارشناس تعیین می­گردد. اگر تأمین در مهلت تعیینی دادگاه پرداخت نشود قرار رد درخواست دستور موقت صادر می‌­شود.

نحوه استرداد خسارت احتمالی دستور موقت

در مورد آزاد نمودن تأمین سپرده شده باید گفت صرف صدور دستور موقت موجب خسارت نمی­‌شود؛ بلکه از اجرای دستور است که ممکن است خساراتی برای خوانده دعوا به­ بار آید.

در نتیجه قبل از اجراء دستور خواهان می­‌تواند درخواست خود را مبنی بر اخذ دستور موقت استرداد کرده و خسارت احتمالی سپرده شده توسط خود را آزاد کند.

اما اگر دستور موقت اجراء شود خواهان باید تا صدور رأی نهایی در دعوای اصلی صبر کند و در صورت پیروزی در این دعوا تأمین وی آزاد می­شود و نیازی به جبران خسارات احتمالی خوانده نیست.

اما در صورتی که با هر نوع رأی نهایی دعوای خواهان شکست بخورد خوانده می­تواند خسارات ناشی از اجرای دستور موقت را از او مطالبه کند. از اینرو دستور موقت با صدور رأی بدوی منتفی نمی­شود، بلکه اصولاً تا صدور رأی نهایی باقی می­ماند؛ مگر اینکه در دادگاه تجدیدنظر با اعتراض خوانده فسخ شود.

درخواست دستور موقت چه زمانی پذیرفته می شود؟

درخواست دستور موقت می­تواند قبل از اقامه دعوا یا ضمن ان و یا  حتی پس از اقامه ان مطرح گردد. هرگاه درخواست ضمن اقامه دعوا یا قبل از ان شود باید به دادگاهی تقدیم شود که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد. در اینجا درخواست باید بر روی برگ­های چاپی مخصوص دادخواست تنظیم شود.

همچنین در اینجا خواهان باید حداکثر ظرف بیست روز از تاریخ صدور دستور موقت ( نه تاریخ ابلاغ یا اجرای دستور) اصل دعوا را در دادگاه صالح اقامه و گواهی ان­را به دادگاه صادرکننده دستور موقت ارائه کند. چنانچه درخواست دستور موقت پس از اقامه دعوا باشد قاعدتاً به دادگاهی تقدیم می­شود که دعوای اصلی در انجا مطرح است.

طرح درخواست در این زمان می­تواند روی برگهای معمولی و حتی در جلسه دادرسی به­ طور شفاهی باشد.

درخواست دستور موقت در کدام دادگاه بررسی می شود؟

طبق ماده ۳۱۲ هرگاه موضوع درخواست دستور موقت در مقر دادگاهی غیر از دادگاه صالح به رسیدگی به اصل دعوا باشد، درخواست باید در ان دادگاه به عمل آید، اگرچه این دادگاه  صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را نداشته باشد.

مانند اینکه ملکی در مقرر یک دادگاه باشد، هرچند که دادگاه صالح برای رسیدگی به دعاوی ناشی از معاملات این ملک به فرض دادگاه محل اقامت خوانده باشد. اگر خواهان درخواست خود را از دادگاهی به­عمل آورد که موضوع دستور موقت در حوزه ان نیست صدور قرار عدم صلاحیت معنا ندارد و قراری که صادر می­شود قرار رد درخواست است.

اگر خواهان ظرف بیست روز از تاریخ صدور دستور موقت دعوای اصلی خود را در دادگاه صالح اقامه نکند، طرف مقابل پس از پایان مهلت بیست روزه حق دارد رفع اثر از دستور موقت را از دادگاه درخواست کند و این حق تا زمانی که دستور موقت پابرجاست قابل اعمال است.

پس اگر اقامه دعوا خارج از این مهلت باشد حق خوانده در درخواست رفع اثر زایل نمی­گردد. با اقامه دعوای اصلی ظرف مهلت بیست روزه نیز، حتی در صورت نقص دادخواست دادگاه نمی­تواند از دستور موقت رفع اثر کند.

برای رسیدگی به درخواست دستور موقت اصل تناظر رعایت می­شود. یعنی اصولاً در این موارد وقت رسیدگی تعیین و طرفین دعوت می­شوند؛ اما از انجا که دستور موقت از امور فوری است فاصله روز رسیدگی تعیینی و زمان تقدیم دادخواست معمولاً کوتاه است و به ­اندازه ای است که فرصت تدارک دفاع وجود داشته باشد.

به همین علت قانون مقرر داشته در مواردی که فوریت امر اقتضاء می­کند بدون تعیین وقت و دعوت از طرفین و حتی در اوقات تعطیل و یا محل غیر دادگاه به دستور موقت رسیدگی شود و احراز این فوریت به نظر قاضی واگذار شده است.

برای احراز فوریت دادگاه می­تواند به مواردی از جمله استماع اظهارات طرفین، قرار کارشناسی و معاینه محل، تحقیقات محلی توجه کند.

قرار دستور موقت قابل فرجام نمی­باشد و مستقلاً قابل تجدیدنظر هم نیست، اما شخصی که دستور موقت علیه او صادر شده، می­تواند ضمن تجدیدنظرخواهی از رأی دعوای اصلی نسبت به قرار نیز تجدیدنظرخواهی کند. قرار دستور موقت قابل اعاده دادرسی هم نیست؛ زیرا تنها احکام قابلیت اعتراض اعاده دادرسی را دارا هستند.

همچنین صدور دستور موقت مستلزم تأیید رئیس حوزه قضایی است. این مقام تنها می­تواند در مواردی که دستور موقت در موضوعی صادر شده که اصولاً نمی­تواند موضوع دستور موقت قرار گیرد از تأیید ان خودداری کند.

قرار لغو دستور موقت

در مورد اثر صدور قرار دستور موقت باید گفت به ­صراحت ماده ۳۱۷ صدور ان هیچ تأثیری در اصل دعوا نخواهد داشت. بنابراین اگر درخواست دستور موقت پذیرفته شود دادگاهی که به اصل دعوا رسیدگی می­کند، می­تواند در ماهیت دعوا حکم به بی­حقی و محکومیت خواهان دهد. از طرف دیگر رد شدن درخواست دستور موقت تأثیری در شکست قطعی خواهان ندارد.

با مرتفع شدن جهت صدور دستور موقت دادگاه صادر کننده ان­را لغو می­کند و اگر اصل دعوا در دادگاه مطرح باشد همین دادگاه دستور را لغو می­کند.

مانند اینکه دستور موقت برای پیش­گیری از امری باشد و ان امر اتفاق افتاده باشد و یا برای الزام به کاری باشد که از قبل ان کار انجام شده است. همچنین اگر خوانده دعوا تأمینی متناسب با موضوع دستور موقت بدهد دادگاه در صورت مصلحت از دستور رفع اثر می­کند. مثلاً خوانده معادل ارزش مال موضوع قرار دستور موقت وجه نقد در صندوق دادگستری بسپارد.

قرار دستور موقت مانند اکثر آرای دادگاه­ها اگر از سوی شخصی که قرار علیه او صادر شده اجراء نگردد، از طریق توسل به راهکارها و اجبار قانونی به اجرا گذاشته خواهد شد و ذی­نفع می­تواند با استفاده از مقررات اجرای احکام او را مجبور به اجرا کند. برای مثال در توقیف مال یا منع از انجام امری یا اجبار به انجام عملی از این مقررات استفاده می­شود.

وکیل و مشاور حقوقی دستور موقت

مؤسسه حقوقی بین‌المللی و داوری طلیعه عدالت و مهر پارسیان، با بهره گیری از خدمات بیش از یکصد وکیل پایه یک دادگستری و کارآموزان وکالت، با تدقیق در قوانین و مقررات مربوط به آیین دادرسی مدنی و نهاد حقوقی «دستور موقت»، همواره راهگشای بسیاری از شهروندان محترم در جهت احقاق حقوق قانونی اشان بوده است.

وکلای رسمی این مؤسسه با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی موجود در دادگاه های بدوی و عالی، به منظور رعایت مصلحت و غبطه ی موکلین، همواره بهترین روش های قانونی را جهت جلوگیری از تضییع حقوق حقه ی موکلین و مراجعین ارائه می‌نمایند. بدیهی است استفاده از خدمات تخصصی وکلای زبده و متخصص در امور حقوقی، از وقوع بسیاری از مشکلات پیشگیری می‌نماید.

گروه وکلای رسمی مهر پارسیان، متشکل از وکلای پایه یک دادگستری، کارشناسان رسمی دادگستری املاک، قضات بازنشسته و اساتید برتر حقوق در ایران، آماده پذیرش کلیه دعاوی عزیزان در پرونده های خانواده، کیفری، حقوقی و ثبتی می باشد.

شماره های تماس دفتر وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

جهت انتخاب بهترین وکیل حقوقی در ایران، و مشاوره با همکاران موسسه حقوقی و داوری بین المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان، در روزهای شنبه الی چهارشنبه از ساعت ۹ الی ۱۸ و پنج شنبه از ساعت ۹ الی ۱۴ با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید.

۰۲۱-۸۸۷۹۵۴۰۸

۰۲۱-۸۸۷۹۶۱۴۳

۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۵

در خارج از ساعات اداری اعلام شده و جهت مشاوره آنلاین با وکیل حقوقی نیز می‌توانید از طریق تکمیل فرم از طریق سایت گروه وکلای مهر اقدام فرمایید.

گروه وکلای رسمی مهر پارسیان