شرایط مطالبه وجه سفته از ضامن

با بررسی شرایط مطالبه وجه سفته از ضامن همراه شما هستیم.

بررسی شرایط مطالبه وجه سفته از ضامن

به گمان برخی ­ها سفته یک تکه کاغذی بیش نیست، ولی هنگامی که این کاغذ کامل نوشته شود و تمام اطلاعات لازم را داشته باشد، به یک سند قانونی بطورکامل معتبر و قابل استناد تبدیل می‌شود، سفته درواقع برگه‌ای است که برای تعهد و ضمانت بین طرفین رد و بدل می‌شود.

تعهدهایی چون، تعهد به حسن انجام یک کار، تعهد به اتمام رساندن یک پروژه، تعهد پرداخت یک مبلغ در زمان مقرر و… ضامن سفته، کسی است که پشت آن را امضاء می‎کند (به اصطلاح پشت‌ نویسی یا ظهرنویسی) و با این امضاء درواقع مسئولیت ضمانت آن مبلغ را به عهده می‎گیرد که با این کار همه مسئولیت ‌های صادرکننده سفته (سفته ­کش) به او هم منتقل می‌شود و اگر صادرکننده متعهد به مبلغ خاصی شود، او نیز متعهد خواهد بود و اگر صادرکننده طرف یک دعوای حقوقی قرار بگیرد، او هم طرف دعوی است و باید به یاد داشت که، شکایت از ضامن سفته، زمانی کاربرد دارد که خود صادرکننده به هر دلیلی مبلغ را نپرداخته باشد یا تعهد مورد ضمانت را نقض کرده باشد.

 ضمانت

قراردادی است که به­ واسطه آن یک شخص عهده­ دار کار شخص دیگری شود، به بیان دیگر ضمانت عقدی است که برای ایجاد اطمینان و اعتماد منعقد می­گردد، چرا که این اطمینان باید برای فرد طلبکار ثابت شود. بنابراین در موردی که شخص طلبکار به فرد بدهکار اطمینان نداشته باشد، بدهکار باید ضامنی را حاضر کند که درصورت عدم پرداخت دین، عهده دار مسئولیت او شود.

ارکان عقد ضمانت

عقد ضمان دارای ارکان خاصی می­ باشد که عبارتند از؛

ضامن

شخصی که باید پرداخت دین مدیون و بدهکار را نسبت به طلبکار عهده دار شود و ضامن باید شخصی معتبر و دارای اهلیت باشد.

مضمون­ له

طلبکار و دائن که قرارداد ضمانت به نفع و برای اطمینان او نوشته می­ شود.

مضمون­ عنه

همان مدیون و بدهکار می­ باشد، ضامن از طرف او پرداخت دین و مال را تضمین می­کند.

انواع ضمانت

انواع ضمانت در ۲ دسته ­بندی به شرح ذیل قابل بیان است که عبارتند از؛

ضمان نقل ذمه به ذمه

ضمان نقل ذمه به ذمه یعنی چیزی که بر ذمه ی فرد بدهکار است به کلی از او ساقط می ­شود و به عهده ضامن قرار می­ گیرد. بعد از ثبت ضمانت، مدیون بری الذمه می­گردد. البته لازم به ذکر است که در این وضعیت مدیون، دیگر به شخص طلبکار دینی ندارد اما نسبت به ضامن متعهد خواهد بود.

ضمان ضم ذمه به ذمه

بعد از عقد ضمان، شخص بدهکار همچنان نسبت به طلبکار متعهد است و در مقابل او مسئول خواهد بود. به ­تعبیر دیگر، مدیون متعهد می­ماند و شخص ضامن نیز در مقابل مضمون له متعهد می­ گردد و این نوع از ضمانت خود به دو شاخه تقسیم می­ شود که عبارتند از؛

ضمان ضم ذمه به ذمه تضامنی

در این نوع ضمان، مضمون له می­تواند طلبش را هم از ضامن یا مضمون عنه وصول کند.

ضمان ضم ذمه به ذمه وثیقه ای

اما در این نوع ضمان مضمون له باید ابتدا به مضمون عنه مراجعه نماید و اگر مضمون عنه از وصول دین به مضمون­ له عاجز بود باید به ضامن رجوع نمود.

انواع ضمانت در سفته

• حسن انجام یک کار،
• به پایان رساندن یک پروژه خاص،
• افشاء نکردن اطلاعات محرمانه سازمان،
• کارکردن تا پایان مدت قرارداد،
• خوش‌ رفتاری در محیط کار،
•  پرداخت مبلغ یک قرارداد در آینده.

مسئولیت ضامن سفته

لازم به ذکر است که، مسئولیت ضامن، به عنوان مسئولیت «مضمون عنه» (کسی که ضمانت شده است) شناخته می‌شود، یعنی در هر سند قانونی (ازجمله سفته و چک) دارنده سند تجاری اگر بتواند به مضمون عنه یا فرد مورد ضمانت رجوع کند، به ضامن هم می‌تواند رجوع کند. ازجمله برای وصول مبلغ یا تعهد و اگر صادرکننده سفته فوت کند یا ورشکست شود، مسئولیت ضامن به جای خود باقی خواهد ماند، مگر اینکه طلبکار یا دارنده سفته از وجه خود بگذرد.

همچنین بعد از پرداخت وجه، ضامن می‌تواند به مضمون عنه رجوع کرده و پولش را از او طلب کند. تفاوت مسئولیت ضامن و ظهرنویس (پشت ‌نویس) این است که ضامنی که ضمانت ظهرنویس را کرده، فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت کرده باشد. این یعنی اگر مضمون عنه به هر دلیل رفع مسئولیت شود، مسئولیت از روی ضامن نیز برداشته می‎شود. در بعضی از موارد، امضاء ظهرنویس ممکن است مجعول باشد و شخصی که ضمانت او را به عهده گرفته باشد هم از ضمانت بری خواهد شد.

سفته یک سند برای ضمانت است و بسیاری از اوقات، از اشخاص گرفته می‎شود تا شرکت، سازمان یا طرف قرارداد مطمئن شود که تعهد آن فرد بطور حتم اجرا خواهد شد که در صورت اجرا نشدن تعهد، سفته به اجرا گذاشته شده یا به اصطلاح وصول می‌شود. اگر فرد صادرکننده سفته، این کارها را انجام ندهد، دارنده می‌تواند فرآیند شکایت از ضامن سفته را شروع کند و طلبش را از او بگیرد. برای مثال اگر کارمندی بدون استعفای رسمی، در مدت قراردادش ناگهان شرکت را ترک کند. درواقع وقتی که کسی سفته‎ای را امضاء می‎کند، این امکان را به گیرنده می‎دهد که آن را هر زمانی با به هم خوردن تعهد به اجرا بگذارد. البته که باید نام و نام خانوادگی گیرنده به صورت کامل روی آن ذکر شود و الا هرکسی می‎تواند آن را وصول کند و درصورت پرداخت نشدن سفته، ضامن مسئولیت پرداخت را به عهده دارد.

طبق قانون مدنی، عقد ضمان بین شخص ضمانت ‌کننده (ضامن) و شخص طلبکار منعقد می‎شود و درواقع رکن اصلی این عقد، یک تعهد است که ضامن برای ادای دین مدیون به مضمون له (طلبکار) به عهده می‎گیرد. البته فراموش نکنید که ضامن می‌تواند در هنگام امضاء سفته، عنوان کند که خود دین مدیون را به عهده می‌گیرد و تعلیق عقد ضمان (حالتی که شخص ضمانت خود را معلق به عدم پرداخت مدیون کند)، عقد را باطل می‌کند که در این حالت ضامن فقط می‎تواند التزام به تأدیه را بعد از عقد ضمان، وابسته به عدم تأدیه مدیون اصلی کند.

مراحل شکایت از ضامن

شکایت از ضامن سفته درصورتی ممکن است که خود صادرکننده به عنوان صاحب امضاء، از دادن پول خودداری کرده باشد. در چنین موقعیتی، شخص دارنده سفته این امکان را دارد که در مراجع قضایی علیه ضامن (که همان مسئولیت‌ های صادرکننده را دارد) شکایت کیفری طرح کند، پس مراحل شکایت از ضامن سفته، دقیقا برابر با مراحل شکایت از خود صادرکننده است و برای شکایت از ضامن سفته‏ای که پرداخت نشده، این مراحل می­بایستی مورد توجه قرار بگیرد؛

• به تاریخ روی سفته‏ ها توجه شود که با رسیدن تاریخ سررسید دارنده می‌تواند برای شکایت از ضامن سفته و وصول وجه اقدام کند.
• اگر صادرکننده به تعهد خود عمل نکند، دارنده ۱۰ روز برای مطالبه سفته و صدور واخواست فرصت دارد و ۱ سال برای طرح دعوی.
• اگر بیشتر از ۱۰ روز صبر شود، متاسفانه نمی‎توان از امکان توقیف اموال صادرکننده استفاده کرد.
• باید کلیه مدارک و اسناد مورد نیاز (که بر پرداخت نشدن وجه سفته دلالت دارند) را جمع‎آوری کرد.

مدارک قابل ارائه به دادگاه برای مطالبه وجه سفته از ضامن

مدارکی که قابل ارائه به دادگاه برای مطالبه وجه سفته از ضامن، به شرح ذیل عبارتند از؛

• اظهارنامه،
• گواهی ابلاغ،
• واخواست سفته،
• کپی برابر اصل سفته،
• کپی برابر اصل کارت ملی طلبکار،
• اصل وکالتنامه وکیل.

مرجع صالح رسیدگی به دعوای مطالبه وجه سفته از ضامن

طبق «قانون آئین ­دادرسی مدنی» و «قانون شوراهای حل اختلاف» باتوجه به مبلغ سفته نیز دو نوع مرجع جهت رسیدگی به درخواست مطالبه وجه سفته از ضامن صالح هستند که به شرح ذیل عبارتند از؛

 شورای حل اختلاف

در دعاوی مطالبه وجه سفته ­هایی با مبلغ کمتر از ۲۰ میلیون تومان، صالح به رسیدگی است.

دادگاه حقوقی عمومی

در دعاوی مطالبه وجه سفته ‌هایی با مبلغ بیشتر از ۲۰ میلیون تومان، صالح به رسیدگی است.

شورا یا دادگاه، فرد صادرکننده سفته را فرا می‌خواند و قرار تأمین صادر می‌کند. جلسه رسیدگی به دعوی تشکیل می‌شود و فرد بدهکار نیز به این جلسه خوانده خواهد شد، طبق قانون چگونگی اجرای محکومیت‌ های مالی شکایت از ضامن سفته می‎تواند منجر به حکم پرداخت عین مال شود، یعنی ضامن باید عین آن مال را تمام و کمال به طلبکار پرداخت کند. اگر این مال به صورت داوطلبانه پرداخت نشود، دادگاه از فرد می‎گیرد و به طلبکار تقدیم می‎‌کند (یا اموال را ضبط می‏‎کند) اگر ادعای اعسار ضامن ثابت شود، دادگاه به او فرصت می‏‎دهد تا بدهی را به صورت اقساطی پرداخت کند.

امتیازهای اسناد تجاری

طبق قانون تجارت، مسئولیت تضامنی صاحبان امضاء سفته که مختص اسناد تجاری است و  عدم امکان صدور قرار تأمین خواسته مگر با ایداع خسارت احتمالی که رویه قاطع قضایی و دکترین مؤثر حقوقی، مؤید مراتب فوق بوده و به انگیزه عدم واخواست سفته ‌های مدرک یک دعوای بدوی، سفته ‌های مذکور فقط در حد یک سند عادی ذمه ‌آور، قابلیت شناسایی و تشخیص را واجد گردیده که فقط وجه آن ‌ها از متعهد مربوطه (صادرکننده) قابل مطالبه خواهد بود و هیچگونه مسئولیتی متوجه ظهرنویس مربوطه نمی‌باشد.

آثار ناشی از عدم واخواست سفته در مهلت قانونی

اگر سفته مستند دعوا از سوی دارنده آن‌ ها در مهلت قانونی واخواست نشده باشد، این سفته‌ در حد یک سند عادی تعهدآور تلقی می‌شود و فاقد امتیازها و ویژگی‌ ها و خواص اسناد تجاری است و به همین علت دو اثر مهم اسناد تجاری به شرح ذیل از آن‌ ها زایل می‌گردد که عبارتند از؛

• از بین رفتن مسئولیت تضامنی صاحبان امضاء،
• از بین رفتن امکان صدور قرار تأمین خواسته بدون ایداع خسارت احتمالی.