شیوه­ های حل و فصل غیرقضایی

با بررسی موضوع شیوه­ های حل و فصل غیرقضایی (Alternative Dispute Resolution) اختلافات همراهتان هستیم.

هنگام بروز اختلاف ناشی از قراردادهای بین ­المللی اولین راه حلی که برای حل و فصل آن به ذهن می‌رسد، مراجعه به مراجع قضایی است. اما این روش ممکن است همیشه بهترین راه حل نباشد. از جمله ایرادات وارده به این شیوه که منجر می‌شود طرفین به سوی روش دیگری بروند، می­توان بدین موارد ذیل اشاره کرد:

• طولانی شدن فرآیند رسیدگی به اختلافات.
• بالا بودن هزینه های دادرسی.
• بروکراسی تشریفات قضایی.

ازآنجا که قرارداد حاصل توافق و تراضی طرفین یک رابطه قراردادی است، برای حل و فصل اختلافات ناشی از این قرارداد طرفین می­توانند شیوه­ هایی غیر از رسیدگی قضایی را مورد توافق قرار داده و جزو شروط قراردادی بی­آورند.

شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات ناشی از قراردادهای بین ­المللی

فرآیندهایی هستندکه طرفین می‌توانند با استفاده از آن‌ها اختلافاتشان را بدون نیاز به مراجعه به دادگستری و به صورت دوستانه حل و فصل کنند. به این شیوه‌ها راهکارهای حل و فصل خصوصی اختلافات از سوی افراد نیز گفته می‌شود. این روش‌ها عبارت‌اند از؛

• مذاکره مستقیم
• سازش
• میانجی‌گری
• داوری

نکته: به این شیوه‌ها راهکارهای حل و فصل خصوصی اختلافات از سوی افراد نیز گفته می‌شود.

نکته: مهم‌ترین ویژگی این راهکارها، ماهیت غیرقضایی و غیردولتی آن‌ها است.

ویژگی‌های مشترک شیوه‌های جایگزین حل و فصل اختلافات غیرقضایی (ADR)

1. اساس این شیوه‌ها توافق و تراضی طرفین اختلاف است. بنابراین طرفین در این شیوه­ ها آزادی عمل بیشتری دارند.
2. به جزءداوری، نتیجه استفاده از شیوه‌های جایگزین حل و فصل اختلافات الزام‌آور نبوده و اگر طرفین از آن رضایت نداشته باشند، می‌توانند آن را رد کنند.
3. تشریفات این روش‌ها کمتر از مراجعه به مراجع قضایی بوده و این امکان را در اختیار طرفین قرار می‌دهد که اختلاف خود را مسالمت­ آمیز حل و فصل کنند.
4. هزینه انجام این شیوه‌ها بسیار کمتر از هزینه مراجعه به مراجع قضایی است.

دلیل استقبال از شیوه­ های جایگزین حل و فصل اختلاف غیرقضایی

تمام اوصافی که عنوان شده برای شیوه‌های جایگزین حل و فصل اختلافات را می‌توان از جمله دلایل استقبال افراد از آن‌ها دانست. هم‌چنین، مشارکت موثر افراد در پایان دادن به اختلاف ایجاد شده، یکی دیگر از دلالیل این امر است. برای مثال: طرفین دعوا مستقیماً در انتخاب شخص ثالث برای داوری یا میانجی‌گری دخیل بوده و این امکان برای آن‌ها موجود است که با توجه به موضوع مورد اختلاف، فردی را انتخاب کنند که دانش کافی از آن داشته باشد. هم‌چنین تشریفات ثابت لازم در فرآیند دادرسی دادگستری در این روش‌ها جایگاهی نداشته و خود طرفین اختلاف می‌توانند آیین رسیدگی و قانون حاکم را انتخاب کنند.

شیوه‌های رایج جایگزین حل و فصل اختلافات غیرقضایی چیست؟

مذاکره

شاید بتوان گفت، ساده‌ترین روش جایگزین حل و فصل اختلافات مذاکره است که در آن فردی که به هر دلیلی در رابطه خود با طرف دیگر اختلافی را مشاهده می‌کند می‌تواند با دعوت از آن طرف مقابل برای رفع آن تلاش کند. در صورتی­که موضوع اختلاف تخصصی باشد استفاده از کارشناسان متخصص در آن زمینه می‌تواند امکان حصول توافق را به مقدار زیادی افزایش دهد.

نتیجه حاصل شده از این شیوه غیر الزام‌آور بوده و طرفین می‌توانند در هر زمان به سایر روش‌ها متوصل شوند. حتی اگر هم اختلاف به دادگاه یا داوری ارجاع داده شده باشد، باز هم طرفین می‌توانند به صورت خصوصی از طریق مذاکره اختلاف را حل کرده و نتیجه آن را به مرجع رسیدگی اعلام کنند.

سازش یکی دیگر از این روش‌ها است که کاربرد آن زمانی مشخص می‌شود که امکان برقراری جلسات مذاکره مستقیم به دلیل مخالفت طرفین وجود نداشته باشد. در این روش از فرد دیگری به عنوان واسطه در حل و فصل اختلاف استفاده می‌شود.

سازش

از دیگر شیوه­های حل و فصل اختلافات غیرقضایی است. کاربرد این شیوه زمانی نمایان می‌شود که برقراری مذاکره نتیجه بخش نبوده. سازش اقدامی است به منظور نزدیک کردن مواضع طرفین اختلاف از طریق ارائه پیشنهادهای لازم جهت حل و فصل اختلافات. به موجب سند داوری بین­المللی سازش از طریق کمیسیون های 3 یا 5 نفره متشکل از افراد مورد اعتماد طرفین برگزار می­شود.

میانجی‌گری

ازدیگر روش­های حل و فصل غیرقضایی، می­توان به میانجی‌گری اشاره داشت که در آن از فرد ثالث برای حل و فصل اختلافات استفاده می‌شود. تفاوت سازش و میانجی‌گری در این است که در میانجی‌گری، شخص ثالث سعی می‌کند پیشنهاداتی را به طرفین ارائه کند تا در نهایت به حصول توافق ترغیب شوند. این روش هم مانند روش‌های قبلی غیر الزام‌آور بوده و طرفین الزامی مبنی بر قبول پیشنهادات ارائه شده ندارند.

داوری

شاید بتوان گفت که داوری یک نهاد غیرقضایی رسیدگی­کننده به اختلافات است که به موجب موافقتنامه داوری (گاه به شکل شرط ضمن قرارداد اصلی و گاه در قالب یک قرارداد مستقل) طرفین ارجاع اختلاف ناشی از رابطه قراردادی خود را به داوری مورد توافق قرار می­دهند. خواه به صورت داوری فردی (یک داور مرضی الطرفین) یا تعدد داوران (معمولا 3داور که هر کدام از طرفین یک داور انتخاب نموده و اجماع دو داور منتخب داور سوم یا سرداور را تعیین می­نمایند) یا از طریق داوری سازمانی. برخلاف سایر شیوه‌های جایگزین حل و فصل اختلافات، نتیجه فرآیند داوری به صورت تک مرحله‌ای صادر شده، الزام‌آور بوده و طرفین امکان تجدیدنظر از آن را ندارند. ولی با شروط پیش­بینی شده در قانون داوری طرفین می­توانند نسبت به رای داوری اعتراض و تقاضای ابطال رای داور را از دادگاه صالح به رسیدگی به اصل دعوا را، بنمایند.

کاربرد روش­ های جایگزین حل و فصل اختلاف غیرقضایی

طرفین توافق می‌نمایند، در صورت بروز هر گونه اختلاف ناشی از یا مرتبط با قرارداد حاضر، ارجاع امر برای رسیدگی و حل اختلاف بر اساس مقررات شیوه‌های جایگزین حل و فصل اختلافات را مد نظر قرار دهند که این امر با گنجاندن شرط رجوع اختیاری یا اجباری به شیوه‌های جایگزین حل و فصل اختلافات در قراردادهای بین­المللی، به طور معمول در متن قراردادهای مذکور حاصل می‌شود. به این نحوکه، در قراردادهای بین­المللی ذکر می‌شود که در صورت بروز اختلاف؛

1. در مرحله اول طرفین سعی بر استفاده از مذاکره جهت حل اختلاف خود بنمایند.
2. در صورت عدم حصول نتیجه، مرجعی به عنوان میانجی‌گر انتخاب شده است که به آن مراجعه می­کنند.
3. و درصورتی­که نتیجه حاصل نشود، امکان مراجعه به مرجع داوری (فردی یا تعدد یا موردی یا سازمانی) پیش­بینی شده است.

همانطور که ملاحظه نمودید حل و فصل غیرقضایی اختلافات پیچیدگی­های زیادی دارند. با بهره‌گیری از وکلای باتجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهر پارسیان می­توانید، در این خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی (پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهرپارسیان، در حوزه حل و فصل اختلافات، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان همراهی می نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهد شد و از این بابت خیالتان راحت خواهد بود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس 88663925 یا 88663926 یا 88663927 در ارتباط باشید.