قرارداد ضمانت

با بررسی ماهیت، شرایط و آثار ناشی از انعقاد یک قرارداد ضمانت همراه شما هستیم.

از انواع قراردادهای کاربردی و مهم قرارداد ضمانت است، که در قانون مدنی تحت عنوان«عقدضمان»معرفی شده و  این قرارداد زمانی استفاه می‌شود که رابطه یا قراردادی از گذشته وجود داشته باشد، به تعبیر دیگر برای انجام ضمانت، باید از پیش تعهدی وجود داشته باشد تا این قرارداد، انجام آن تعهد را ضمانت کند و به­همین دلیل است که یکی از اوصاف این قرارداد، تبعی بودن آن است. یعنی اینکه قرارداد ضمانت تابع یک قرارداد دیگر است همانطور که قراردادرهن اینگونه است.

قرارداد ضمانت درواقع یک قراردادی است که در اکثر مواقع و در بیشتر قراردادها جزئی از آن قرارداد محسوب می‌شود. یعنی اینکه هم می‌توان ضمانت را به­صورت جداگانه تنظیم و امضا کرد و هم می‌توان در متن قرارداداصلی، درباره ضمانت یا ضامن نیز توضیح داد.

قرارداد ضمانت

یک قرارداد ضمانت، قراردادی است که در آن یکی از طرفین درصورتی­که طرف متخلف به تعهدات خود عمل نکند، به­عنوان ضامن عمل می­کند. قراردادهای ضمانت بیشتر در مواردی الزامی است که طرف به وام، کالا یا اشتغال نیاز داشته باشد. ضامن دراین­گونه قراردادها به طلبکار اطمینان می­دهدکه فرد نیازمند قابل اعتماد است و درصورت نکول مسئولیت پرداخت را برعهده می­گیرد. می­توان عقدضمان را به­عنوان قراردادی برای ایفای عهد یا رفع مسئولیت متخلف درصورت عدم انجام تعهد تعریف کرد.

قرارداد ضمانت ممکن است شفاهی یا کتبی باشد، ممکن است از رفتار طرفین صریح یا ضمنی باشد و در موردی که شواهدی دال­بر دخالت ضامن وجود داشته باشد، صرف عدم امضاء قرارداد از جانب وی برای ازبین­بردن شواهد قابل قبول دال­بر دخالت وی در معامله که منجر به این نتیجه می­شود که او عملکرد مناسب را تضمین کرده است کافی نیست.

نکته: عقدضمان یک قرارداد ثانویه است که از یک قرارداد اولیه بین طلبکار و مدیون اصلی ناشی می­شود.

اطراف قرارداد ضمانت

قرارداد ضمانت یک توافق سه­جانبه است که شامل بدهکار اصلی، ضامن و طلبکار است که3طرف قرارداد وجوددارد؛

• بدهکاراصلی-کسی که وام می­گیرد یا مسئول پرداخت است و درصورت عدم پرداخت ضمانت­نامه به او داده می­شود.
• طلب­کار-طرفی که چیزی با ارزش را برای قرض دادن داده است و می‌خواهد تاوان چنین چیزی را دریافت کند و به او ضمانت داده شده است.
• ضامن-شخصی که ضمانت پرداخت را درصورت نکول بدهکار اصلی می­دهد.
• دین–مال یا طلبی است که بدهکار اصلی باید به طلب­کار بپردازد و در اثر عقد ضمانت مسئولیت تسویه آن به عهده ضامن قرار می‌گیرد.

ماهیت قرارداد ضمانت

دراین نوع از قرارداد، یک شخص ضمانت شخص دیگری را به­عهده می­گیرید و یا اینکه شخصی تمایل دارد بدهی شخص بدهکار است را ضمانت کند، پیش از انجام هر کار و پیش از امضای هر تعهدی، ابتدا لازم است که درباره ماهیت نمونه قرارداد ضمانت آگاهی داشت و با کسب اطلاعات کاربردی درباره این قرارداد، این امکان برای شخص فراهم است که با اطمینان بیشتری توافق مورد نظر را انجام دهد.

قرارداد ضمانت یکی از انواع قراردادهای تابع قانون مدنی است. این قرارداد با خواست و رضایت طرفین و باتوجه به شروط صحت و اعتبار قرارداد، میان طرفین امضا می‌شود. در این توافق به­طورمعمول دو طرف حضور دارند. یکی از این طرفین، شخصی است که به واسطه قرارداد دیگری، دیون مشخصی را طلب دارد و طرف دیگر این قرارداد نیز، شخصی است که می‌پذیرد به جای مدیون، دیون و بدهی مورد نظر را بپردازد.

دراین تعریف، با اینکه توافقی که انجام می‌شود در رابطه با وصول بدهی مدیون است اما نیازی به حضور او در قرارداد ضمانت نیست. حتی بیان شده است که رضایت مدیون شرط اصلی صحت و اعتبار این قرارداد نیز نخواهدبود. بنابراین، ضامن و طلب­کار می‌توانند با توافق یکدیگر نمونه قرارداد ضمانت را امضا کنند. البته به­طورمعمول این قرارداد با آگاهی و اطلاع هر سه شخص انجام می‌شود. مساله ضمانت در روابط تجاری و همچنین روابط میان اشخاص، بسیار اهمیت دارد.

اقسام عقدضمانت

قرارداد ضمانت براساس میزان انتقال یا عدم انتقال مسئولیت از بدهکار به ضامن، به یکی از اقسام ذیل قابل دسته­بندی است که عبارتند از؛

• قرارداد ضمانت نقل ذمه به ذمه

دراین نوع از قرارداد، تمامی مسئولیت تسویه بدهی از بدهکار به ضامن منتقل می‌شود و به­گونه‌ای که بدهکار دیگر هیچ­گونه مسئولیتی به­عهده ندارد. درصورتی­که قرارداد ضمانت به­صورت مطلق و بدون هیچ قید و شرطی تنظیم شده باشد، از این قسم نقل ذمه به ذمه است.

• قرارداد ضمانت ذم ضمه به ضمه

عبارت ذم به معنی اضافه شدن است و دراین نوع از قرارداد ضمانت، مسئولیت تسویه بدهی که به­عهده بدهکار است، به­طورکامل به ضامن منتقل نمی‌شود، زیرا در ضمن این نوع از قرارداد شرط می‌شودکه ضامن و بدهکار اصلی هر دو به صورت مشترک در برابر طلبکار مسئول هستند و او می‌تواند برای دریافت طلب خود، به هر کدام از آن‌ها مراجعه کند یا اینکه ضامن در ضمن قرارداد شرط می‌کند که تنها درصورتی بدهی مدیون را تسویه می‌کند که او قادر به تسویه آن نباشد. دراین­حالت، طلبکار برای دریافت بدهی باید ابتدا به مدیون مراجعه کند و درصورتی­که او بدهی خود را تسویه نکرد، می‌تواند به ضامن مراجعه کند.

اوصاف یک قرارداد ضمانت

• معین بودن،
• رضایی بودن،
• سبب انتقال دین بودن،
• معوض بودن،
• مسامحه بودن،
• عهدی بودن،
• تبعی بودن،
• لازم بودن.

اوصاف اشخاص حاضر در قرارداد ضمانت

این قرارداد با رضایت طلبکار و ضامن ایجاد می‌شود بنابراین لازم است که آن‌ها:

• عاقل، بالغ و رشید باشند(از اهلیت قانونی لازم برخوردار باشند)
• ضامن و طلبکار باید با اختیار کامل عقد را تنظیم کنند و به­وسیله اجبار و تهدید، مجبور به امضای آن نشده باشند.
• ضامن و طلبکار باید قصدامضای توافق و قصد انجام دادن موضوع آن را داشته باشند.
• فقدان قصد و اراده در طرفین این توافق به دلیل بیهوشی، مستی، خواب یا هر دلیل دیگری باعث باطل شدن قرارداد ضمانت می‌شود.

تبعی بودن قرارداد ضمانت

تبعی بودن قرارداد ضمانت به این معنی نیست که شرایط و آثار آن تابع قرارداد دیگری باشد، بلکه از این نظر که تعهد ضامن از بابت دوام و بقاء، تابع دینی است که بدهکار به طلبکار داشته است و از تبعی بودن قرارداد ضمانت نتایجی به شرح ذیل به­دست می­آید که عبارتند از؛

• مشروعیت سبب دین،
• اوصاف دین ضامن،
• بطلان تبعی ضمان،
• قائم­مقام مدیون بودن ضامن.

موردضمانت

طبق قرارداد ضمانت، قراردادی است که شخصی مالی را که بر ذمه‌ دیگری است، برعهده بگیرد، معلوم می‌شود چیزی می‌تواند مورد ضمانت قرار بگیرد که دارای2شرط اساسی باشد؛

• مالیت داشتن موردضمانت: چیزی که موردضمانت قرارمی‌گیرد باید مال باشد خواه آن که عین باشد و یا منفعت باشد و خواه عملی باشد که باید انجام شود. عملی می‌تواند مورد ضمانت واقع شودکه قید مباشرت متعهد در آن نشده باشد و الا اگر مورد تعهد عمل شخص متعهد باشد آن امر قابل انتقال به ذمه دیگری نیست و چنان چه تعهدی شود تبدیل تعهد خواهدبود.
• درذمه بودن موردضمانت: مالی می‌تواند موردضمانت قراربگیرد که در ذمه مدیون باشد، زیرا ضمانت مبتنی بر انتقال دین است و دین در ذمه است.

الزام­های یک قرارداد ضمانت

در یک قرارداد ضمانت علاوه­بر توجه به شروط اصلی صحت قراردادها رعایت موارد ذیل نیز الزامی است که عبارتند از؛

• با توافق هر سه طرف انجام شود،
• قرارداد با رضایت طلبکار و ضامن ایجاد می‌شود،
• رضایت و قصد بدهکار اصلی از شرایط انجام قرارداد ضمانت نیست،
• ضامن مسئولیت خود را در قبال بدهی مدیون اصلی تنها به درخواست مدیون اصلی یا به اراده خود می­پذیرد،
• مسئولیت ضامن در قرارداد ضمانت مسئولیت ثانویه است، یعنی از آنجایی­که قرارداد اولیه بین طلبکار و بدهکار اصلی بوده است، مسئولیت اجرای مفاد قرارداد در درجه اول برعهده بدهکار اصلی است. فقط درصورت نکول بدهکار اصلی است که ضامن مسئولیت بازپرداخت آن را دارد،
• وجود بدهی؛ وظیفه اصلی یک قرارداد ضمانت تضمین پرداخت بدهی است که توسط بدهکار اصلی گرفته شده است. اگر چنین بدهی وجود نداشته باشد، چیزی برای تضمین ضامن باقی نمی­ماند. ازاین­رو درمواردی­که دین منسوخ یا باطل است، مسئولیتی برعهده ضامن نیست.

فسخ و اقاله قرارداد ضمانت

قرارداد ضمانت، از قراردادهای لازم است و هیچ یک از ضامن و طلبکار نمی‌توانند آن را فسخ کنند، حتی اگر بدهکار اصلی موافقت کند، ولی ضامن و طلبکار می‌توانند با توافق بدهکار اصلی آن را اقاله کنند. اگر چه بدهکار اصلی هیچ­گونه مداخله‌ای در انعقاد قرارداد ضمانت نداشته است.

طبق قانون مدنی در موارد ذیل قرارداد ضمانت را می‌توان فسخ کرد؛

• اگر طلبکار به اعسار(ناتوانی مالی) ضامن جاهل و ناآگاه باشد و طبق قانون مدنی اگر طلبکار در هنگام انعقاد قرارداد ضمانت به عدم توانایی در پرداخت دین، شخص ضامن ناآگاه باشد می‌تواند قرارداد ضمانت را فسخ کند.
• وجود حق فسخ نسبت به دین، در قرارداد ضمانت نیز می‌توان مانندکلیه معامله­های دیگر شرط نمود که در مدت معینی برای ضامن یا طلبکار یا شخص­ثالثی اختیار فسخ باشد، دراین­صورت کسی که حق فسخ ضمانت را دارد می‌تواند آن را فسخ نماید.
• تخلف از مقررات قرارداد، درصورتی­که از مقررات ضمانت تخلف شود، امکان فسخ عقد برای مشروط­له به­وجود می‌آید. منظور از مقررات قرارداد شروطی است که ضامن و طلبکار ضمن عقدضمانت قرار می‌دهند.

همانطورکه ملاحظه نمودید، تنظیم قرارداد پیچیدگی­های زیادی دارد. بابهره‌گیری از وکلای باتجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهرپارسیان می­توانید، دراین­خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی(پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهرپارسیان، در حوزه قراردادها، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهدشد و از این بابت خیالتان راحت خواهدبود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس ­های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.