عفو محکومین

عفو محکومین

عفو محکومین اقدامی است که با تصویب نهادهای حکومتی اعم از نهاد رهبری و مجلس قانون‌گذاری به منظور موقوف ماندن تعقیب متهمان یا بخشیدن تمام یا قسمتی از مجازات محکومان صورت می‌گیرد. عفو محکومین موجب سقوط مجازات است. عفو محکومین در رویه قضایی آثار مهمی دارد و برخی اوقات عفو محکومین حتی موجب از بین رفتن آثار مجکومیت کیفری می‌شود. در این یادداشت که توسط مشاور موسسه حقوقی طلیعه عدالت و مهر پارسیان به مدیریت محمدرضا مهری تهیه و تنظیم شده است سعی نموده ایم شرایط عفو مجازات، مرجع پذیرش درخواست عفو و شرایط درخواست عفو از محکومیت را مطابق قوانین موضوعه و آیین نامه عفو و بخشودگی بررسی نماییم.

سوالات رایج در خصوص عفو محکومین 

• شرایط عفو محکومین چیست؟ شرایط و آثار عفو عمومی و عفو خصوصی چیست؟
• عفو عمومی و عفو خصوصی چه شباهت ها و تفاوت هایی دارند؟ مقصود از عفو رهبری و عفو قانونی چیست؟
• مرجع صالح به پذیرش درخواست عفو کجاست؟ چه جرایمی از شمول عفو مستثنی هستند؟
• بهترین وکیل پایه دادگستری جهت درخواست عفو خاص یا رهبری کیست؟

انواع عفو در حقوق ایران

در حقوق ایران دو نوع عفو مورد توجه قرار گرفته است. اول عفو عمومی. دوم عفو خصوصی که شرایط هر یک را بررسی می نماییم.

شرایط عفو خصوصی یا عفو رهبری

عفو خصوصی به استناد ماده 96 قانون مجازات اسلامی و بند 11 اصل 110 قانون اساسی، پس از پیشنهاد رییس قوه قضاییه با مقام معظم رهبری است. به موجب عفو خصوصی تمام یا بخشی از مجازات محکومان بخشیده می‌شود و یا به مجازات خفیف تری تبدیل می‌شود. عفو خصوصی شامل اکثر جرایم تعزیری می گردد. اما مجازات های قصاص، دیه و جبران خسارت‌های زیان دیده به این دلیل که حق الناس است به طور کلی از شمول عفو مستثنی هستند. مجازات های حدی نیز فقط در موارد خاص و به شرط تو به مشمول عفو قرار می گیرد. عفو خصوصی تمام مجازات های تعزیری اعم از مجازات اصلی یا تکمیلی و تبعی را که از دادگاه های عمومی و اختصاصی ( دادگاه انقلاب، دادگاه ویژه روحانیت و دادگاه نظامی ) صادر شده باشد را شامل می‌شود. البته باید توجه داشت تدابیری که به مجازات به معنای اخص تلقی نمی‌شوند مانند مجازات های انتظامی، اداری، جریمه های مالیاتی و خسارات مدنی هیچگاه موضوع عفو قرار نمی گیرند.

شرایط و آثار عفو عمومی

عفو عمومی به استناد ماده 97 قانون مجازات اسلامی از طریق نهاد قانون گذاری اعمال می‌شود. عفو عمومی اصولا پس از بحران های اجتماعی و سیاسی صورت می‌گیرد و شرط اصلی ان ارتکاب جرم قبل از تصویب قانون عفو است و البته شامل کلیه متهمان و محکومان به جرم می‌شود. عفو عمومی موجب زایل شدن محکومیت جزایی می گردد بنابراین چنانچه تعقیب متهم شروع نشده باشد دیگر تعقیب شروع نمی‌شود و اگر تعقیب شروع شده باشد متوقف می ماند و چنانچه تعقیب به محکومیت منتهی شده باشد از بین می رود.

عفو عمومی به موجب قانون در جرایم موجب تعزیر اعطا می‌شود و قبل از صدور جکم تعقیب و دادرسی را متوقف می کند و بعد از صدور حکم، اجرای مجازات به موجب عفو متوقف و آثار محکومیت زایل می‌شود. عفو عمومی موجب سقوط دعوای عمومی می گردد. عفو عمومی از قواعد آمره و مربوط به نظم عمومی است بنابراین غیر قابل تراضی و غیر قابل امتناع است. عفو عمومی مانند عفو خصوصی تمام مجازات های اصلی، تکمیلی و تبعی را ساقط می‌نماید و البته رافع حق خصوصی، مسوولیت مدنی یا انتظامی نیست. در صورت شروع به تعقیب، چنانچه قانون عفو عمومی در مورد جرم موضوع تعقیب تصویب شود قرار موقوفی تعقیب و چنانچه در مرحله اجرا باشد قرار موقوفی اجرا صادر می‌شود.

عفو عمومی بر خلاف عفو خصوصی یا عفو رهبری موجب پاک شدن محکومیت از شناسنامه کیفری فرد خواهد شد.

مرجع پذیرش درخواست عفو

شرایط عفو عمومی و عفو خصوصی بیان شد. در عفو عمومی پس از تصویب قانون عفو حسب مورد قرار موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرا صادر می‌شود. اما بحث اصلی در مورد عفو خصوصی یا عفو رهبری است. چنانچه  محکوم یا وکیل او بخواهد درخواست عفو نماید باید به چه سازمانی مراجعه نماید؟

مطابق قانون عفو یا تخفیف مجازات محکومان، پس از پیشنهاد رییس قوه قضاییه با مقام رهبری است. از همین رو در قوه قضاییه کمیسیونی تشکیل شده است که شرایط متقاضيان عفو خصوصی را بررسی می‌نمایند. اين کميسيون به نام کميسيون عفو و بخشودگي نام گذاری شده است که دارای پنج عضو است. اعضای کمیسیون عفو و بخشودگی با پیشنهاد رییس قوه قضاییه  و تایید رهبری برای 3 سال انتخاب می‌شوند.

کميسيون عفو و بخشودگی در مرکز استان ها و برخی شهرستان ها نیز فعالیت می‌نمایند که هیاتی متشکل از رییس دادگستری استان یا شهرستان، قاضی ناظر زندان و رییس زندان جهت بررسی شرایط درخواست کنندگان عفو خصوصی به فعالیت مشغول هستند. بنابراین متقاضیان یا وکلای آن‌ها می‌توانند درخواست عفو را در شهرستان ها به هییت های مذکور و در تهران به عمیسیون عفو و بخشودگی ارسال دارند.

جرایمی که از شمول عفو مستثنی شده اند

ماده 25 آیین نامه کمیسیون عفو مجازات، جرم قاچاق حرفه ای مواد مخدر، سرقت مسلحانه، تجاوز و زنای به عنف، جاسوسی، محاربه، قاچاق سلاح و مهمات، اختلاس، ارتشا و آدم ربایی را از شمول عفو خارج کرده است.

بهترین وکیل پایه یک دادگستری در خصوص درخواست عفو

اینکه آیا محکوم علیه پرونده‌های کیفری مشمول عفو قرار می گیرند یا خیر و چگونگی درخواست عفو و دفاع از درخواست عفو نیاز به دانش و تسلط بر قوانین موضوعه دارد. موسسه حقوقی طلیعه عدالت و مهر پارسیان با بهره مندی از گروه وکلای مهر  به سرپرستی دکتر محمدرضا مهری که همگی از وکلای خوشنام  می‌باشند در تمامی پرونده‌های کیفری از جمله درخواست عفو از کمیسیون عفو و بخشودگی به شما عزیزان مشاوره حقوقی ارائه نموده و قبول وکالت می‌نمایند.

علی مهری-کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی