یکی از حقوق مالی زنان پس از طلاق، دریافت اجرت کارهایی است که در ایام زوجیت انجام داده‌اند؛ وکیل برای اجرت المثل ایام زوجیت در این مقاله به بررسی این حق مالی و شیوه مطالبه آن پرداخته است.
درد بزرگی است که اغلب زنان جامعه ایرانی به مانند مردان از حقوق خویش آگاهی ندارند و هیچگاه سعی در شناساندن حقوق خود به عرف‌های قانون‌ساز و محاکم نبودند.
در این نوشته به دنبال شناساندن مواردی هستیم که زن برای انجام دادن آن می‌تواند از همسر خویش مطالبه حق‌الزحمه نماید؛ نام این حق الزحمه اجرت المثل است.
وقتی هیچ کاری مجانی نیست، زنان به صرافت می‌افتند که چرا این همه کاری که می‌کنند بی‌پاداش می‌ماند؛ کار یا همان شغل هستی انسان‌ها یعنی:
نحوه زیستن آنها، مناسبات و نوع زندگی و نقش کنشگری آنها را، در زندگی تعیین می‌کند.
در بین اشکالِ موجودِ بازار کار، کار خانگی بدون دستمزد عموماً بر عهده زنان است که در تولید ناخالص داخلی حساب نمی‌شود و در اقتصاد و جامعه نامرئی است.
این موضوع باعث ایجاد سؤالاتی در ذهن می‌شود که وکیل برای اجرت المثل ایام زوجیت به بررسی آنها پرداخته است:
- چرا کار خانگی زنانه و بی‌مزد است؟
- ماهیت این کار چیست که از کارِ دستمزدی متمایز می‌شود؟
- کار خانگی در کدام شکلِ کاری – تولیدی و بازتولیدی – قرار می‌گیرد؟
حقوق مالی که هم در حین زندگی مشترک و هم پس از آن به زن تعلق می‌گیرند؛ عبارتند از نفقه، مهریه، اجرت‌المثل ایام زوجیت، نحله (هدایا)
منشا امکان مطالبه حق‌الزحمه زنان در زندگی مشترک یک ضابطه کلی است و براساس ماده ۳۳۶ قانون، اختصاص به روابط مالی زن و شوهر ندارد.
هرگاه کسی بر حسب امر دیگری اقدام به عملی کند که عرفاً برای آن عمل، اجرتی بوده یا آن شخص عادتاً مهیای آن عمل باشد، عامل، مستحق اجرت عمل خود خواهد بود؛ مگر اینکه معلوم شود قصد تبرع (رایگان انجام دادن) داشته است.
بر اساس همین اصل کلی، در تبصره این ماده این‌گونه ذکر شده است که چنانچه زن کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور مرد و با قصد عدم تبرع (رایگان نبودن) انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند.
(الحاقی به‌موجب قانون الحاق یک تبصره به ماده ۳۳۶ قانون مدنی مصوب سال ۱۳۸۵)
چه کارهایی در زندگی مشترک اجرت ندارد؟
۱- کارهایی که شرع انجام آنها را بر زن واجب می‌داند و اجرتی ندارند؛ اگر چه در قانون، مصادیق این کارها ذکر نشده است، ولی مراجعه به متون فقهی شاید بتواند به کمک قضات در تشخیص مصادیق مورد اختلاف طرفین بیاید.
مثلاً تمکین زن از مرد و انجام وظایف زناشویی شرعاً برعهده زن است و به فتوای یکی از مراجع تقلید، زن می‌تواند به شوهر خود بگوید من در برابر کارهایی که در خانه انجام می‌دهم، حتی شیری که به فرزند می‌دهم اجرت می‌گیرم.
۲- عرف جامعه باید برای کاری که زن می‌خواهد در قبال آن حق‌الزحمه بگیرد، اجمالا اجرتی را در نظر بگیرد؛ بنابراین، مثلاً زن نمی‌تواند در قبال کارهای شخصی خود در خانه مطالبه حق‌الزحمه کند.
۳- کارهایی ممکن است دارای اجرت باشند که در راستای اجرای دستورات شوهر انجام گرفته باشد.
چرا که اگر زن، بدون هیچ دستوری از جانب شوهر اقدام به انجام کاری کند و پیش از آن نیز به شوهر خود نگفته باشد که در قبال آن کارها اجرت دریافت خواهد کرد، شواهد موجود، دال بر آن خواهند بود که زن آن کارها را رایگان انجام داده است و بنابراین نمی‌تواند حق‌الزحمه‌ای در قبال آنها از شوهر خود دریافت کند.
ناگفته نماند اثبات اینکه زن، کاری را بنا به دستور شوهر انجام داده است، بر عهده وی خواهد بود.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که منظور از دستور شوهر، فقط دستور صریح نیست بلکه اراده و خواست شوهر و حتی به تعبیری توقع شوهر به انجام امور، توسط خانم، در حکم دستور تلقی می‌شود.
۴- آخرین نکته مهم آن است که زن، آن کارها را باید با قصد عدم تبرع (رایگان) انجام دهد، یعنی قبل از اقدام به انجام این کارها، قصدش این باشد که در قبال آنها از شوهر خود، حق‌الزحمه دریافت کند.
بنابراین حتی اگر سه شرط گذشته نیز رعایت شده باشند، یعنی کار زن وظیفه شرعی وی نبوده، عرفا هم می‌توانسته دارای اجرت باشد، به دستور شوهر هم انجام شده، ولی در عین حال وی انتظار هیچ اجرتی را از شوهر خود نداشته است و مجانا آن کارها را انجام می‌داده است، نمی‌تواند درخواست حق‌الزحمه کند.
اما کار خانگی چیست و چه ویژگی‌‌هایی دارد؟
احتمالاً به محض شنیدن کار خانگی تصویر زنی در حال شستن و آشپزی به ذهن بیاید؛ اما با تأملی کوتاه می‌توان متوجه شد که آشپزی، تمیزکاری و… بخش کوچکی از این کار است.
در واقعیت این کار شامل بچه‌آوری و نگهداری از آن و خرید و جابه‌جایی و مراقبت از سالمندان می‌شود.
پس کار خانگی که تصویر زنی در حال شست‌وشو یا آشپزی را به یاد می‌آورد نشان از گفتمانی دارد که ابعادی از کار را نامرئی کرده است.
در حال حاضر کار خانگی نه شغل محسوب می‌شود و نه دستمزدی برایش قائل‌اند و همچنین کاری راحت تلقی می‌شود.
در صورتی که این کار زن را محکوم می‌کند به مدیریت خانه و مراقبت از کودک و… در چاردیواری که ساعت کاری مشخص ندارد و لحظه‌ای در آن فراغت ندارد؛ در واقع این کار همیشگی است و خلاصی ندارد.
کاری بدون مرخصی، بیمه و بازنشستگی و نامریی بودن پیامدهای کاری‌اش چون بیماری و آسیب‌‌های اجتماعی و روانی، عدم داشتن بیمه و در نتیجه نداشتن استقلال مالی و تحت دِین (طلب) مرد بودن.
می‌توان گفت هر زنی کارگر است از طرفی زنان به دلیل بچه آوری و مسئولیت بزرگ کردن آنها، تأمین‌کننده‌ی نیروی کار آینده هستند؛ در واقع بزرگ کردن بچه کاری است اجتماعاً لازم.
طبقه و جنسیت
برای توضیح کار خانگی چاره‌ای نیست جز اینکه مفهوم کلیدی کار و اشکال آن در سیستم سرمایه‌داری توضیح داده شود.
مسئله‌ی کار خانگی دو مفهوم کلیدی طبقه و جنسیت را پررنگ می‌کند که سرنوشت زنان را رقم می‌زند؛ طبقه و این شکل تبعیض جنسیتی هر کدام به نوعی محصول سیستم سرمایه‌داری هستند که به تشدید و تثبیت اشکال مختلف ستم بر زنان و تبعیض علیه آنها منجر شده است.
کار بازتولیدی چیست؟
کار بازتولیدی به بازتولید نیروی کار و البته تولید نسل آتی نیروهای کار (بچه‌آوری و نگهداری از آن) مربوط است و همان‌طور که گفته شد عمدتاً رایگان و زنانه و با ابعاد عاطفی است؛ به‌عنوان مثال کارهای مراقبت از کودکان و سالمندان.
بازتولید اجتماعی درباره‌ی ایجاد و حفظ روابط اجتماعی است؛ یک بخش آن به روابط بین نسل‌ها مربوط است؛ مثل به دنیا آوردن و بزرگ کردن فرزندان و مراقبت از سالمندان، بخش دیگر درباره حفظ روابط افقی میان دوستان، خانواده، محله و اجتماع است.
این نوع فعالیت‌ها برای جامعه بسیار ضروری هستند؛ آنها به‌طور همزمان عاطفی و مادی‌اند و چسب اجتماعی برای تحکیم همیاری اجتماعی را فراهم می‌کنند.
بدون آن نه سازمان اجتماعی می‌توانست وجود داشته باشد و نه سازمان اقتصادی و سیاسی و فرهنگی.
بازتولید اجتماعی به‌طور تاریخی جنسیتی شده است و بخش اعظم مسئولیت آن به زنان محول شده است.
البته باید گفت در دوره‌های متفاوت ممکن است بخشی از آن را نهادهای دولتی مانند مدارس، بیمارستان و… بر عهده گرفته باشند اما عموماً بر عهده‌ی زنان است و در اقتصاد غیررسمی انجام می‌شود و به‌شدت طبقاتی است.
این کارها معمولاً با ایدئولوژی وظیفه بودن، طبیعی انگاشته شدن و… توجیه می‌شود؛ «برخی می‌گویند عشق برخی می‌گویند کار بی‌جیره و مواجب.»
کار خانگی یعنی بزنگاه زن بودن و کار مجانی. متاسفانه با نادیده گرفتن کار بازتولیدیِ شیرازه‌ی اجتماعی صورت می‌گیرد.
اهمیت مسأله‌مند کردن کار خانگی، لزوم وجود آموزش و بهداشت رایگان و مهدکودک‌های رایگان، ضرورت بیمه‌ی تأمین اجتماعی، تأسیس مهدکودک و رختشویخانه و آشپزخانه‌‌های اشتراکی، تقسیم مجدد کار خانگی و اجتماعی‌شدن آن و نقش تعاونی‌ها یا دستمزدی شدن کار خانگی از الزاماتی است که قانون باید به آن بپردازد.
خدمات موسسه حقوقی مهر پارسیان با بیش از ده سال سابقه کار وکالت:
معرفی وکیل متخصص در دعاوی ملکی، بانکی، کیفری، خانواده و…
قبول پرونده در تمام مراحل رسیدگی اعم از بدوی، تجدیدنظر، فرجام‌خواهی و…
مطالعه پرونده و تنظیم لایحه دفاعیه، تنظیم لایحه تجدیدنظر، تنظیم لایحه اعاده دادرسی و اعمال ماده ۴۷۷
حضور در جلسات رسیدگی و دفاع از موکل.
معرفی وکیل برای اجرت المثل ایام زوجیت
جهت تنظیم وقت و دریافت مشاوره با شماره‌های موسسه حقوقی مهر پارسیان تماس بگیرید.
حقوق مالی زنان پس از ازدواج چه مواردی می‌باشند؟
حقوق مالی زنان شامل حق نفقه یا همان مخارج زندگی، مالکیت مهریه و دریافت اجرت‌المثل اعمالی که انجام می‌دهد.
آیا زن می‌تواند هزینه کارهایی که در خانه انجام می‌دهد را بگیرید؟
بله زن می‌تواند از همسر خود اجرت‌المثل انجام کارهایی که در خانه انجام می‌دهد را مطالبه نماید.
ارسال پیام از طریق خط تلفن همراه به موبایل وکیل برای اجرت المثل ایام زوجیت
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۱
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۲
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۳
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۴
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۵
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۹
ارسال پیام از طریق شماره واتس آپ و تلگرام وکیل برای اجرت المثل ایام زوجیت
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۴
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۹
۰۹۱۲۱۲۸۱۰۱۴
پس از ارسال پیام شکیبا باشید تا جهت وقت مشاوره حضوری یا آنلاین هماهنگی صورت گیرد.
حداکثر ظرف ۱۲ ساعت وقت مشاوره تنظیم و به شما اعلام خواهد شد.
وکیل برای اجرت المثل ایام زوجیت
سلام آقای مهری سوالی از شما داشتم من ۱۰ سال ازدواج کردم و الان با همسرم به مشکل خوردم از سال سوم زندگیم من نگهداری از مادر ایشون روهم به عهده گرفتم چون بیمار بودنم و اصلا نمیتونستن حرکت کنن آیا میتونم بابات این مورد علاوه بر مهریه از شون پولی مطالبه کنم؟
سلام وقت شما بخیر
بله زن می‌تواند از همسر خود اجرت‌المثل انجام کارهایی که در خانه انجام داده است را مطالبه نماید و نگهداری از مادر ایشان جز وظایف شما نبوده است.
سلام بنده خانمی هستم که سابقه ۳۰ سال زندگی مشترک دارم از همسرم یکبار ۱۴ سال پیش جدا شدم که در زمان عده رجوع کردیم پس از اون به اصرار همسرم مهریه ام که شش صد سکه بهار آزادی بود بخشیدم و وکالت طلاق گرفتم الان باتوجه به وجود مشکلات سابق با وکالت طلاق تقاضای طلاق دادم می‌خواستم بدونم آیا می‌توانم پس از طلاق تقاضای اجرت المثل گذشته را بنمایم؟
سلام وقت شما بخیر
بله، امکان مطالبه اجرت المثل وجود دارد، حتی در مواردی خاص اگر بخشش مهریه به صورت هبه باشد قابل رجوع است. شما می‌توانید برای بررسی شرایط و مشاوره با وکلای متخصص در امور خانواده با شماره ۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۲ تماس حاصل فرمایید.