کوتاهی و قصور کادر درمان ممکن است موجب بروز مشکلات و خساراتی گردد که وکیل قصور پزشکی در این نوشته به بررسی مواردی که موحب قصور پزشکی می‌شود و مجازات آنها پرداخته است.
قصور یا کوتاهی پزشک و عمدی بودن رفتار پزشک در تعیین مجازات تاثیرگذار خواهد بود به طور مثال اگر پزشکی به صورت عمد بینایی یک بیمار را از بین برده باشد به مجازات قصاص محکوم خواهد شد و اگر بدون عمد در رفتار و در اثر قصور و کوتاهی موجب نابینا شدن فردی گردد، مجازات وی پرداخته دیه و خسارت خواهد بود.
در جهان، سه درصد از خدمات درمانی منتهی به طرح شکایت می‌شود؛ در کشور ما هم شکایات مربوط به ادعای قصور پزشکی بخشی از مراجعات محاکم قضایی، سازمان نظام پزشکی و سازمان پزشکی قانونی کشور را به خود اختصاص می‌دهند.
در این مقاله، وکیل پایه یک دادگستری به بررسی ابعاد مختلف جرایم پزشکی و بالاخص به بررسی قصور پزشکی از دیدگاه پزشکان پرداخته و همچنین آماده ارائه هرگونه خدمات در این زمینه به شما مخاطبان گرامی می‌باشد.
جهت تنظیم وقت و دریافت مشاوره از وکلای پایه یک دادگستری، با موسسه حقوقی مهر پارسیان که در انتهای مقاله درج شده‌اند؛ تماس بگیرید.
نکات مهمی که در این مقاله توسط وکیل قصور پزشکی بررسی خواهند شد:
قصور پزشکی چیست؟
اگر از ما به عنوان پزشک معالج شکایت شد چگونه از خود دفاع کنیم؟
چه مجازاتی برای قصور پزشکی وجود دارد؟
فرایند رسیدگی کیفری و انتظامی جرایم پزشکی به چه ترتیب است؟
انواع کمیسیون‌های پزشکی
۱-کمیسیون‌های تخصصی نظام پزشکی
۲- کمیسیون‌های تخصصی پزشکی قانونی
۳-کارشناس رسمی دادگستری در امور پزشکی
۴- هیئت‌های انتظامی نظام پزشکی
قصور پزشکی چیست؟
قصور به معنی کوتاهی از تمامی نقایص رفتار حرفه‌ای پزشکان و کادر درمان که به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌گردد:
الف- قصور یا سهل‌انگاری پزشکی: که عبارت است از کوتاهی در استاندارد مراقبتهای پزشکی که تیم پزشکی باید در امر درمان بیماران به عمل آورند.
ب- سوء رفتار حرفه‌ای یعنی عدم رعایت اصول رفتار حرفه‌ای پزشکی، مانند سوء رفتار با بیماران یا انجام اعمال خلاف عفت پزشکی.
مبنای دعوی قصور پزشکی
مبنای دعوی قصور پزشکی و پیراپزشکی این است که بیمار متعاقب کوتاهی در استاندارد مراقبتهای درمانی ارایه شده، آسیب ببیند.
به عبارت دیگر، این مراقبت‌ها یا کافی نبوده و یا مطلوب نبوده است؛ اگر بیمار بتواند این کوتاهی در استاندارد مراقبتهای درمانی را اثبات نماید کادر درمانی متضمن پرداخت خسارت مالی به بیمار و نیز بازخواست مراجع صالح و گاهی مجازات‌های دیگری علاوه بر مجازات مالی است.
شروط لازم جهت اثبات قصور پزشکی:
برای اعمال لفظ قصور پزشکی وجود سه شرط الزامی است:
۱- کادر درمانی وظیفه درمان یا مراقبت بیمار را به عهده داشته باشد.
۲- در انجام این وظیفه تخطی شده باشد. (ترک فعل (انجام ندادن کاری) یا انجام فعل ممنوعه)
۳- تخطی از این وظیفه موجب آسیب جسمی یا روانی به بیمار شده باشد.
تامین دلیل در شکایت علیه پزشک به چه شکل صورت می‌گیرد؟
این بیمار یا وکیل بیمار است که باید با ارایه مدارک محکم، تحقق این سه شرط را اثبات نماید و اگر بیمار نتواند وجود این سه شرط را در کنار هم اثبات کند؛ نباید بتواند کادر درمانی را متهم به قصور پزشکی کند.
البته متأسفانه در وضعیت فعلی رسیدگی به شکایات پزشکی و در طی طرح شکایت از کادر درمانی، کادر درمانی به صورت جدّی درگیر پرونده مذکور خواهند شد و باید در اثبات بیگناهی خود بکوشند.
این در حالی است که در ماده ۱۹۷ قانون مدنی نیز صراحتاً به این امر اشاره شده است که: اصل بر برائت (بیگناهی) است.
بنابراین اگر کسی مدعی حق یا دینی (طلب) بر دیگری باشد باید آن را اثبات کند.
تعهد پزشک به وسیله
در نوعی تقسیم‌بندی، تعهدات به تعهد به وسیله و تعهد به نتیجه تقسیم می‌شوند؛ منظور از تعهد به نتیجه این است که فردی تحقق نتیجه را تعهد می‌کند مانند رنگ کاری که تعهد می‌کند خانه را ظرف یک هفته به صورت کامل رنگ کند.
تعهد به وسیله به این معنی است که فرد تعهد می‌کند تمام سعی و تلاش خود را به عمل آورد اما تحقق و به دست آمدن نتیجه را تعهد نمی‌کند مانند تعهد پزشک و وکیل.
تقریباً در تمامی سیستم‌های قضایی دنیا، تعهد پزشک و کادر درمان نسبت به درمانِ بیماران از مصادیق تعهد به وسیله است.
در صورت اثبات تقصیر (کوتاهی) کادر درمانی، مسیولیت ایشان تحقق می‌یابد، طبق قواعد حقوقی، بیمار یا اولیای او باید تقصیر کادر درمانی را ثابت کنند تا درمانگران ضامن خسارت شوند.
یعنی تا قصور کادر درمانی توسط بیمار یا اولیای وی به اثبات نرسد ایشان ضامن نخواهند بود.
کمیسیون‌های پزشکی در ایران
در چنین حالتی در امر شکایات پزشکی، قانوناً کادر درمانی نباید وظیفه و مسئولیتی برای اثبات بیگناهی خود داشته باشد.
بلکه این بیمار و اولیای وی هستند که باید تقصیر پزشک یا کادر درمانی را اثبات نمایند.
ولی عمال و حداقل تا مرحله رسیدگی و اظهار نظر کارشناسی در کمیسیون‌های پزشکی می‌بینیم که کادر درمانی تا حدود زیادی مسئول اثبات بیگناهی خود است و باید در کمیسیون‌های پزشکی از خود دفاع نمایند.
مسلماً عدم حضور ایشان در این کمیسیون‌ها و یا عدم پاسخ به سوالات طرح شده از جانب کمیسیون می‌تواند باعث محکومیت ایشان گردد.
قصور یا عارضه؟
لازم به ذکر است بسیاری از این زیان‌های منجر به شکایت، جزء عوارض شناخته شده درمان است و نه ناشی از قصور پزشک یا کادر درمانی.
درمان استاندارد
نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن اشاره نمود این است که تمامی بیماران حق دارند از پزشک معالج و سایر کادر درمانی خود انتظار یک درمان استاندارد را داشته باشند.
تعریف درمان استاندارد به سطحی از درمان گفته می‌شود که از پزشکانی با همان میزان از تخصص و تجربه که از لحاظ علمی و آموزشی شرایط مشابهی دارند قابل انتظار است.
ولی این امر به این معنی نمی‌باشد که پزشکان و کادر درمانی باید نتیجه درمانی رضایت بخش و قطعی را برای بیماران تضمین نمایند.
عدم نتیجه گیری مطلوب در درمان
دخالت عوامل متعدد از جمله عوامل فیزیولوژیک و پاتولوژیک می‌توانند در نتیجه نهایی درمان بیمار اختلال ایجاد نماید. بنابراین، عدم نتیجه‌گیری مطلوب در درمان یک بیمار ضرورتاً به معنی قصور کادر درمانی نیست.
تقسیم بندی انواع قصور
به طور کلی می‌توان قصور پزشکی را به چهار نوع کلی تقسیم نمود که این چهار نوع عبارتند از:
۱-بی مبالاتی
۲-بی احتیاطی
۳-عدم مهارت
۴-عدم رعایت نظامات دولتی
تقصیر اعم از بی احتیاطی و بی مبالاتی است.
مسامحه، غفلت، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی و مانند آنها، حسب مورد، از مصادیق بی احتیاطی یا بی مبالاتی محسوب می‌شود. (قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲)
بررسی انواع قصور از دید پزشکی
۱-بی مبالاتی
بی مبالاتی عبارت است از عدم انجام کارِ لازم؛ یعنی کاری که باید انجام می شده ولی به دلیل غفلت و بی توجهی انجام نشده است.
مثال:
۱- عدم انجام مشاوره‌های ضروری قبل از عمل یا عدم توجه به نتایج آنها
۲- عدم مراقبت لازم از بیمار جراحی شده تا هوشیاری کافی
۳- عدم ارسال نمونه‌های لازم به پاتولوژی
۴- عدم انجام پیگیری و مراقبتهای الزم بعد از جراحی
۵- عدم توصیه‌های الزم به بیمار در زمان ترخیص
۲-بی احتیاطی
عبارت است از انجام فعلی که در اثر سهل انگاری، منجر به بروز عارضه‌ای در بیمار می‌شود؛ به بیان دیگر بی‌احتیاطی عبارت است از انجام کاری که نباید انجام شود که این امر می‌تواند ناشی از عدم توجه کافی، اشتباه و یا زیاده روی باشد.
مثال:
قطع عصب یا عروق در جراحی
بستن اشتباهی حالب در حین هیسترکتومی
اعزام بیمار به سایر بخش‌ها یا مراکز خارج از بیمارستان بدون همراهی کادر مجرب و مجهز ماندن گاز و… در شکم بیمار به دنبال عمل جراحی
۳-عدم مهارت
سومین نوع قصورپزشکی، عدم مهارت است که شامل مواردی می‌باشد که پزشک و سایر کادر درمانی تبحّر علمی و فنی لازم برای انجام آن کاربخصوص را نداشته و از تخصص لازم یا تجربه کافی یا احاطه علمی ضروری برای انجام اقدامات درمانی یا جراحی مورد نظر بهره مند نباشند.
به عبارت دیگر عدم مهارت ممکن است علمی یا عملی باشد.
برای مثال: می توان به عدم توانایی پزشک در کنترل خونریزی، بکارگیری تکنیک نادرست در جراحی و … اشاره نمود.
۴-عدم رعایت نظامات دولتی
منظور از نظامات دولتی، نظامات خاص مربوط به صاحبان حرفه‌های پزشکی و رشته‌های وابسته است.
این نظاماتِ خاص شامل قوانین و آیین‌نامه‌های نظام پزشکی و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بخشنامه‌های مراکز علمی و درمانی و هرگونه قانون، مصوبه، آئین‌نامه، بخشنامه و دستورالعمل‌هایی که از طرف قانونگذار یا مقامات صلاحیتدار در امور پزشکی وضع گردیده‌اند، می‌باشد که عمل نکردن به هر کدام از موارد مذکور را عدم رعایت نظامات دولتی می‌نامند.
مثال‌هایی از عدم رعایت نظامات دولتی
الف- عدم پذیرش بیماران اورژانسی
ب- تجویز داروهای ممنوعه
پ- افشای اسرار بیماران (به جز در مواردی که به موجب قانون کادر درمان موظف به افشاء راز بیمار باشد)
ت- تحمیل مخارج غیر ضروری به بیمار
ث- ایجاد رعب و هراس در بیمار با تشریح غیر واقعی وخامت بیماری
ج- تبلیغات گمراه کننده درامر خدمات پزشکی
ح- ارجاع بیمار از بخش دولتی به خصوصی
شرایط عدم مجازات پزشک در قانون مجازات اسلامی
ماده ۱۵۸ – علاوه بر موارد مذکور در مواد قبل، ارتکاب رفتاری که طبق قانون جرم محسوب می شود، در موارد زیر قابل مجازات نیست:
هر نوع عمل جراحی یا طبی مشروع که با رضایت شخص یا اولیاء یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام می‌شود. در موارد فوری أخذ رضایت ضروری نیست.
مفهوم اصول و موازین پزشکی
مبنای تشخیص رعایت یا عدم رعایت اصول و موازین علمی و فنّی در حرفه پزشکی، عُرف جامعه پزشکی (مبانی علمی مورد قبول جامعه پزشکی) است.
به عبارت دیگر آیا خدمات ارایه شده از مبانی علمی و مهارت‌های عملی مورد قبول پزشکان همان رشته تخصصی برخوردار بوده یا خیر؟
آیا حداقل استانداردهای ضروری در ارائه خدمات رعایت شده یا خیر؟
مبانی دعوی قصور پزشکی
مبنای دعوی قصور پزشکی این است که بیمار متعاقب کوتاهی در استاندارد مراقبتهای پزشکی (تشخیصی و درمانی) ارائه شده آسیب ببیند، این مراقبت‌ها یا کافی نبوده و یا مطلوب نبوده است و اگر بیمار بتواند این کوتاهی در استاندارد مراقبتهای درمانی را اثبات نماید، پزشک (کادر معالج) متضمن پرداخت خسارت مالی به بیمار خواهد بود.
مبنای تشخیص، عُرف جامعه پزشکی (مبانی علمی مورد قبول جامعه پزشکی) خواهد بود.
آیا نتایج حاصله در اثر تقصیر پزشک (کادر معالج) ایجاد شده؟
ماده ۵۲۹ -در کلیه مواردی که تقصیر موجب ضمان مدنی یا کیفری است، دادگاه موظف است استناد نتیجه حاصله به تقصیر مرتکب را احراز نماید.
دامنه و گستردگی مسئولیت پزشکان
در برخی رشته‌های تخصصی نظیر رشته زنان و زایمان دامنه مسئولیت طبیب بالاتر از سایر رشته های تخصصی است چون در این رشته پزشک حداقل با دو نفر (مادر و جنین) مواجه است.
به علاوه، در مواردی که نوزاد آسیب می‌بیند ممکن است نقص عضوی‌های دایمی و مادام‌العمر باعث تحمیل خسارات هنگفت مادی و معنوی به خانواده شود و در صورت احراز قصور پزشکی غرامت معادل چندین دیه بر عهده کادر معالج قرار گیرد.
بروز موارد مشابهی از شکایات در مشاوره‌های ژنتیک برای باروری و نیز بررسی‌های غربالگری مراحل ابتدایی بارداری نیز قابل تصور است.
علل شایع قصور پزشکی
شایع‌ترین موارد بالینی که موجب شکایت می‌شوند:
- ندادن توضیحات کافی به بیمار و خانواده یا بستگان او در مورد بیماری و پروسه درمانی و نتایج و عوارض محتمل و قابل انتظار (نگرفتن رضایت نامه آگاهانه)
- عدم موفقیت در به حداقل رسانیدن ریسک یا مقدار عوارض
- عدم مقابله صحیح با عارضه حاصله
- عدم توفیق در ارائه مراقبتهای اورژانسی به موقع و صحیح
- عدم مستندسازی رکوردهای پزشکی
- عدم استفاده مناسب و به موقع از مشاوره‌های پزشکی
- عدم توانایی ایجاد هماهنگی در مراقبتهای مورد نیاز بیمار
- استراتژی کاهش خطاهای پزشکی و پیشگیری از شکایات
- برقراری ارتباط مناسب با بیمار و خانواده همراهان وی، دادن اطلاعات واقعی به آنها، پرهیز از ایجاد انتظارات غیرممکن در بیمار و همراهان
- مرور دقیق اطلاعات بالینی شرح حال، معاینه فیزیکی، یافته‌های آزمایشگاهی، تصویر برداری و انتخاب مشاور و استفاده مناسب از مشاوره‌های پزشکی
- مستند سازی دقیق و کامل پرونده پزشکی
- استفاده از ظرفیت مشاوره متخصصان پزشکی قانونی بیمارستان‌ها
مجازات قصور پزشکی
مستفاد از مواد ۱۵۸ و ۴۹۵ تا ۴۹۷ قانون مجازات اسلامی:
پزشک (کادر معالج) در صورت عدم رعایت موازین علمی و فنّی ضامن دیه است.
ماده ۶۱۶ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات
در صورتی که قتل غیرعمد به واسطه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته است یا به سبب عدم رعایت نظامات واقع شود مسبب به حبس از یک تا سه سال و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم خواهد شد مگر این که خطای محض باشد.
بیمه مسئولیت حرفه‌ای پزشکان
فقط پوشش ضمانت مالی (دیات)
محدویت زمانی (چهار ساله برای پزشکان و سه ساله برای پیراپزشکان) برای پوشش مسئولیت توسط بیمه
عدم اجباری بودن پذیرش بیمه‌نامه مسئولیت به عنوان وثیقه
مراجع ذی‌صلاح جهت رسیدگی به قصور پزشکی
به جرایم و تخلفات پزشکی در دو مرجع رسیدگی خواهد شد:
- مراجع قضایی، محاکم دادگستری
- مراجع انتظامی صنفی، سازمان نظام پزشکی
جرایم غیرقصور پزشکی مانند ورود غیرمجاز کالای پزشکی، ممکن است در صلاحیت دادگاه‌های انقلاب قرار گیرد ولی قصور پزشکی در صلاحیت دادسراها و دادگاه‌های عمومی است که در برخی شهرستان‌ها شعب ویژه‌ای از آنها تحت عنوان شعبه رسیدگی به جرایم پزشکی و دارویی تاسیس شده است.
خدمات موسسه حقوقی مهر پارسیان:
وکیل متخصص جرایم پزشکی، وکیل قصور پزشکی و نحوه رسیدگی به شکایات
قبول وکالت در پرونده جرایم پزشکی
مشاوره تلفنی و حضوری با وکیل پایه یک دادگستری
مشاوره آنلاین با وکیل پایه یک دادگستری، توسط وکلای متخصص امکان‌پذیر است.
تنظیم لایحه دفاعیه در مرحله تجدیدنظر و اعاده دادرسی.
اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری.
جهت هماهنگی با موسسه حقوقی مهر پارسیان، با مدیریت دکتر محمدرضا مهری، وکیل پایه یک دادگستری،و قاضی سابق دادگستری، تماس بگیرید.
مجازات پزشک متخلف چیست؟
براساس نوع تخلف انجام داده ممکن است توبیخ و ثبت در پرونده نظام پزشکی، محرومیت از شغل، پرداخت دیه و خسارت و… خواهد بود.
برای شکایت از پزشک به چه مرجعی باید مراجعه کنیم؟
برای شکایت از پزشک هم می‌توان به مراجع قضایی مانند دادسرا و هم مراجع صنفی مانند سازمان نظام پزشکی مراجعه نمود.
شماره تلفن دفتر وکیل قصور پزشکی
۰۲۱-۸۸۶۶۳۹۲۵
۰۲۱-۸۸۶۶۳۹۲۶
۰۲۱-۸۸۶۶۳۹۲۷
۰۲۱-۸۸۶۶۳۶۲۸
۰۲۱-۸۸۷۹۹۵۶۲
۰۲۱-۸۸۷۹۵۴۰۸
۰۲۱-۸۸۷۹۶۱۴۳
شماره همراه وکیل قصور پزشکی و جرایم پزشکی
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۱
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۲
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۳
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۴
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۵
۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۹
تماس آنلاین در تمامی ساعات شبانه روز با دفتر حقوقی محمدرضا مهری از طریق شماره موبایل های اعلامی امکان‌پذیر است.
گروه وکلای رسمی مهر پارسیان
سلام، من عمل سزارین کردم و یک هفته بعد از عمل دچار فتق سزارین و اندومتریوز شدید شدم و باید دوباره عمل کنم تا مشکلم برطرف شود، اندومتریوز حداقل یک سال بعد از سزارین در تعداد کمی از زنان سزارین شده ایجاد می‌شود ولی برای من به خاطر قصور و کوتاهی دکتر هنگام عمل یک هفته بعد از عمل ایجاد شده، آیا می‌تونم از دکترم شکایت کنم یا خیر؟
سلام وقت شما بخیر
بله، چنانچه قصور و کوتاهی دکتر محرز باشد می‌توانید شکایت کنید اما این موضوع نیازمند مشورت با وکیل متخصص در امور جرایم پزشکی است. می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره با وکیل متخصص در امور جرایم پزشکی با شماره ۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۲ تماس حاصل فرمایید.
سلام آقای دکتر مهری من ساکن بندرگز هستم و خودم پزشکم هفته قبل پدرم در بیمارستان فوت شدن تو بخش مراقب ویژه بودن نمیزاشتن من پرونده پزشکی ایشون رو بخونم
پدر من نارسایی قبلی داشت و به ایشون کلی داوری میدازولام تزریق شده به خاطر اینکه بتون دستگاه داخل ریه رو تحمل کنه ولی این دارو تشدید نارسایی میکنه و من به بیمارستان مشکوکم چون پرسنل واقعا نالایقی داشت آیا شما قبول پرونده میکنید؟
سلام وقت شما بخیر
ضمن عرض تسلیت خدمت شما، بله آقای دکتر مهری وکالت در این دعاوی را انجام می‌دهند.
شما می‌توانید جهت هماهنگی تایم مشاوره با شماره ۰۹۱۲۰۰۶۷۶۶۱ تماس حاصل فرمایید.