دستور موقت چیست

در نوشته پیش رو، دفتر حقوقی محمد رضا مهری وکیل پایه یک دادگستری، با همراهی گروه وکلای مهر و موسسه حقوقی و داوری طلیعه عدالت و مهر پارسیان، نسبت به بررسی ارکان دادرسی فوری، بررسی تحلیلی دادرسی فوری یا دستور موقت، تفاوت تامین خواسته با قرار دستور موقت، دستور موقت کیفری، نحوه اعتراض به قرار دستور موقت، اجرای دستور موقت قبل از ابلاغ، و نحوه تنظیم درخواست دستور موقت، تشریح خواهد شد.

تعریف دستور موقت

دستور موقت که در قانون از ان به دادرسی فوری نیز تعبیر شده است، در واقع رسیدگی فوری به موضوع دعوا بدون ورود به ماهیت ان است. این اقدام احتیاطی، برای حفظ حقوق احتمالی خواهان در موضوع دعوا قابل انجام است. در دادرسی فوری و صدور قرار دستور موقت، بدون رعایت تشریفات دادرسی از جمله ابلاغ و سپس اجرا، تشکیل جلسه دادرسی و استماع دفاعیات خوانده، و صرفا با تشخیص فوریت موضوع توسط دادگاه، حکم صادر می‌شود.

ارکان دادرسی فوری یا دستور موقت

• فوریت موضوع: درخواست دستور موقت در صورتی از سوی محکمه پذیرفته می‌شود که تعیین تکلیف در موضوع فوریت داشته باشد. ملاک در تشخیص فوریت، احتمال ورود ضرر و زیان غیر قابل جبران می‌باشد. در دعاوی مانند تقسیم املاک مشاع، املاک مجاور، انتقال سند مالکیت یا تحویل مبیع، امکان صدور دستور موقت وجود دارد. اما اگر انچه که مورد نظر خواهان جهت پیشگیری از موضوع است، تحقق یافته باشد، دیگر صدور دستور موقت جایگاهی ندارد، مانند انکه درخواست دادرسی فوری و صدور دستور موقت مبنی بر جلوگیری از تصرف ملک مشاع تقدیم شود و در عمل ملک مشاع سالهاست که در تصرف خوانده قرار دارد. نتیجه می گیریم که در درخواست صدور دستور موقت، دلایلی به دادگاه ارائه خواهد شد که مثبت فوریت موضوع درخواست دادرسی فوری باشد.
• تشخیص فوریت موضوع: دادگاهی که به درخواست صدور دستور موقت رسیدگی می کند، یگانه مرجع تشخیص فوریت دستور موقت می‌باشد. در صورت عدم تشخیص فوریت موضوع، از دادرسی فوری و صدور دستور موقت خودداری خواهد نمود. فوریت زمانی تحقق می یابد که تاخیر در تعیین تکلیف باعث ورود ضرر و زیان غیر قابل جبرانی خواهد شد.
• تودیع خسارت احتمالی جهت صدور دستور موقت: رکن بعدی دادرسی فوری و پذیرش صدور قرار دستور موقت، تودیع خسارت احتمالی تعیین شده توسط دادگاه می باشد که به عهده خواهان است. اگر ظرف مدت تعیین شده از سوی دادگاه، خواهان نسبت به تودیع خسارت احتمالی اقدام ننماید، از قرار دستور موقت رفع اثر می‌شود.
• تقدیم دادخواست دستور موقت توسط ذینفع: اگر موافق قوانین و مقررات، دادخواست و تقاضای رسیدگی فوری و تقاضای دستور موقت، توسط ذینفع تقدیم دادگاه نشده باشد و تشخیص دادگاه مبنی بر عدم سمت از سوی درخواست دهنده باشد، درخواست صدور دستور موقت، رد خواهد شد.

زمان تقدیم درخواست دادرسی فوری یا دستور موقت

درخواست صدور دستور موقت به استناد و مجوز حاصله از مادتین ۳۱۱و ۳۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی، پیش از اقامه دعوا، ضمن دادخواست درباره اصل دعوا و پس از تقدیم دادخواست اصلی و تا زمان صدور حکم قطعی قابل پذیرش از سوی دادگاه می‌باشد. در هر زمان که فوریت موضوع در دادگاه به اثبات برسد با رعایت سایر شرایط قرار دستور موقت صادر خواهد شد.

تفاوت های قرار تامین خواسته با قرار دستور موقت

• جهت صدور قرار تامین خواسته، نیازی به احراز فوریت از طرف دادگاه نیست ولی در دستور موقت و دادرسی فوری احراز فوریت شرط پذیرش درخواست صدور دستور موقت است.
• موافقت رییس حوزه قضایی با قرار دستور موقت لازم است اما در تامین خواسته، موافقت رییس حوزه قضایی لازم نیست.
• قرار تامین خواسته قابل اعتراض نیست ولی قرار دستور موقت به همراه اعتراض به اصل حکم قابل اعتراض است.
• اگر درخواست دستور موقت قبل از طرح دعوای اصلی تقدیم شود و توسط دادگاه صادر شود، متقاضی بیست روز فرصت طرح اصل دعوا را دارد ولی در تامین خواسته این مهلت ده روز است.
• اگر پس از صدور تامین خواسته و صدور حکم به بی حقی خواهان، خوانده بخواهد از محل خسارت احتمالی ضرر و زیان مطالبه نماید، یکماه فرصت دارد و این فرصت در تامین خواسته بیست روز تعیین شده است.
• صدور قرار تامین خواسته در مواردی که موضوع دعوا سند تجاری باشد، بدون تودیع خسارت احتمالی امکان صدور قرار تامین خواسته وجود دارد ولی در درخواست دستور موقت، بدون تودیع خسارت احتمالی دستور موقت صادر نمی‌شود.
• معمولا اجرای دستور موقت بدون ابلاغ به خوانده ممکن نیست ولی قرار تامین خواسته قبل از ابلاغ نیز قابل اجراست.

مشاوره حقوقی درباره دستور موقت و ارکان دادرسی فوری

موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان با بهره گیری از دانش وکلای پایه یک دادگستری و کارآزموده در امور حقوقی و کیفری آمادگی ارائه مشاوره حقوقی به عزیران در زمینه چگونگی تنظیم درخواست دستور موقت و همچنین نحوه طرح دعوای اصلی پس از صدور دستور موقت می‌باشد. جهت تعیین وقت مشاوره حضوری یا مشاوره حقوقی آنلاین با گروه وکلای مهر تماس بگیرید.