سند جعلی و استفاده از آن

امروز با موضوع جعل سند و فروش مال غیر، سند جعلی و استفاده از آن با شما هستیم.

جعل جرمی است که در آن شخص مجرم، اقدام به ساخت سند یا تغییر در محتوای سند می‌کند. چنین سندی، سند جعلی می‌باشد که استفاده از این‌گونه سندها جرم می‌باشد مانند جعل سند و فروش مال غیر که در چنین حالتی فردی با جعل سند ملک شخص دیگری را به عنوان ملک خود معرفی می‌کند و اقدام به فروش آن ملک می‌نماید.

در این مقاله به بررسی سند جعلی، جرم استفاده از سند جعلی، جعل سند و فروش مال غیر خواهیم پرداخت.

سوالات مهم

• جرم استفاده از سند جعلی چیست؟
• ارکان جرم استفاده از سند مجعول چیست؟
• جرم جعل سند و فروش مال غیر چگونه واقع می‌شود؟
• آیا برای جرم استفاده از سند مجعول مجازاتی جداگانه از جرم جعل مقرر شده است؟
• جرم استفاده از سند مجعول، متضمن ورود ضرر و زیان به شاکی است؟
• استفاده از سند مجعول با کلاهبرداری چه وجه تشابهی دارد؟

با ما همراه باشید.

جعل اسناد چیست؟

جعل اسناد جعل روند ساخت، تطبیق یا تقلید اشیاء، آمار یا اسناد با قصد فریب به خاطر تغییر یا به منظور کسب سود از طریق فروش اشیاء تقلبی است.

نسخه‌برداری، کپی‌ استودیو و بازتولید، به عنوان جعل در نظر گرفته نشده‌ است، هر چند بعدا ممکن است از طریق شناخت و ارائه نادرست عمدی جعلی به ‌حساب آید.

جرم جعل

اغلب جعل پول یا اسکناس‌های رایج است که به نام جعل و تقلب به نظر می‌رسند اما کالاهای مصرفی نیز ممکن است تقلبی باشند.

استفاده از سند جعلی، با علم و اطلاع از جعلی بودن سند، جرم است؛ امروزه با گسترش اسناد و مکتوبات اداری، که حکایت از اهمیت زایدالوصف این اسناد می‌کند، به نحوی که برای رفع امور، افراد عادی در طول زندگی روزمره و یا در موارد قضایی که به عنوان دلیل اقامه می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مشاوره حقوقی جعل و استفاده از سند مجعول

از این رو با توجه به استفاده روز افزون این اسناد در موارد متعدد، مراجع و افراد دولتی به حکم قانون، مامور تنظیم این اسناد هستند و شخص دیگری حق تنظیم و یا تغییر این اسناد را ندارد؛ به همین دلیل این اسناد، باید بر اساس قانون تنظیم گردند تا معتبر شناخته شوند بنابراین اگر فردی برای فروش مال غیر، جعل سند نماید؛ مرتکب دو جرم جعل سند و فروش مال غیر شده است که در ادامه به صورت کلی‌تر بررسی خواهند شد.

جعل در ایران

در ایران، جعل یک سند، در دو شکل اساسی، به صورت «جعل مادی» و «جعل معنوی» تعریف می‌شود؛ جعل مادی به تغییر ظاهری یک سند با استفاده از روش‌های فیزیکی مانند برش یا تراش آن گفته می‌شود و جعل معنوی به تغییر مفاد (محتوا) یک سند گفته می‌شود.

ماهیت جرم استفاده از سند جعلی

هدف و انگیزه جاعل (جعل کننده) از ایجاد سند جعلی، به این دلیل است که خود او یا شخص دیگری بتواند با استفاده از سند جعلی، موجب فریب اشخاص دیگری بشود و بتواند با آن اموری را که در انجام آن مجاز نیستند، به نحو متقلبانه انجام دهند.

در واقع در مرحله بعد از جعل، هدف، استفاده از آن سند جعلی می‌باشد که هدف نهایی مجرم یا مجرمین است.

جعل سند توسط بنگاه املاک

هرچند که خود جعل به تنهایی، در قانون تحت عنوان مستقلی جرم محسوب می‌شود و دارای مجازات است، ولی عدالت کیفری قضایی ایجاب می‌کند، شخصی که با اطلاع از جعلی بودن ماهیت سند اقدام به استفاده و فریب دیگران در پیشبرد اهداف خود می‌کند قابل مجازات باشد.

قوانین مرتبط با جعل سند و فروش مال غیر

در قوانین ایران هر تغییری در اسناد جرم نیست بلکه تغییر با حیله یا نیرنگ و… که باعث ضرر به دیگری شود، جعل اسناد محسوب می‌شود.

مواد ۵۲۳ تا ۵۴۲ قانون مجازات اسلامی در ایران مجازات‌هایی را برای جاعلین اسناد در نظر گرفته‌ است.

این مجازات‌ها شامل مجازات‌های نقدی و زندان می‌شود و در مواردی از جمله جعل دست‌خط رهبر و دیگر مقامات ایران، جعل چک و یا اسناد ادارات حکومتی و یا مدارک تحصیلی، اعمال می‌شود.

مشاوره حقوقی کلاهبرداری اینترنتی

مجازات جعل مدارک فارغ‌التحصیلی دانشگاه‌ها داخل یا خارج از ایران یا استفاده از این اسناد مجعول (جعل شده) به استناد ماده ۵۲۷ قانون مجازات اسلامی حبس می‌باشد.

جعل سند و فروش مال غیر

اما اگر جرم جعل سند و فروش مال غیر با هم واقع شوند در این صورت در تعیین مجازات نیز تغییر ایجاد خواهد شد چرا که فروش مال غیر یکی از صورت‌های خاص جرم کلاهبرداری است و قانون جداگانه خود را دارد.

در صورت وقوع جرم جعل سند و فروش مال غیر، تعدد جرم واقع شده و مجازات مرتکب شدیدتر خواهد شد.

روش‌های تشخیصی

از روش‌های مختلفی برای تشخیص اسناد جعلی استفاده می‌شود که شامل روش‌های زیر می‌شود:

الف) روش فیزیکی

از نور ماوراءبنفش برای مشاهده تغییر یا حذف اسناد نوشته شده با خودنویس و تشخیص لومیناس (نخ پول) چک و پول استفاده می‌شود از اشعه مادون قرمز نیز برای تشخیص زمان امضای جعل شده یا برای موارد تشخیصی در اسناد نیمه سوخته (نوشته‌ای که به رنگ خاکستری درآمده باشد) استفاده می‌شود.

جرم استفاده از سند مجعول

ب) روش شیمیایی

برای تشخیص تجانس دو نمونه خطی یک سند، از آزمایش «توفل آنالیز» استفاده می‌کنند.

همچنین برای ظهور آثار یا خطوطی که در شناسنامه‌ها یا اسناد رسمی با جوهر نوشته می‌شود از آزمایش «سولفوسیانور پتاسیم» استفاده می‌گردد.

پ) گرافولوژی

گرافولوژی، روانشناسی خط و امضاء می‌باشد که از طریق آن می‌توان تشخیص داد که فرد امضاء‌کننده در شرایط عادی سند را امضاء کرده یا تحت فشار روحی بوده‌ است.

ابطال سند مالکیت جعلی

میزان گستردگی

مقامات قضایی ایران آمار جعل اسناد را رو به رشد می‌دانند یک از مقامات قضایی ایران اعلام کرده‌ است تنها در یک دادسرا حدود ۸ هزار پرونده جعل سند وجود دارد.

یکی از روش‌هایی که موجب جلوگیری از وقوع جرم جعل سند و فروش مال غیر می‌شود استعلام گرفتن از اداره ثبت اسناد و املاک قبل از خرید ملک می‌باشد.

عناصر و ارکان جرم استفاده از سند مجعول

برای اینکه یک رفتار یا عمل جرم باشد باید یکسری شرایط وجود داشته باشد که حقوقدانان به آن شرایط، ارکان یا عناصر تشکیل دهنده جرم می‌گویند؛ برای تحقق هر جرم وجود سه رکن یا عنصر،مادی، معنوی و قانونی ضروری است.

عنصر یا رکن قانونی به این معنی است که رفتار یا عمل ارتکابی توسط قانون جرم محسوب شود و برای آن مجازات در نظر گرفته شود.

رکن مادی به این معنی است که برای تحقق جرم حتما باید رفتار یا عمل مجرمانه انجام بگیرد تا جرم واقع شود.

عنصر یا رکن معنوی به این معنی است که مجرم، از انجام رفتار یا عمل مجرمانه قصد یا سوءنیت، ضرر و آسیب رسیدن به دیگری را داشته باشد یا آگاه باشد که در نتیجه انجام این رفتار ضرری به شخصی وارد می‌گردد.

بنابر آنچه که گفته شد، به بررسی ارکان و عناصر تشکیل دهنده سند جعلی و استفاده از آن می‌پردازیم.

مورد نخست) عنصر مادی

الف) رفتار فیزیکی

جرم استفاده از سند مجعول، به صورت فعل مثبت (انجام عمل) می باشد و با ترک عمل یا انجام ندادن؛ حاصل نمی‌شود، به این نحو که شخص باید سند مجعول را مورد استفاده قرار دهد و یا به مراجعی که باید سند را تسلیم کند از جمله دادگاه و یا مراجع ثبتی و… .

نمونه رای جعل و استفاده از سند مجعول

ب) شرایط لازم برای تحقق جرم استفاده از سند مجعول

• اولین شرط، سند مجعول به نحوی باشد که نوعا متقلبانه باشد و موجب فریب افراد و اشتباه با اصل ان گردد.
• به طور بالقوه (به ذات)، جرم استفاده از سند مجعول، موجب ضرر باشد. بنابراین استفاده از سند مجعولی که در صورت وجود اعتبار قانونی، قابل استفاده و به ضرر شخصی نباشد، جرم محسوب نمی‌شود.
• شخص استفاده‌کننده از سند مجعول به جعلی بودن آن آگاه باشد و اگر اطلاع از جعلی بودن ان نداشته باشد مشمول جرم استفاده از سند مجعول، نمی‌گردد.

پ) نتیجه حاصله

تحقق جرم استفاده از سند مجعول مطلق است، منوط و مقید به امری نمی‌باشد و به صرف ارائه و استفاده از آن، جرم واقع می‌گردد، هر چند موجب فریب شخص نگردد. (البته مشروط به اینکه سند مجعول فریبنده باشد).

دعاوی کیفری ملکی

در صورتی هم که شخص با استفاده از سند مجعول به نحو متقلبانه، مالی را اخذ نماید، مرتکب کلاهبرداری هم می‌شود و اگر هم با استفاده از سند مجعول قصد اخذ مال داشته باشد، ولی موفق به تحصیل (به دست آوردن) مال نگردد، در کنار جرم استفاده از سند مجعول، مرتکب جرم شروع به کلاهبرداری هم می‌گردد.

مورد دوم) عنصر معنوی

در جرم استفاده از سند مجعول، شخص باید حتما دارای سونیت باشد و از جعلی بودن سند آگاه باشد.

مورد سوم) عنصر قانونی

در مواد قوانین کیفری به مصادیق جرم استفاده از سند مجعول و مجازات آن اشاره گردیده است (ماده ۲ قانون مجازات اسلامی).

البته در فرضی که جرم جعل سند و فروش مال غیر واقع می‌شود باید علاوه بر بررسی عناصر و ارکان جرم جعل سند به بررسی ارکان و عناصر جرم فروش مال غیر نیز پرداخت.

تفاوت جرم جعل و جرم استفاده از سند جعلی

جرم جعل و جرم استفاده از سند مجعول، هر دو خود دارای عنوان مستقلی هستند که مرتکبین آن قابل مجازات می‌باشند.

مطالبه خسارت معنوی ناشی از جرم

این دو جرم، هر دو مکمل همدیگر هستند و در طول یکدیگر قرار دارند. چرا که هدف از جعل سندی، استفاده از آن می‌باشد مانند مثالی که مطرح شد جعل سند و فروش مال غیر.

شخص در ابتدا با دست بردن در مفاد و مندرجات و یا امضای شخص ضرر دیده و یا با ایجاد تقدم و تاخر در آن مرتکب جعل می‌گردد و در مقابل از آن استفاده می‌نماید.

مصادیق جرم استفاده از سند مجعول

• استفاده از مهر و دست خط و احکام مقام معظم رهبری و روسای سه قوه که جعل شده باشد. (۵۲۴ق.م.ا. و ۹۵ ق.م.ج.ن.م.)
• استفاده از احکام جعلی دست خط مهر و یا امضای معاون اول رئیس جمهور یا وزراء یا مهر یا امضای اعضای شورای نگهبان یا نمایندگان مجلس شورای ‌اسلامی یا مجلس خبرگان یا قضات یا یکی از روسا یا کارمندان و مسئولین دولتی.
• مهر یا تمبر یا علامت جعلی یکی از شرکت‌ها یا مؤسسات یا ادارات دولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی
• احکام جعلی دادگاه‌ها یا اسناد یا حواله‌های صادره از خزانه دولتی
• منگنه یا علامت جعلی که برای تعیین عیار فلزات قیمتی بکار می‌رود.
• اسکناس جعلی رایج داخلی یا خارجی یا اسناد تجاری بانکی
• اسکناس جعلی رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی به قصد اخلال در وضع پولی یا بانکی یا اقتصادی یا بر هم ‌زدن نظام‌ و امنیت سیاسی و اجتماعی
• مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ‌التحصیلی یا تاییدیه یا ریز نمرات تحصیلی جعلی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی ‌داخل یا خارج از کشور یا ارزشنامه‌های تحصیلات خارجی
• مهر یا منگنه یا علامت جعلی یکی از ادارات یا مؤسسات یا نهادهای عمومی غیر دولتی مانند شهرداری‌ها
• هر کس مهر یا منگنه یا علامت یکی از شرکتهای غیر دولتی که مطابق قانون تشکیل شده است.
• در صورتی که اشخاص و مامورین دولتی و رسمی و ادارات دولتی اقدام به جعل مادی و یا معنوی اسناد نمایند و اشخاصی آن‌ها را مورد استعمال قرار دهد.
• نوشته های غیر رسمی

مصادیق جرم استفاده از سند جعلی در قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح

• استفاده از مهر یا امضا یا حکم جعل شده یکی از فرماندهان یا مسئولان ‌نیروهای
  مسلح در رده فرمانده نیرو یا هم طراز و بالاتر را به اعتبار مقام (۹۶) و سایر فرماندهان و مسئولان نیروهای ‌مسلح را به اعتبار مقام آنان
• استفاده از مهر جعل شده یکی از نیروهای مسلح توسط نیروی نظامی
• به کار بردن منگنه یا یکی از علامت‌های جعل شده یکی از نیروهای مسلح توسط نیروی نظامی
• استفاده از اسناد رسمی جعل شده توسط فرد نظامی چه جعل مادی و چه معنوی (۱۰۳ ۱۰۴ ۱۰۵).

قانون مجازات انتقال مال غیر

در صورتی که شخص برای انتقال مال دیگری چه به صورت عین مال مانند فروش مال غیر و چه به صورت منفعت مال مانند اجاره ملک دیگری از سند رسمی مجعول استفاده نماید، مطابق ماده ۸ قانون مجازات انتقال مال غیر و بر اساس مواد مربوطه شامل ۵۳۳ و۵۳۵ قانون مجازات اسلامی و ماده ۱۳۱ قانون مجازات اسلامی عمل وی دارای عناوین متعدد خواهد بود (تعدد معنوی) و مشمول اشد مجازات می‌گردد.

موسسه حقوقی بین‌المللی مهر پارسیان آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از وکالت و مشاوره و پذیرش پرونده در خصوص جرایم جعل و استفاده از سند جعلی، جعل سند و فروش مال غیر و سایر جرایم می‌باشد؛ جهت تنظیم وقت و دریافت مشاوره با شماره تماس‌های موسسه حقوقی مهر پارسیان تماس بگیرید.

وکیل جعل و استفاده از سند مجعول

[sc_fs_multi_faq headline-0=”h2″ question-0=”آیا جرم جعل و استفاده از سند مجعول یکی هستند؟” answer-0=”جرم جعل و جرم استفاده از سند مجعول، هر دو خود دارای عنوان مستقلی هستند که مرتکبین آن قابل مجازات می‌باشند.” image-0=”” headline-1=”h2″ question-1=”هر تغییری در اسناد جرم جعل است؟” answer-1=”در قوانین ایران هر تغییری در اسناد جرم نیست بلکه تغییر با حیله یا نیرنگ و… که باعث ضرر به دیگری شود، جعل اسناد محسوب می‌شود.” image-1=”” count=”2″ html=”true” css_class=””]