تفاوت دیه و ارش

تفاوت دیه و ارش

با توجه به قانون، نوع دیگری از تعهد مالی که شخص در مقابل دیگری پیدا می کند، دیه می باشد، که به جهت ایراد جراحت و آسیب هایی است که به جسم او در منازعه، سرقت، اخاذی و ضرب و جرح وارد گردانیده و یا حتی در بدترین حالت مرتکب قتل نفس شده است. قانون گذار در این موارد اقدام به تعیین دو عنوان مجازات مالی کرده است که شامل دیه و ارش و این دو هر کدام در حالتهای مختلف به عنوان مجازات مالی به شخص تحمیل می‌شود. در این مقاله به بررسی ماهیت دیه و ارش، موارد تعیین ان و تفاوت دیه و ارش که توسط موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان به مدیریت جناب آقای محمدرضا مهری منتشر می گردد، پرداخته می‌شود.

سوالات مرتبط با تفاوت دیه و ارش

– ماهیت و تعریف قانونی دیه چیست؟ مشاوره حقوقی درباره وصول دیه و ارش با وکیل دادگستری چگونه امکان‌پذیر است؟

– ماهیت و تعریف قانونی ارش چیست؟ موارد تعیین دیه به همراه ارش چیست؟

– موارد تعیین ارش در قانون چیست؟ تفاوت دیه و ارش در چه چیزی می باشد؟

ماهیت دیه

در قانون مجازات اسلامی، دیه به عنوان مجازات مالی تعیین گردیده که بر اساس ان، مالی است معین در قانون، که در صورت ایراد جراحت از جانب جانی به مجنی علیه، خواه منجر به فوت عمدی یا غیر عمدی و یا موجب نقص و یا جراحت در اعضای بدن شخص گردد، موجب ضمان است و جانی محکوم به پرداخت ان خواهد بود و در مواردی که جانی مشخص نباشد و مجنی علیه به قتل رسیده باشد، از بیت المال پرداخت می گردد.

با توجه به موارد تعریف شده در قانون، دیه به سبب قتل و یا ضرب و جرح عمدی یا غیر عمدی و در صورتی که قصاص قابل انجام نباشد و یا مجنی علیه یا اولیای دم او، دیه را مطالبه نمایند، باید پرداخت شود.از طرفی دیگر هرگاه به سبب ایراد ضرب و جرح، نسبت به یکی از اعضای بدن، نقص و یا سلب منفعتی ایجاد گردد، برای ان هم مقداری تعیین شده است که می‌تواند در بعضی موارد به همراه ارش قابل پرداخت باشد.

ماهیت ارش

ارش، دیه غیرمقدر است که میزان ان در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تاثیر ان بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان ان را تعیین می کند.بنابراین در جایی که قانون میزان دیه جراحت وارده را مشخص نکرده باشد و عضو مورد جراحت، دارای نقصان و یا صعوبت در منفعت شود، می توان ارش را ملاک جبران خسارت و جزای مالی قرار داد.

موارد تعیین دیه به همراه ارش

با توجه به اینکه جبران خسارت ناشی از هر گونه وقوع جنایت و یا ایراد ضرب و جرح، در وهله ی اول شخص را با توجه به نظر کارشناس پزشکی قانونی محکوم به پرداخت دیه ی مقدر قانونی می کند؛ ولی در پاره ای از موارد هم ممکن است که میزان جراحات وارده، متعدد باشد و علاوه بر دیه، ارش هم تعیین شود.مواردی را که قانون علاوه بر تعیین دیه، ارش را هم تعیین کرده و شخص محکوم به پرداخت می باشد، شامل موارد ذیل است:

• هرگاه با پار كردن پرده گوش و در اثر ان شنوايی نيز از بين برود يا نقصان پيدا كند، علاوه بر ديه، ارش ان هم بايد پرداخت شود.
• هرگاه در مورد اينكه دندان كنده شده اصلي است يا زاید، ترديد وجود داشته باشد و با رجوع به كارشناس، زاید يا اصلي بودن ان مشخص نشود، بر حسب امر از ديه دندان اصلي و ارش دندان زاید پرداخت مي شود.
• هرگاه قطع نخاع موجب عيب عضو ديگر شود، حسب مورد ديه يا ارش ان عضو بر ديه نخاع افزود می‌شود.
• در مورد افضای غیر همسر، هرگا افضا شده نابالغ يا مكرَه بود و افضاء به سبب مقاربت باشد، علاوه بر مهرالمثل و ديه كامل زن، در صورت ازاله بكارت، ارش البکاره نيز ثابت خواهد بود.
• افضای ناشي از وطي به شبهه علاوه بر مهرالمثل و ديه، در صورت ازاله بكارت، موجب ارش البکاره نيز مي باشد.
• همراه با از بين رفتن تمام يا بخشي از پستان، مقداري از پوست يا گوشت اطراف ان هم از بين برود يا موجب جنايت ديگری گردد، علاوه بر بر ديه پستان، ديه يا ارش جنايت مزبور نيز بايد پرداخت شود.
• هرگاه در اثر جنایت، مجنی علیه به هوش برود ارش ثابت و چنانچه بعد از به هوش آمدن، عوارض و آسیب هایی هم به وجود بیاید، دیه ی ان هم پرداخت می‌شود.
• هرگاه در اثر وارد کردن شی تیز به بدن بدن سوراخ گردد و اعضای درونی هم آسیب ببیند، علاوه بر دیه ارش هم تعلق می گیرد.
• جنایتی که موجب تورم در سر و صورت شود و به علاوه رنگ پوست ان هم تغییر کند موجب ارش و دیه است.

موارد تعیین ارش در قانون

به طور کلی در قانون، زمانی که به دلیل جراحت ایجاد شده، دیه قابل تعیین نباشد و یا اینکه کیفیت، منفعت و منافع اعضای بدن دچار تغییر شکل یا صعوبت و نقصان در منفعت گردد ارش تعیین می‌شود که شامل موارد ذیل است:

-فلج کردن نسبی عضو که منجر به ازبین رفتن کارایی نسبی ان گردد

 -در صورتی که دیه ی نسبت از بين رفته ی قسمتي از عضو يا منفعت، مشخص نباشد

در شکستگی عضوی که دیه ی مقدر ندارد و یا چنانچه دیه دارد ولی با نقص و عیب اصلاح شود

– در رفتگي استخوان از مفصل، در صورتي كه موجب شلل يا از كارافتادگي كامل عضو نگردد

– از بين بردن تما موی سر مرد در صورتی که دوباره بروید

– از بين بردن تمام يا قسمتی از موی پلك يا ساير موهای بدن در صورت بروز عيب و نقص

-پاره کردن پرده گوش و نرمه و لاله گوش در صورت بهبودی کامل

-جمع شدن یک یا دو لب

– تغییر رنگ دندان بدون سیاه شدن و یا زوال منفعت

تفاوت دیه و ارش

اگرچه دیه و ارش هر دو ضمان و مجازات مالی محسوب می‌شوند؛ ولی دارای تفاوتهایی هستند:

-دیه هم نسبت به جراحات و نقص اعضای بدن و هم نسبت به قتل تعیین می‌شود؛ در حالی که ارش فقط نسبت به جراحات می‌باشد.

-بحث تغلیظ ضمان مالی در جنایات، فقط شامل دیه می گردد و نه ارش

-مقدار دیه در زن و مرد متفاوت است ولی در ارش بین زن و مرد یکسان می‌باشد.

-دیه هم توسط مرتکب یا عاقله و یا بیت المال قابل پرداخت است در حالی که ارش فقط توسط مرتکب قابل پرداخت می‌باشد.

بهترین وکیل متخصص در امور کیفری

موسسه ی حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان، به مدیریت جناب آقای دکتر محمد رضا مهری، وکیل پایه یک و قاضی سابق دادگستری، به همراه تیم وکلای تخصصی در زمینه ی امور مربوط به دیات و ضمان مالی کیفری، آماده ی مشاوره و قبول وکالت شما عزیزان می‌باشد.

نویسنده: سید محسن میرقاسمی – کارشناس ارشد حقوق خصوصی